NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Ekonomiye giriş Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar Bu derste tam rekabet piyasası koşullarında bir malın denge fiyatının nasıl oluştuğu ve denge fiyatının ne şekilde değiştiği grafikler yardımıyla anlatılacaktır. Ayrıca devletin üreticiyi veya tüketiciyi korumak adına piyasaya doğrudan müdahalede bulunduğu durumlarda bu müdahalelerin piyasaya etkileri grafik yardımıyla incelenecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar Piyasa genel olarak üretici ve tüketicilerin oluşturduğu mübadele ağı şeklinde tanımlanabilir. Tam rekabet piyasasında denge bir malın arz – talep eşitliğinin sağlanması ile gerçekleşir ve bu durumda söz konusu malın denge fiyatı ve denge miktarı belirlenir. Ancak piyasa fiyatı her zaman dengede olmayabilir. Piyasa fiyatı bazı dönemlerde yükselmesi, bazı dönemlerde de düşmesi mümkündür. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar Ceteris paribus, bir malın piyasa fiyatı denge fiyatının üzerine çıktığında yüksek fiyattan talep azalıp arz artacağı için dengenin üzerindeki her noktada arz fazlası oluşacaktır. Malın fiyatı, denge fiyatının altına düştüğünde ise, düşük fiyattan arz azalıp, talep artacağı için dengenin altındaki her fiyattan talep fazlası oluşacaktır. Piyasa dengesinin oluşumu, arz ve talep fazlası kavramları grafik yardımıyla açıklanacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar Önceki konularda bir malın fiyatı dışındaki diğer faktörlerin arz ve talep eğrilerini bütünüyle sağa ve sola kaydırdığını öğrenmiştik. Bu durumda arz sabitken talep eğrisi, talep sabitken de arz eğrisinin kayması veya her iki eğrinin birlikte kayması söz konusu olabilecektir. Bu kaymalar sonucu denge fiyatı ve denge miktarında değişmeler ortaya çıkabilecektir. Bu çerçevede arz ve talepte ortaya çıkacak değişimlerin piyasada denge fiyatı ve denge miktarı üzerinde etkileri grafik yardımıyla incelenecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar Piyasa denge konusunda hükümetin piyasaya fiyat kontrolleri yoluyla doğrudan müdahalede bulunduğu tavan fiyat politikası ve taban fiyat politikası kavramlarına da değinmek gerekir. Hükümetin tüketiciyi korumak adına bir malın piyasada satılabileceği en yüksek fiyatı belirlemek şeklinde uyguladıkları politikaya tavan fiyat politikası denilmektedir. Taban fiyat politikası ise hükümetin üreticiyi korumak adına bir malın piyasada satılabileceği en düşük fiyat düzeyinin belirlenmesidir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Piyasa Dengesinin Oluşumu ve Dengeden Kaymalar Bu çerçevede ürünlerin satış fiyatlarına azami sınır getirilmesine tavan fiyat uygulaması, asgari sınır getirilmesine ise taban fiyat uygulaması denilmektedir. Devletin piyasaya fiyat kontrolleriyle müdahalede bulunmasının piyasaya etkileri ve sonuçları grafik yardımıyla anlatılacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAYNAKÇA Zeynel Dinler, İktisada Giriş, Ekin Kitabevi. Osman Z. Orhan ve Seyfettin Erdoğan, İktisada Giriş, Umuttepe Yayınları. Erdal Ünsal, İktisada Giriş, İmaj Yayınevi. Paul Krugman ve Robin Wells, Mikro İktisat, Palme Yayıncılık. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©