ENDÜSTRİ BİTKİLERİ STANDARTLARININ TANIMLANMASI FAYDALARI VE GEREKLİLİĞİ PROF. DR. NİLGÜN BAYRAKTAR

STANDARDİZASYON Endüstri bitkilerinde standardizasyon, ürünlerin derece özelliklerinin alıcılar ve satıcılar arasında, bölgeden bölgeye ve zamandan zamana üniform hale getirilmesi demektir.

Endüstri bitkilerinde, ürün standardı yapılırken standarda girecek özelliklerin dikkatle seçilmesi gerekmektedir. Bu özellikler bir taraftan söz konusu ürünü tazelik, bayatlık, insan tüketimine veya sanayiye uygunluk gibi belirli sınıflara ayıran özellikler, diğer taraftan büyüklük ve irilik gibi boylamaya ayıran özellikleri kapsayabilir. Standardizasyon ürünü tümü ile tanıtan bu tipik özellikleri bütünü ile dikkate alan bir ayırım şekli olmaktadır. Böylece sınıflandırma ve boylama standardizasyonun unsurları halinde ve standardizasyon içinde yerini almaktadır.

Standardizasyonun ilk aşaması, standardları yapılacak ürünler arasında ne kadar bir farklılığın dikkate alınacağın kararlaştırılmasıdır. Bunun için önce ürünün nitelikleri, fiyatları ve yapılan masraflar hakkında ayrıntılı bilgilerin sağlanması gerekir. Bu bilgiler elde bulunduğu takdirde üreticinin ve pazarlamacının standardı yapılan ürünün sahip olduğu belirli nitelikleri ile satışı halinde sağlayacakları geliri ve bu gelir için yapılan masrafları karşılaştırmak mümkün olacaktır.

Standardizasyonda; üreticinin belirli bir üründen kaç çeşit yetiştirmesi gerektiği önemli bir konudur. Bazen fazla çeşit yetiştirilmektense, çok önemli bir çeşidin yetiştirilmesi ile halledilebilir. Bir tek çeşit yetiştirilmesi, yapılan masrafa karşı daha fazla gelir getirecekse, böyle tek bir çeşit üzerinde karar verilmesi uygun olabilmektedir.

Tarımda standardizasyon, önce çeşit standardizasyonu ile başlamakta, daha sonra bunun tarım şekli ve bakımı ile devam etmektedir. Üretimde kullanılan uygulama şekilleri standardizasyona büyük miktarda tesir etmektedir. En sonunda ise elde edilen ürünün pazarlama kanalı, içinde derecelemesi ve standardı yapılmaktadır.

Standardizasyonun faydaları Ürünleri standart hale getirme derecelemenin sağladığı üstünlükleri yaratmaktadır. Buna ilaveten standardizasyon özel bazı faydalar da sağlamaktadır. Ürünlerin standart şekillerde olması, onların satışlarının mevcut olduğunu ve standartlara göre alışverişlerin yapıldığı yerlerde, alışverişler itimat üzerine cereyan etmektedir. Alıcı standart ürünlere daha yüksek bir fiyat ödemek suretiyle itimat hissini ifade etmektedir. Standart ürünlerde alıcının aldatılması tehlikesi yoktur. Bu takdirde her bir paketi kontrol etmeye de ihtiyaç bulunmaktadır.

Standardizasyonun diğer bir faydası da ürünün satışında zayiatın azalmasıdır. Çünkü standardizasyonun uygulanmasıyla satılmayan ürünler pazara hiç arz edilmeyecektir. Standardize edilmiş ürünüm fiyatı, özelliğine göre tespit edilmiş ve belirtilmiş olduğundan, yetiştirici kendine en yüksek gelir getiren çeşidi yetiştirmeye teşvik edilmiş olacaktır.