DERS:Sosyal Bilgiler KONU:Türkiye’nin 7 Coğrafi Bölgesini Tanıyalım

TÜRKİYE Türkiye Başkenti Ankara olan ve Kuzey yarımkürede eski dünya karaları denilen Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı noktada bulunan ülkedir. Ülke topraklarının bir bölümü, bir bölümü ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur. Bu özelliği ile dünyada 2 kıtayı birbirine bağlayan tek ülke konumundadır. Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir. Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan ile, İran, Irak ve Suriye'dir.

TÜRKİYE’NİN BÖLGELERİ 1)Marmara Bölgesi 2)Ege Bölgesi 3)İç Anadolu Bölgesi 4)Akdeniz Bölgesi 5)Karadeniz Bölgesi 6)Doğu Anadolu Bölgesi 7)Güney Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye 7 coğrafi bölgeye sahiptir.

Marmara Bölgesi Marmara Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Balkan Yarımadası ile Anadolu arasında köprü niteliği ile Avrupa ve Asya'yı birbirine bağladığı söylenebilir. Yaklaşık km²'lik bir yüzölçüme sahip olup Türkiye'nin %8,5'ine karşı gelir. Marmara Bölgesinde sanayi, ticaret, turizm ve tarım gelişmiştir. Bölgedeki en gelişmiş sanayi İstanbul-Bursa-Kocaeli şehirlerinde olmakla birlikte bölgenin diğer yörelerinde de yaygın sanayi faaliyetleri vardır. Başlıca sanayi ürünleri olarak; işlenmiş gıda, dokuma, hazır giyim, çimento, kâğıt, petrokimya ürünleri, beyaz eşya sayılabilir.

Marmara Bölgesi’nin Dağları: Samanlı Dağları Koru Dağları Biga Dağları Domaniç Dağı Bolu Dağı Uludağ Kazdağı Armutçuk Dağı Yıldız Dağları Işıklar Dağı Elmacık Dağı

Marmara Bölgesi’nin Gölleri: Büyük Çekmece Gölü Küçük Çekmece Gölü Durusu Gölü Sapanca Gölü Manyas Kuş Gölü Uluabat Gölü

Marmara Bölgesi’nin Ovaları: Balıkesir Ovası Adapazarı Ovası Bursa Ovası Karacabey Ovası ve İnegöl Ovası’dır.

Marmara Bölgesi’nin Platoları: Çatalca Platosu Kocaeli Platosu Biga Platosu ve Gelibolu Platosu ‘dur.

İklimi ve Bitki örtüsü: Marmara Bölgesi,Karasal iklim, Karadeniz iklimi ve Akdeniz iklimi arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü güney ve alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda nemli ormanlar oluşturmaktadır. Bol yağış alan yerler ormanlarla kaplı iken, yağış miktarının azaldığı yerlerde stepler görülür. Kuzey Marmara'da ormanlar, Trakya'da stepler, Güney Marmara'da ise maki bitki örtüsü yaygındır.

Marmara Bölgesi’nde Tarım Kocaeli platosunda bozulmuş Karadeniz iklimi görülür. Yazlar Karadeniz iklimine göre daha sıcak, kışlar daha soğuktur. Yazlar yağışlı olmakla beraber maksimum yağış kışın düşer. Bölgede Karadeniz kıyıları boyunca ormanlar görülür. Güney Marmara'da kışların ılık geçmesi zeytin yetiştirilen alanların yaygınlaşmasını sağlamış, yazların sıcak ve kurak geçmesi pamuk tarımını kolaylaştırmıştır.

Marmara Bölgesi’nin Turistik Yerleri: Topkapı Sarayı Dolmabahçe Sarayı Kız kulesi Galata kulesi Ayasofya Müzesi Uludağ Anzak anıtı Assos Athena Mabedi

EGE BÖLGESİ Ege Bölgesi adını Ege Denizi ‘nden alır. Ege bölgesi km’lik bir yüzölçümüne sahiptir. Ege Bölgesi kentleşmenin en yoğun yaşandığı bölgedir. Sanayi bakımından Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sırada gelir. Bölümler arasında gelişmişlik ve sanayi oranı bakımından büyük farklılık vardır. Asıl Ege Bölümü sanayi bakımından daha gelişmiştir. Zaten bölgenin en büyük ve gelişmiş kenti İzmir de bu bölümde yer alır. İzmir sanayisi, fuarı, ve ihracat limanı ile önemli bir kentimizdir.

Ege Bölgesi Bölge nüfusunun önemli bir bölümü, kıyı kesimi ile çöküntü ovalarında toplanmıştır. Kıyı kesiminde de nüfus dağılışı bakımından yöreler arasında önemli farklılıklar görülür. Ovalarda nüfus yoğun, ovaları ayıran dağlık kesimlerde nüfus seyrektir. Güneydeki Menteşe yöresi Türkiye’nin en az nüfuslanmış yerlerindendir. İç batı Anadolu ise genel olarak az nüfuslanmıştır.

Ege Bölgesi Türkiye’nin üçüncü büyük yerleşme merkezidir. Karalar içine derin biçimde sokulan ve aynı adı taşıyan bir körfezin bitim yerinde kurulmuş olan İzmir, coğrafi konumu sayesinde Batı Anadolu’da çok geniş bir alanın ticaret limanı, gemilere yüklenmeden ve ülkemizin İstanbul ‘dan sonra ikinci büyük ticaret merkezi haline gelmiştir.

Ege Bölgesi Ege Bölümü’nde başlıca dağ sıraları ve bunları birbirinden ayıran vadi olukları, doğu-batı doğrultulu çukurluklar oluşturur. Bu çukurluklar, aralarında kalan doğu-batı doğrultulu yüksek kütlelere dağ sıraları görünümü kazandırır. Çukurlukların batı uçları yakın bir dönemde deniz basmasıyla koy ya da körfez biçimini almış ama daha sonra kısmen ya da tamamen alüvyonlarla dolmuştur ve parçalı bir yapı gösterir. Yer yer 2000m’yi geçen dağ kütleleri görülür. Bunlar İç batı Anadolu’nun 1000m’yi geçebilen düzlüklerinden daha alçak olan Ege Bölümü’ndeki ovalar üzerinde heybetli bir görünüm kazanır.

Ege Bölgesi’nde Tarım Ege Bölgesi’nde nüfusun çoğunluğu iklim toprak koşulları ve ulaşım kolaylıklarının da elverişliliğiyle geçimini tarımdan sağlar. Ege bölümünde Akdeniz iklimine uygun bazı bitkiler (zeytin,üzüm, vb.) ağır basar. Ege bölümünden, İç batı Anadolu bölümüne geçildikçe, tarımın niteliği değişir; tahıl ekimi artar ve hayvancılık geçimde daha önemli yer tutar. Tahıl ekiminde buğday başta gelir, onu arpa ve mısır izler. Buğday özellikle Afyon ve Denizli’de üretilir bu illeri İzmir, Aydın ve Muğla izler. Arpa ise Afyon ve Manisa illerinde, mısırın da başlıca ekim alanı Manisa’dır. Pirinç ekimine ovalarda az miktarda yer verilir. Bölgede yaş ve kuru sebze üretimine de önem verilir. İklim koşulları uygun olduğu için, turfanda sebze (domates, fasulye vb.) yetiştirilerek öbür bölgelere yollanır. Soğan ve patates ekimi yaygındır; baklagillerden en çok nohut ekilir. Kavun ve karpuz üretimi de yaygın biçimde yapılmaktadır.

Ege Bölgesi’nin Dağları: Kumalar Dağı Yunt Dağı Şaphane Dağı Nif Dağı Akdağ Spil Dağı Dilek Dağı Aydın Dağları Menteşe Dağları Eğri göz Dağı Emirdağ Murat Dağları Sandıklı Dağları Madran Dağı

Ege Bölgesi’nin Ovaları: Bakır çay Ovası Gediz Ovası Küçük Menderes Ovası Büyük Menderes Ovası Menemen Delta Ovası Balat Delta Ovası Akhisar Ovası Denizli Ovası Tavas Ovası Çivril Ovası Banaz Ovası Örencik Ovası

Ege Bölgesi’nin Bölge sınırları içindeki başlıca göller : Bafa gölü Işıklı Simav Serçin ve Azap gölleridir.

Ege Bölgesi’nin Irmakları: Büyük Menderes Küçük Menderes Gediz

Ege Bölgesi’nin İklimi ve Bitki Örtüsü Ege Bölgesi genellikle yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı olan Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Bu genel durum daha çok Ege Bölümü için geçerlidir. İç batı Anadolu’da ise denizden uzaklık ve yükselti nedenleriyle iklim koşullarında değişiklik görülür. Kuzey kesimlerinde sık sık soğuk baskınları görülür. Yıllık ortalama sıcaklıkta coğrafi enlemin etkisiyle güneyden kuzeye ve yüksekliğin etkisiyle batıdan doğuya doğru azalma görülür. Yazlar kurak geçer; yağışlar kış aylarında toplanmıştır. Aşağı yukarı bütün meteoroloji istasyonları da yıllık ortalama yağış tutarı 500 mm’nin üstünde, genellikle de 1000 mm’nin altında olarak saptamışlardır. Ege Denizi kıyıları boyunca tam bir Akdeniz yağış rejimi görülür. En soğuk ay genellikle ocak, en sıcak ay ise temmuz ayı olarak tespit edilmiştir.

Turistik Yerleri: Efes Çeşme Kalesi Pamukkale Medusa Ölüdeniz Su Altı müzesi

İç Anadolu Bölgesi İç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kısmında yer alan Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Bu konumu sebebiyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. İç Anadolu Bölgesi'nin yüz ölçümü km olup bu alan Doğu Anadolu’dan sonra ikinci büyük bölgemizdir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında diğer bölgelerin hepsiyle komşudur. Aynı zamanda Türkiye'de “Tahıl Ambarı" olarak da anımsanır.

Etrafı dağlarla çevrili olduğundan en az yağış alan bölgemizdir. Plato ve ovaların en geniş yer kapladığı bölgemizdir. Nadasa bırakılan toprakların en fazla olduğu bölgemizdir.Yağışlar en çok ilkbaharda Yüzey şekilleri sade ve düz olduğundan ulaşım kolay sağlanır.Küçükbaş hayvancılığın en çok yapıldığı bölgemizdir.Bölgede su boylarında olmak üzere toplu yerleşme hakimdir.Volkanik dağlar çoktur. Bitki örtüsü genellikle bozkırdır. Türkiye ormanlarının % 7,7 sine sahiptir. Buğday, arpa, çavdar, yeşil mercimek, patates,şeker pancarı, nohut üretiminde 1. sıradadır.Yıllık yağış miktarı mm arasındadır.

İç Anadolu Bölgesi İç Anadolu Bölgesi'nde yaygın biçimde koyun ve keçi yetiştirilir. Değerli bir hayvansal ürün olan tiftiğin elde edildiği Ankara keçisi Ankara ve Konya illerine Özgü bir keçi türüdür. Bölgede sığır da yetiştirilir.

İç Anadolu Bölgesi’nin Dağları : Sivrihisar, Sündiken Hınzır Kızıldağ Tecer Dağları Karadağ Karaca dağ Hasan dağı Melendiz

İç Anadolu Bölgesi’nin Gölleri: Tuz Gölü Akşehir Eber Seyfe ve Tuzla Gölleri’dir.

İç Anadolu Bölgesi’nin Ovaları : Konya Ovası Yukarı Sakarya Ovası Eskişehir Ovası Akşehir Ovası Ereğli Ovası Çubuk Ovası Kayseri Ovası Develi Ovası Ankara Ovası

İç Anadolu Bölgesi’nin Plato: Haymana Platosu Cihanbeyli Platosu Obruk Platosu Bozok Platosu Uzun yayla Platosu

İç Anadolu Bölgesi’nin Irmakları: Kızılırmak Sakarya Porsuk

Turistik yerleri: Anıtkabir Kapadokya Mevlana Türbe’si Tuz gölü Peribacaları Karatay medresesi

İç Anadolu Bölgesi’nin İklimi ve Bitki Örtüsü: Çevresindeki yüksek dağların etkisi ile deniz etkilerine kapalı olan bölgede iklim karasallaştığından ılıman karasal iklim özellikleri görülür. Yaz mevsimi odlukça sıcak geçer. Yağış miktarı en az olan bölgedir. Do ğ al bitki örtüsü yazın kuruyan ot topluluklarının olu ş turdu ğ u bozkırdır.

Akdeniz bölgesi Akdeniz Bölgesi Anadolu’nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Akdeniz Bölgesi yaklaşık olarak km’lik bir yüzölçümüne sahiptir. Akdeniz Bölgesi adını güneyinde bulunan Akdeniz’den almıştır.

Akdeniz Bölgesi Akdeniz bölgesinin arazi yapısı oldukça dağlık ve engebelidir. Bölgenin yeryüzü şekillerinin ana çizgilerini Toroslar belirler. Antalya Körfezi’nin iki yanında yer alan Batı Toroslar, Kuzeyde Göller Yöresinde birbirine yaklaşıp sıkışır. Teke Yarımadası'nın batısında beliren Batı Toroslar, Taşeli Platosu'na kadar uzanır. Yine Türkiye’nin ortalama sıcaklığı en yüksek noktası da buradadır Mersin kent merkezinin ortama sıcaklığı yıllık 22 °C’dir. Bu sayede turizm gelişmiştir. Turizm bölgenin önemli geçim kaynaklarındandır. Aynı zamanda iklim şartları nedeniyle bitki örtüsü makidir ve aynı zamanda yazları sıcak ve kurak kışları ise ılık ve yağışlı geçer. Yinede bu bölgede ortalama derece yazları 18°-30° derece kışları ise ortalama 8°-10° derece arasında yer alır. Bitki örtümüz maki, defne, keçiboynuzu, zeytin gibi bodur ve de kısa ağaçlardan oluşur.

Akdeniz Bölgesi 2007 nüfus sayımı sonuçlarına göre Akdeniz Bölgesi'nin nüfusu yaklaşık olarak 8,9 milyondur. Akdeniz Bölgesi kıyı bölgelerimize göre daha az nüfusludur. Nüfus yoğunluğunun en az olduğu yerler ve Taşeli Platosu ile dağlık alanlardır. Akdeniz Bölgesi sulak ve kurak olmayan bir bölge olduğundan nüfus dağınıktır.

Akdeniz Bölgesi’nin Dağları: Batı Toroslar Bey dağı Elmalı Sultan Çiçek baba dağları Tahtalı Dağları Aydos Dağları, Bin boğa Dağları Avanos Dağları, Samandağ Nur Dağları

Akdeniz Bölgesi’nin Gölleri : Eğirdir Beyşehir Gölü Suğla Gölü Acıgöl Burdur Gölü Salda Gölü Kestel Gölü Karagöl Isparta Gölü

Akdeniz Bölgesi’nin Bölgenin en önemli ovası Çukurova'dır. Antalya Ovası Amik Ovası Silifke Ovası Isparta Ovası Acıpayam Ovası’dır.

Akdeniz Bölgesi’nin Platoları: Taşeli Platosu Teke Platosu

İklimi ve Bitki Örtüsü: Akdeniz iklimi, yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır. En sıcak ay ortalaması °C, en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir. Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür. Bitki örtüsü makidir.

Akdeniz Bölgesi’nin Turistik Yerleri : Manavgat Şelalesi Olimpos Perge Antik Kenti Cehennem Çöküğü Antakya Müzesi Kanlı divane Kleopatra Kapısı

KARADENİZ BÖLGESİ Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu-batı genişliği ve bu nedenle yerel saat farkı en fazla olan bölgedir.

Karadeniz Bölgesi Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu-batı genişliği ve bu nedenle yerel saat farkı en fazla olan bölgedir. Karadeniz Bölgesi'nin en büyük ve gelişmiş şehirleri sırasıyla kişilik toplam nüfusuyla Samsun ardından Trabzon ve Ordu'dur.

Karadeniz Bölgesi Karadeniz Bölgesi'nde yaşayan halkın büyük bölümü geçimini tarımdan sağlar. Doğu ve Orta Karadeniz bölümlerinde tarımsal üretim ve tarıma dayalı ticaret yaygınken Batı Karadeniz bölümünde tarımın yanı sıra sanayi de ağırlık kazanır.

Karadeniz Bölgesi’nin Dağları: Rize Dağları Giresun Dağları Kaçkar Dağları Çimen Dağları Kop Dağları Mescit Dağları Yalnızçam Dağları Canik Dağları Küre Dağları Ilgaz Dağları Köroğlu Dağları Bolu Dağları Akçakoca Dağları

Karadeniz Bölgesi’nin Gölleri: Çağa Gölü Melen Gölü Abant Gölü Karagöl Tortum Gölü Sera Gölü Yedigöller Zinav Gölü Uzungöl

Karadeniz Bölgesi’nin Ovaları: Çarşamba Ovası Bafra Ovası Taşova Turhal Ovası Merzifon Ovası Tosya Ovası

Karadeniz Bölgesi’nin Irmakları : Yeşilırmak Sakarya Çoruh

Karadeniz Bölgesi Kıyıda yıl boyu yağışlı ve ılıman Karadeniz İklimi görülür. Bu iklimin oluşmasının sebebi; Karadeniz'den gelen nemli hava kütlelerinin kıyıya paralel uzanan Kuzey Anadolu dağ yamaçlarına bol yağış bırakmasıdır. Türkiye'nin en yağışlı bölgesi olan Karadeniz'de yağışlar bir mevsimde yoğunlaşmamış, yıl geneline yayılmıştır. Karadeniz Bölgesi'nde yaz kuraklığı ve orman yangınları yaşanmaz. Nemlilik ve bulutlanmanın fazla olması nedeniyle yıllık ve günlük sıcaklık farkları en az bu bölgededir. Dağlar kıyıya paralel uzandığından, dağların gerisinde kalan iç kesimleri deniz etkisi altına alamamış ve iklim karasallaşmıştır ve kuraklaşmıştır. Bölgenin doğal bitki örtüsü, kıyılarda nemlilik ve yağışın fazla olması sebebi ile geniş yapraklı gür ormanlardan oluşur.

Karadeniz Bölgesi’nin Turistik yerleri: Abant Gölü Yedigöller Safranbolu evleri Trabzon Sümela Manastırı ve Uzungöl’ dür

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ Doğu Anadolu bölgesi Anadolu topraklarındaki konumunda doğuda yer alması nedeniyle Birinci Coğrafya Kongresi tarafından 1941 yılında böyle isimlendirilmiştir. Doğu Anadolu Bölgesi'nde dört bölüm vardır: Yukarı Fırat Bölümü Erzurum - Kars Bölümü Yukarı Murat - Van Bölümü Hakkari Bölümü

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Dağları: Büyük Ağrı Dağı Küçük Ağrı Dağı Süphan Dağı Tendürek Dağı Nemrut Dağı

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Gölleri : Van Gölü Erçek Gölü Hazar Gölü Çıldır Gölü Nazik Gölü Balık Gölü Bulanık Gölü Haçlı Gölü Nemrut Gölü

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Ovaları : Iğdır Ovası Horasan Ovası Erzincan Ovası Pasinler Ovası Erzurum Ovası

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Platoları : Erzurum Platosu Kars Platosu

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Irmakları : Fırat Dicle Zap Aras Kura

Doğu Anadolu Bölgesi İklimi ve Bitki Örtüsü: Bölgenin denizlere uzak olması ve yükseltisinin fazla olması nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesinde karasal iklim etkilidir. Kışlar çok soğuk ve kar yağışlı; yazlar yükseklerde serin alçak yerlerde sıcak geçer. Kış mevsimi uzun yaz mevsimi çok kısadır Bitki örtüsü karasaldır ama sadece iki ilde bitki örtüsü bozkırdır.Bu iller Elazığ ve Malatya'dır.

Turistik Yerleri : İshakpaşa Sarayı Ani Kalesi Van gölü

Güneydoğu Anadolu bölgesi Güneydoğu Anadolu bölgesi Güneydoğu Toroslar’ın güneyinden Suriye sınırına kadar olan yerleri kaplar.Bölgede etli ve baharatlı yiyeceklere sahip olan zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden en küçük olanıdır.

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin Dağları : Güneydoğu Toroslar Mardin Dağı Karaca Dağ

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin Gölleri: Keban Baraj Gölü Kara kaya Baraj Gölü Atatürk Baraj Gölü Birecik Baraj Gölü Karkamış Baraj Gölü Ilısu Baraj Gölü

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin Ovaları: Harran Ovası Ceylanpınar Ovası Birecik Ovası Altın başak - Ceylanpınar Ovası Suruç Ovası Gaziantep Ovası Kilis Ovası

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin Platoları: Gaziantep Platosu Şanlıurfa Platosu

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin Irmakları : Fırat Dicle

İklimi ve Bitki Örtüsü: Güneydoğu Anadolu, Akdeniz iklimi ile kara ikliminin iç içe bulunduğu bir bölgedir. Oldukça uzun geçen yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlıdır. Orman örtüsü açısından Türkiye'nin en yoksul bölgesi Güneydoğu Anadolu'dur. Doğal bitki örtüsü daha çok bozkır görünümünde olan bölgenin bazı kesimlerinde bodur meşe ve çalı topluluklarına rastlanır.

Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin Turistik Yerleri: Balıklı Göl Adıyaman Nemrut Dağı