NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Siyaset sosyolojisi Polanyi’de piyasa ve siyaset NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Polanyi’de piyasa ve siyaset 19. yüzyılın sonlarında Avusturya’da dünyaya gelen Karl Polanyi piyasa liberalizmi ve bunun siyaset üzerindeki etkileri hakkındaki çalışmalarıyla bilinir. Modern iktisadi düşünce geleneğinin arz-talep ve piyasa işleyişi üzerine kurulu kusurlu bir ekonomi kavramına dayandığını söyleyen Polanyi, ekonominin gerçekte toplum içinde yerleşik olduğunu ve siyasete, hukuka, ahlaka ve sosyal ilişkilere tâbi olduğunu savunur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Polanyi’de piyasa ve siyaset Polanyi’nin piyasalarla ilgili tartışması bir yönüyle bir ahlak tartışmasını da içerir. Piyasa işleyişinin sonucunda ortaya çıkan çevre tahribi ve köleliğin «ahlaksızlık» olduğunu savunan teorisyene göre piyasanın insanoğlu ve doğanın ihtiyaçlarına tâbi kılınması, tersinin olmaması gerekir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Polanyi’de piyasa ve siyaset Karl Polanyi’nin teorisine göre piyasalar, siyasete yerleşiktir. Devlet, toprağın, emeğin ve paranın idaresinde asli bir rol oynar. Piyasalar siyasi örgütlenmelerin faaliyetleriyle ve modern dönemde özellikle devletin eylemleriyle var olmuşlardır. Bu açıdan, liberal teorinin iddiasının aksine, piyasalar doğal olmadıkları gibi kendi kendilerini de yönetemezler. Ancak Marx’ın aksine Polanyi, kapitalist sistemin kendi iç çelişkileri sonucunda kendi kendini ortadan kaldırmaya doğru ilerlediği düşüncesini reddeder. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Polanyi’de piyasa ve siyaset Karl Polanyi’nin teorileri günümüzdeki küreselleşme tartışmalarında da belli bir yere sahiptir. Polanyi, küresel ekonomiyi yöneten kanunların ve kuralların merkeziliğini vurgulayarak, ekonomi, hukuk ve küresel yönetimin kurallarının özerk ve dış dünyadan kopuk olamayacağını savunur. Polanyi bunun yerine, sosyal ilişkilerin karmaşık yapısını tahlil edecek bilimsel bir modelin geliştirilmesi gerektiğini söyler. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Anthony M. Orum, John G. Dale, Siyaset Sosyolojisi: Günümüz Dünyasında İktidar ve Katılım, çev. İbrahim Kaya (İstanbul: Say Yayınları, 2016) Karl Polanyi, Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri, çev. Ayşe Buğra (İstanbul: İletişim Yayınları, 2008) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©