NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ 20. YÜZYIL ULUSLARARASI İLİŞKİLER TARİHİ Soğuk Savaş; İki Kutuplu Dünyanın Oluşumu NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Bölüm Okumaları John Lewis Gaddis, Soğuk Savaş - Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, YKY Eric Hobsbawm, Kısa 20.Yüzyıl (1914 - 1991 Aşırılıklar Çağı), Everest Yayınları Stephen J. Lee, Avrupa Tarihinden Kesitler 1789-1980, Dost Ferhat Telli, İdeolojilerin Dünya Savaşı: Soğuk Savaş, Tarih Vakfı Yurt Yayınları

Soğuk Savaş; İki Kutuplu Dünyanın Oluşumu Ne Öğreneceğiz: Demokrasi cephesinin dağılması: müttefikler arası anlaşmazlıklar - ABD'nin çevreleme politikası - SSCB ve Doğu Avrupa’da Sovyet benzeri rejimler anlatılacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Japonya’nın Teslim Oluşu Resim1; http://fotogaleri.hurriyet.com.tr/galeridetay/4905/2/1/hirosimanin-62-yildonumu Resim 2: Gazete: http://www.dunyabulteni.net/haberler/281993/japon-ordusunu-amerika-lagvetmisti Resim 3: http://www.japanfocus.org/site/view/2642

Paris Barış Antlaşması Yenilen devletlerin sınırları ya daraltılmış ya da savaş öncesi durumuna getirilmiştir. Yenilen devletlerin silahlı kuvvetlerinin sayısı sınırlandırılmıştır. Yenilen devletler savaş tazminatı ödemek zorunda bırakılmıştır. İtalya, Rodos ve On İki Adayı Yunanistan’a devretmiş ve Lozan Antlaşmasının 15. Maddesinden feragat etmiştir. Resim1: http://www.haberbank.com.tr/foto-galeri/

Güç Boşluğu ve Yeni Güçler ABD ve SSCB güç mücadelesini Avrupa’da yapmışlar, bu nedenle savaş sonrası temel gelişmeler Avrupa’da yaşanmıştır.

Savaş Sonrası Almanya Harita1; http://www.zum.de/whkmla/histatlas/germany/haxgermany.html Harita2; http://www.mmo-champion.com/threads/1069627-The-Palestinian-children-alone-and-bewildered/page3 Harita3; http://en.wikipedia.org/wiki/File:Occupied_Berlin.svg Harita4; http://www.varbak.com/do%C4%9Fu-almanya-haritas%C4%B1

Batı Bloğunun Oluşması ve Demir Perde Churchill; “Bir ya da iki yıl içinde durum ne olacak? Bu tarihte Amerikan ve İngiliz orduları eriyecek, Fransızlar esaslı bir şekilde teşkilatlandırılmış olmaktan uzak bulunacak; oysa Rusya iki ya da üç yüz tümenini ayakta tutma kararını verebilecektir... Cepheye (Rusya) bir demir perde indirmiştir. Ardında nelerin cereyan ettiğini bilmiyoruz” Kaynak Rifat hoca. 8. Baskı. S. 861-862 Harita; http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:EiserneVorhang.png Resim; http://emilyloveswar.weebly.com/containment-policy.html

Çevreleme Politikası (Containment Policy) İkinci Dünya Savaşı sonrası, komünizmin tüm dünyaya yayılma isteğine engel olmak için ABD’nin izlediği dış politikaya “çevreleme” (containment) adı verilir. Resim1: http://emilyloveswar.weebly.com/containment-policy.html Resim2: http://www.historyretold.com/containment-policies-and-the-iron-curtain.html

Truman Doktrini Truman Doktrini, Soğuk Savaş’ın ilk adımlarını oluştururken, Doğu-Batı bölünmesini kesin çizgilerle ortaya koymuştur. Resim1; http://penniesfromheavan.blogspot.com.tr/2013/05/the-iron-curtain-falls-and-cold-war.html Resim 2: http://fineartamerica.com/featured/truman-doctrine-cartoon-granger.html

Marshall Planı Toplam; 12,721 Bugünkü değeri 110 milyar dolar Marshall Planı Batı Avrupa’nın ekonomik canlanmasını sağlamakla birlikte ileride AB’nin temellerini oluşturacak yeni kurumların da doğmasını sağlamıştır. Kaynak1; http://www.ushistory.org/gov/11a.asp Kaynak2; Kaynak; http://www.aei.org/outlook/foreign-and-defense-policy/regional/subsaharan-africa/the-triumph-of-hope-over-experience/ Resim 3; http://library.marshallfoundation.org/posters/library/posters/poster_full.php?poster=1011

Avrupa’da Birlik Çabaları Batı Avrupa ülkeleri, askeri, siyasi ve ekonomik ilişkilerini geliştirmek ve yardımlaşmak için bölgesel oluşumlara yönelmişlerdir. Batı Avrupa Birliği

Doğu Bloğunun Ortaya Çıkışı SSCB’nin Kaygıları ABD’nin Çevreleme Politikası. ABD’nin atom gücü. Sosyalist devletlere önderlik etme. Harita; http://news.bbc.co.uk/nol/shared/spl/hi/europe/04/changing_borders/img/maps/1949.gif Kaynak: Açık s. 71.

Komünist ve İşçi Partileri Enformasyon Bürosu Kominform Komünist ve İşçi Partileri Enformasyon Bürosu Amaç, tüm Avrupa’daki komünist parti eylemlerini eş hale getirmekti. Resim; http://www.geschichteinchronologie.ch/eu/ch/nebelspalter-Hitler-Stalin/1948/1948-07-Kominform-puppe-ohne-linkes-bein.JPG

Karşılıklı Ekonomik Yardımlaşma Konseyi COMECON Karşılıklı Ekonomik Yardımlaşma Konseyi Amaç: Sosyalist ve Komünist ülkeler arasındaki ekonomik işbirliği ve dayanışmayı güçlendirmektir. Harita; http://comecon.sarkisisozleri.org/galeri/c/comecon/comecon-3.png

Brejnev Doktrini ve Varşova Paktı Varşova Paktı (VP) 14 Mayıs 1955 “Dost ülkelerdeki yıkıcı faaliyetlere ortak müdahale edilecektir.” Varşova Paktı (VP) 14 Mayıs 1955 Pakta göre, taraflardan birisine ya da birkaçına Avrupa’da silahlı saldırı olduğunda, BM’nin 51. maddesi uyarınca bireysel ya da ortaklaşa karşılık verilecektir. VP’nin söylenen amacı, NATO saldırısına karşı Doğu Avrupa ülkelerini savunmaktır. Ama asıl amaç bölgede SSCB denetimini arttırmaktır. Harita; http://www.radikal.com.tr/yazarlar/altan_oymen/demokrat_partiden_marilyn_monroeya-1034137

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Timaş Harun Bodur, Kronolojik 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Yeditepe Oral Sander, Siyasi Tarih 1919-1994, İmge Toktamış Ateş, Siyasal Tarih, İstanbul Bilgi Üniversitesi Rifat Uçarol, Siyasi Tarih 1789-2012, Der Eric Hobsbawn, Kısa 20. Yüzyıl Tarihi, Everest Sabiha Sertel, II. Dünya Savaşı Tarihi, Cumhuriyet Kitapları Pierre Vilar, İspanya İç Savaşı, Dost Liddell Hart, II. Dünya Savaşı Tarihi 1-2, YKY William Sheridan Allen, Naziler İktidarı Nasıl Ele Geçirdi, Alkım Aylin Ünver Noi, Avrupa’da Yükselen Milliyetçilik, IQ Elçin Öztoprak, Devletler ve Ulusları, Tan Edward Weisband, 2. Dünya Savaşı ve Türkiye, Örgün Yayınevi Winston Churchill, 2. Dünya Savaşı Hatıraları, Örgün Yayınevi Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), Siyasal Kitabevi Selim Deringil, Denge Oyunu -2. Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları John Lewis Gaddis, Soğuk Savaş - Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, YKY Eric Hobsbawm, Kısa 20.Yüzyıl (1914 - 1991 Aşırılıklar Çağı), Everest Yayınları Ferhat Telli, İdeolojilerin Dünya Savaşı: Soğuk Savaş, Tarih Vakfı Yurt Yayınları Enver Bozkurt, Birleşmiş Milletler Sisteminde Kuvvet Kullanımı Toktamış Ateş, Utanç Yüzyılı, Arşiv / Altın Kitaplar Fred Halliday, Yeni Soğuk Savaş ABD-Sovyet İlişkilerinin Dünü ve Bugünü, Belge Yayınları Öner Pehlivanoğlu, Küba Krizi ve Türkiye, Kastaş Yayınları Serdar Sakin, Balkan Paktı (Türkiye-Yunanistan-Yugoslavya İlişkileri), Berikan Yayınları Oleg İvanov , Sovyet-Çin İlişkileri Altmışlarda Ne Oldu?, Sorun yayınları NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©