SİVAS CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ VE MAMOGRAFİ KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ VE MAMOGRAFİ LEVENT ÇÖMEZ

İÇİNDEKİLER MEMENİN ANATOMİSİ MEME MUAYENESİ NEDEN ÖNEMLİDİR? MEME KANSERİ NEDİR? MEME KANSERİNDE KİMLER RİSK ALTINDADIR? RİSKİN AZALTILMASI MÜMKÜN MÜDÜR? KKMM NEDİR? KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ AŞAMALARI GÖZLE MUAYENE ELLE MUAYNE (AYAKTA,YATARAK) HANGİ DEĞİŞİKLİKLERİ GÖZLEMLENMELİ? MAMOGRAFİ (MMG)

MEMENİN ANATOMİSİ Meme yağ dokusu, süt bezleri ve burada üretilen sütü meme başını taşıyan kanallardan oluşur. Her bir meme yaklaşık tane meme lobundan oluşur ve meme lobları küçük üzüm salkımlarına benzerler. Üzüm taneleri süt üretimini sağlayan bezeler olarak kabul edilir.Sapları da sütü taşıma görevini üstlenen kanallardır.

Meme kanalları da üzümde olduğu gibi daha küçük kanallar birleşerek üzümün sapını, yani meme lobülleride birleşerek ana kanalı oluştururlar. Bu ana kanallar da meme başına açılır. Bu üzüm taneleri ve saplarının arasında kalan boşlukları da kan ve lenf damarları, yağ ve bağ dokusu doldurur.

Meme dokusunun arkasında da göğüs kasları vardır.

MEME MUAYENESİ NEDEN ÖNEMLİDİR?  Meme kanserlerinin erken dönemde yakalanması için bu muayene çok önemlidir. Meme kanserleri erken dönemde tespit edilirse tedavi ve yaşam şansı çok yüksektir. Her 10 kadından biri hayatlarının herhangi bir döneminde meme kanseri olabilir. Her 10 kadından 9’u tümörü kendi kendine bulur. Erken tanı ile Meme Kanserli 10 kadından 9’u yaşamda kalır.

MEME KANSERİ NEDİR? Süt bezleri ve kanalları döşeyen hücrelerin anormal büyümeleri, kontrol dışı çoğalmaları sonucunda gelişen bir hastalıktır.

MEME KANSERİNDE KİMLER RİSK ALTINDADIR?  Meme kanserinde kadın olmak birinci derece risk faktörüdür.  Uzun süreli doğum kontrol haplarının kullanılması,  Mamografi taramalarında yoğun meme saptanması.  Yaşlandıkça taşıdığınız risk artar.  Yedikleriniz, içtikleriniz, yaptığınız egzersiz miktarı, sigara içip içmemeniz vb. nice sebep meme kanseri olmanız için risk taşımaktadır.  Radyasyon

RİSKİN AZALTILMASI MÜMKÜN MÜDÜR? Kilonun azaltılması Sağlıklı beslenme Düzenli egzersiz Sigara, alkol tüketiminin sonlandırılması Emzirme Uzun süreli hormon ilacı kullanmamak

MEME KANSERİ NASIL ERKEN TESPİT EDİLİR?  20 yaşından itibaren her ay KKMM(Kendi Kendine Meme Muayenesi) yapılmalı  yaş arasında 3 yılda 1 kez, 40 yaşından itibaren her yıl KMM(Klinik Meme Muayenesi) yaptırılmalı  yaş arası 2 yılda 1 kez, 50 yaşından sonra her yıl mamografi çektirilmelidir.

KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ

Erken aşamada meme kanserini teşhis etmek için kadınların, meme ve çevresindeki bölgeyi, anormal kitleyi saptamak amacıyla ;  düzenli aralıklarla,  sistematik bir şekilde,  aynı yöntemi kullanarak muayene etmesidir. KKMM basit, iğnesiz, ucuz ve ulaşılabilir bir yöntemdir.

AMACIMIZ; Kendi meme dokunuzu daha iyi tanımak Memelerde oluşabilecek farklılıkları erken tanılamak

KKMM NE ZAMAN YAPILMALI ? Adet gören kadınlar memelerinin daha yumuşak ve daha az hassas olduğu, adet başlangıcından 5-7 gün sonra. Doğum kontrol hapı kullanan kadınlar, her yeni ilaç kutusuna başlamadan önceki gün yapılmalıdır.

KKMM AŞAMALARI 1.GÖZLE MUAYENE 2.ELLE MUAYNE; AYAKTA YATARAK

GÖZLE MUAYENE Aynanın karşısına geçip vücuda pozisyon verilerek her iki meme için gözlem yapılır. Her iki meme, meme başı, koltuk altları ve meme altı bölgesini incelenir.  Belden yukarısı çıplak olarak ayna karşısına geçin.  Kollar iki yanda sarkık ve gevşek, (Meme, meme başı ve koltuk altının şekil, yüzey, simetri, renk, kitle görünümü incelenir.)

 Kollar başın üzerine kaldırılmış veya her iki kolumuz başımızın arkasında kenetlenmiş olarak, şekil, yüzey, simetri, renk, kitle görünümü yönünden tekrar incelenir.  Kollar belde olacak şekilde hafifçe öne doğru eğilme hareketi yapılır ve anormal bir bulgu olup olmadığı gözlemlenir.

Memelerde belirgin asimetri, büyüme, meme derisinde çekinti, deride portakal kabuğu görünümü; kızarıklık, meme başlarında çökme ve kabuklu lezyonlar olup olmadığına dikkat edin.

ELLE MUAYENE  Elle muayene elin işaret, orta ve yüzük parmaklarının iç yüzeylerini kullanarak yapılır.  Sağ meme için sol, sol meme için sağ elinizi kullanın.

Memenin koltukaltından göğüs kemiğine, köprücük kemiğinden memenin alt sınırına kadar tüm alanların dikkatlice hissedilerek taranması gerekir. Köprücük kemiği GÖĞÜS KEMİĞİGÖĞÜS KEMİĞİ SÜTYEN ÇİZGİSİ

Işınsal(Tekerlek) :Meme başından dışarı ve/veya meme başına doğru tüm memeyi ışınsal olarak tarayın. ELLE MUAYENE ŞEKİLLERİ Dikey :Memeyi hem dikey olarak, hem de yatay olarak muayene edin. Elinizi kaldırmadan kaydırarak birbirine paralel dikey çizgiler çizin. Dairesel(sirküler) :Parmaklarınızı hem kendi etrafında, hem de meme etrafında daireler çizerek hareket ettirin. Hareket ettirirken memenizden kaldırmayın, bu şekilde tüm memeyi kontrol edin.

Meme cildine yakın, yüzeysel lezyonları hissetmek için önce hafif basınçla, daha derindeki lezyonlar için orta şiddette basınç ve en derindeki lezyonları hissetmek için daha fazla basınç uygulayın.

AYAKTA VEYA DUŞTA ELLE MUAYENE Meme muayenesi yapılacak taraftaki kolunuzu başın üstüne veya arkasına koyun. Diğer elinizin 3 orta parmağının yastık bölümleriyle dairesel hareketler çizerek ve baskı şiddetini hafiften kuvvetliye doğru artırarak muayeneye başlayın. Koltukaltı bölgesini muayene edin. Diğer elinizin baş ve işaret parmakları arasında meme başını sıkarak akıntı olup olmadığını kontrol edin. Aynı muayeneleri diğer göğsünüzde tekrarlayın.

YATARAK ELLE MUAYENE Sırtüstü yatarak yapılır ve en rahat muayene şeklidir. Muayene edeceğiniz taraftaki omuz altına küçük bir yastık veya katlanmış bir havlu yerleştirin. Aynı taraftaki kolunuzu başınızın üstüne koyun. Diğer elinizin 3 orta parmağının yastık bölümleriyle dairesel hareketler çizerek ve baskı şiddetini hafiften kuvvetliye doğru artırarak muayeneye başlayın.

Diğer elinizin baş ve işaret parmakları arasında meme başını sıkarak akıntı olup olmadığını kontrol edin. Akıntı oluyorsa açık renkli mi kanlı mı olduğunu kontrol edin. Aynı muayeneleri diğer göğsünüzde tekrarlayın

Meme muayenesinin en son basamağı koltuk altı lenf bezlerinin kontrolüdür. Yatar veya oturur pozisyonda dikkatli bir şekilde ve dairesel olarak koltuk altını muayene edin. Ele gelen beze var mı kontrol edin. Lenf bezleri

Her bir meme için 5 dakika,her iki memenin incelenmesi ve dokunulması toplam 10 dakika…

HANGİ DEĞİŞİKLİKLERİ GÖZLEMLEMELİYİM ?  2 haftadan uzun süre ele gelen sertlik veya kitle (meme veya koltuk altında)  Meme başında veya derisinde çekilme, çökme  Memede şekil bozukluğu, portakal kabuğu görüntüsü  Meme başında akıntı (kanlı veya bulanık)

 Meme başlarının pozisyonlarında değişiklik  Meme başında kalınlaşma, kızarıklık, yara  Meme başlarının aynı hizada olmaması  Meme derisinde kalınlaşma, şişme ve renk değişikliği

NOT ET Gözlemler kaydedilir ve gelecek ay takvime kendi kendine meme muayenesi not edilir. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ KAYIT TABLOSU

MEME KANSERİNİN TANISINDA EN ETKİLİ ARAÇ; KENDİ ELLERİNİZDİR…

Meme kanserinde erken teşhis için memesinde herhangi bir değişiklik fark etmeyen 40 yaş üzerindeki her kadın yıllık mamografi çektirmelidir. Böylece meme kanserinin ele gelen gelen büyüklüğe ulaşmadan yakalanması mümkün olur. Daha sonraki mamografi çekimlerine referans olması için 30’lu yaşlarda en az bir mamografi çektirilmelidir. MAMOGRAFİ (MMG)

 Muayene, bölgenizin tarama ünitesinde yapılır, bazen de bu amaçla donatılmış araçlar kullanılır.  Mamografi çekimi diğer röntgen çekimleri gibi uzman tıbbi röntgen teknisyenlerinin görevidir.  Muayenede röntgen teknisyeninizin cevaplandıramadığı bir sorunuz olursa, bir doktorla veya hemşireyle görüşme imkânınız vardır.

İŞLEM BASAMAKLARI ʘİşlem sırasında üst kıyafetler çıkarılır ve özel önlük giydirilir. ʘMeme cihazdaki platforma teknisyen yardımıyla yerleştirilir. ʘMeme cihazda özel olarak tasarlanmış olan aparat yardımı ile sıkıştırılır ve en uygun kalınlığa gelmesi sağlanır. ʘSıkıştırma işlemi sırasında ağrı hissedebilirsiniz. Acı hissedildiği an teknisyene bilgi verilmelidir.

ʘİşlem sırasında hem hareketsiz kalmak hem de nefesimizi tutmamız gerekmektedir. ʘMamografi 15 ila 20 dakika aralığında tamamlanır. ʘİşlemin bitmesinin ardından hastaların beklemesi istenir. Bu esnada alınan görüntülerin değerlendirme işlemleri yapılır.

MEME KANSERİNİN ERKEN TANISI İÇİN KETEM (KANSER ERKEN TEŞHİS TARAMA VE EĞİTİM MERKEZİ ) veya Bir Sağlık Kuruluşuna başvurun.