FEN BİLİMLERİ-5 4.ÜNİTE MADDE VE DEĞİŞİM 4.Isı Maddeleri Etkiler HALİM GÜNEŞ

KAZANIMLAR  5.3.4.1. Isı etkisiyle maddelerin genleşip büzüleceğine yönelik deneyler yapar ve sonuçlarını tartışır. 5.3.4.2. Günlük yaşamdan örneklerle genleşme ve büzülme olayları arasındaki ilişkiyi fark eder.

ISI MADDELERİ ETKİLER Genleşme Büzülme

Tren raylarının bağlantı yerlerindeki boşluğun kış mevsiminde artmasının sebebi ne olabilir?

Bakır telin ısıtıldıktan sonra hacminin artması ve uzaması elektrik tellerinin yaz aylarındaki görünümüne benzer.

Bakır telin soğuması ile hacminin azalması ve gerilmesi kış aylarında telin soğuması ile hacminin tekrar azalmasına benzer.

Genleşme miktarı maddenin cinsine bağlıdır. Katı, sıvı ya da gaz halinde bulunan maddelerin ısı alarak hacminin artmasına genleşme denir. Genleşme miktarı maddenin cinsine bağlıdır. Isı alan maddeler genleşirken, ısı veren maddeler büzülür.

Aynı maddeler sıcaklığı düşük bir ortama bırakıldığında ise ısı verdikleri için hacimleri azalır. Maddelerin ısı vermesi sonucunda hacimlerinin azalmasına ise büzülme denir. Aynı koşullarda, farklı katıların genleşme ve büzülme oranları birbirinden farklıdır.

Evimizde maddelerin genleşme özelliğinden yararlanılarak yapılan termostatlı araçlar hangilerdir?

Termostat ütü, fırın, buzdolabı gibi araçlarda kullanılır.

Suyun donduğunda genleşme özelliği göstermesi suyu diğer sıvılardan ayıran bir özelliktir. Kışın iyi yalıtımı yapılmamış su boruları donunca patlar. Soğukta su şişesi ağzına kadar su ile doldurulursa patlamasına sebep olur.

Termometrelerin çalışma ilkesi maddelerin genleşme özelliğine dayanır. Metal termometre, cıvalı ve alkollü termometreler ile ölçülemeyen sıcaklıkları ölçmek için kullanılır. Bu termometreyle 1600 oc’a kadar olan yüksek sıcaklıklar ölçülebilir.

Hasta termometresi vücut sıcaklığını ölçmede kullanılır Hasta termometresi vücut sıcaklığını ölçmede kullanılır. Cıvalı ve dijital (sayısal) olabilir. 35 OC ile 42 OC arasındaki sıcaklıkları ölçer.

Sıcak hava balonu ile gezi Yaptınız mı? Bu balonlar nasıl havalanır?

Balon içerisindeki hava ısıtılınca genleşir ve balon yükselir Balon içerisindeki hava ısıtılınca genleşir ve balon yükselir. Isıtma durdurulduğunda balon içerisindeki havanın Hacmi küçülerek balon alçalır.

Isınınca genleşmeyen madde var mı? Hangi maddeler ısınınca genleşmek yerine büzülür?

Paket lastiği kauçuktan yapılır Paket lastiği kauçuktan yapılır. Kauçuk ısınınca gerilip,çatlayan bir maddedir. Lastik büzüşür. Evinizde mutfakta paket lastikleri bir yerde biriktiriliyorsa, bunlar bir şekilde ısı alırsa işe yaramaz hâle gelirler. Lastik bir yere takılırken bir anda kopar.

Genleşmenin çevremizde yarattığı olumsuz etkileri nelerdir? Metal çerçeveli gözlük camlarının yaz mevsiminde gevşeyip düşmesinin sebebi nedir?

Isınan çerçeve genleşir. Bu durum da cam boşta kalır ve düşer. Deodorant spreyler gaz madde içerdiğinden kutunun aşırı ısınması patlamaya sebep olabilir.

KONUMUZ BİTMİŞTİR. KONUYU EVDE TEKRAR ETMEYİ UNUTMAYIN. BİR SONRAKİ KONUYA HAZIRLANARAK GELİN.