FEN BİLİMLERİ-6 4.ÜNİTE MADDE VE ISI 4.Yakıtlar HALİM GÜNEŞ

KAZANIMLAR F.6.4.4.1. Yakıtları, katı, sıvı ve gaz yakıtlar olarak sınıflandırıp yaygın şekilde kullanılan yakıtlara örnekler verir. F.6.4.4.2. Farklı türdeki yakıtların ısı amaçlı kullanımının, insan ve çevre üzerine etkilerini tartışır. F.6.4.4.3. Soba ve doğal gaz zehirlenmeleri ile ilgili alınması gereken tedbirleri araştırır ve rapor eder.

YAKITLAR KAVRAMLAR ve TERİMLER Yakıt Biyoyakıt Enerji Jeotermal enerji Hidroelektrik enerjisi Sera etkisi Yenilenebilir enerji Küresel ısınma Yenilenemez enerji

Bulunduğunuz ortamların ısıtılması hangi araçlarla gerçekleştirilir? Bu araçların ısı vermesi hangi yakıt maddeleriyle sağlanır?

Bulunduğunuz ortamların ısıtılması soba, kalorifer gibi araçlarla gerçekleştirilir. Bu araçların ısı vermesi bazı yakıt maddeleriyle sağlanır. Yandığında çevresine ısı enerjisi veren maddelere yakıt denir.

Yakıt, oksijen olmadan yanmaz. Yakıtlardan sağlanan enerji, ısıtma, aydınlatma, ve nesneleri hareket ettirme amacıyla kullanılır. Yeryüzündeki bütün yakıtların kaynağı güneş’tir. Bu yakıtlar Güneş’ten aldıkları enerjiyi depolayarak korurlar.

Bitki ve hayvanlar öldüklerinde kalıntıları toprak katmanları arasında ezilerek, değişerek kömür, petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynakları oluşturur. Bu kaynaklara fosil yakıtlar denir. Yakıtlar katı, sıvı ve gaz yakıtlar olarak sınıflandırılır.

Odun, kömür, mazot ve tüp içindeki gazlar ısı amaçlı kullanılmaktadır Odun, kömür, mazot ve tüp içindeki gazlar ısı amaçlı kullanılmaktadır. Bu maddeler arasındaki farklar nelerdir?

Katı yakıtlar doğal ve yapay olarak ikiye ayrılır. Doğal katı yakıtlar taş kömürü, linyit, antrasit, odun ve kurutulmuş bitki ve bitki tohumlarının kabuklarıdır. Kok kömürü ve odun kömürü yapay yakıttır.

Sıvı yakıtların bir çoğunun kaynağı petroldür Sıvı yakıtların bir çoğunun kaynağı petroldür. Petrol, özel işlemlerden geçirilerek gaz yağı, benzin, motorin, fuel-oil (fuyl oil) gibi sıvı yakıtlar elde edilir. Biyodizel ve ispirto sıvı yakıttır. Sıvı yakıtlar, kaloriferde kullanılır. Benzin ve mazot kara ve deniz taşıtlarında da kullanılır.

Doğal gaz kül ve duman bırakmadıkları için diğer yakıtlardan üstün özellikleri vardır. Doğal gaz, metan, etan, havagazı ve biyogaz gaz yakıtlara örnek olarak verilebilir. Doğal gaz yerin altından çıkarılır, Hava gazı kömürden elde edilir. Biyogaz ise hayvan ve bitki atıklarından elde edilir.

Petrol ise başta enerji üretimi olmak üzere plastik, boya, teflon gibi birçok alanda kullanılır. Benzin, mazot ve Lpg (likit petrol gazı) yaygın olarak kullanılan petrol ürünleridir. Ülkemizin fosil yakıt kaynakları sınırlıdır. Büyük bir kısmını ithâl etmekteyiz.

Fosil yakıtlar günümüzdeki ihtiyaçları karşılayamadığı için hızla tükenmektedir. Bu nedenle fosil yakıtlara yenilenemez enerji kaynakları denir. Yakıtlar genellikle çevreye zarar verici etkilere sahiptirler. Bu yüzden yakıt olarak, zarar verici etkileri en az olan gaz yakıtlar kullanılmalıdır.

Fosil yakıtlar hızla tükenmeleri yanında, oluşturdukları atıklar ve oluşturdukları sera etkisiyle canlılara zarar vermektedir. Başka tükenmeyen ve çevreye az zarar veren enerji kaynakları var mıdır?

Hidroelektrik santraller, rüzgâr, jeotermal kaynaklar, biyokütle ve güneş gibi sürekli kullanıldığı hâlde tükenmeyen enerji kaynaklarına, yenilenebilir enerji kaynakları denir.

Güneş panelleriyle ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülebilmektedir. GÜNEŞ ENERJİSİ: Dünyadaki tüm enerji çeşitlerinin kaynağı Güneş’tir. Temiz ve ucuz bir enerji kaynağıdır. Güneş panelleriyle ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülebilmektedir.

hava kütleleri yer değiştirir ve böylece rüzgâr oluşur. RÜZGÂR ENERJİSİ: Rüzgar jeneratörleri ile elektrik enerjisi üretilmektedir. Güneş, bazı yerleri daha çok ısıtırken, bazı yerleri daha az ısıtır. Isınan havanın yükselmesi ve soğuk havanın alçalmasıyla hava kütleleri yer değiştirir ve böylece rüzgâr oluşur.

Jeotermal Enerji: Yeraltı sularının magma veya erimiş kayalar tarafından ısıtılmasıyla oluşan bir enerji çeşididir. Yeraltında ısınıp buhara dönüşen su yeryüzüne çıkar. Jeotermal enerji ülkemizde yaygın olarak elektrik enerjisi ve merkezi ısıtma için kullanılmaktadır.

enerji üreten santrallerdir. HİDROELEKTRİK ENERJİ : Suyun hareketinden yararlanılarak enerji üreten santrallerdir. Bu santrallerde su çok yüksek bir noktadan kanal ya da borularla daha düşük seviyedeki türbinlere doğru akıtılarak türbinlerin dönmesi sağlanır ve böylelikle elektrik enerjisi üretilir.

Hidroelektrik santraller; Yenilenebilir kaynak olması, Atmosfere zehirli gazlar vermemeleri, İnşaatın yerli imkânlarla yapılabilmesi, Uzun ömürlü olması ve yakıt giderlerinin olmaması, İşletme bakım giderlerinin düşük olmasından dolayı ülkemizde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Biyokütle: Canlıların temel yapı taşı olan ve canlılar tarafından oluşturulan organik maddelere biyokütle denir.Bitkiler, hayvanlar, bitkisel ve hayvansal atıklar birer biyokütledir. Bu yöntemle metan gazı, biyodizel ve biyoetanol elde edilir.

Fosil yakıtların yakılması sonucu atmosfere zararlı atıklar, kimyasallar ve karbondioksit gibi zararlı gazlar salınmaktadır. Atmosfere salınan bazı zararlı gazlar (CO2 , NO2 ve SO2) yağmur sularıyla birleşerek asit yağmuruna dönüşür.

Karbondioksit, azotdioksit ve kükürtdioksit gazı, atmosferde sera etkisi oluşturur. Dünyamızı saran gazların dünyamızdan yansıyan güneş ışınlarını tutarak dünyanın ısınmasına neden olmasına sera etkisi denir. Sera gazlarının artması sonucu Dünya’mızın sıcaklığı artar. Bu olaya küresel ısınma denir.

Küresel ısınma aşağıdaki problemlere neden olabilmektedir: • Buzulların erimesine, • İklimlerin değişmesine sebep olur. • Canlıların ölmesine sebep olur. • İnsan sağlığı olumsuz etkilenir.

Küresel ısınma nedeniyle • Kuraklaşma artar. • Sular kirlenir. • Su kaynakları kurur. • Deniz seviyesi yükselir. • Sel ve fırtına gibi doğal afetler artar. •Bitkiler yok olur. • Bitkiler erken çiçek açar ve zamansız meyve verir. • Ekosistem değişir.

Fosil yakıtların zararları nelerdir?

Doğal gaz ve sobadan çıkan karbon monoksit gazının ortama yayılması, her yıl yüzlerce insanın zehirlenmesine veya hayatını kaybetmesine sebep olur. Doğal gazda cihaz bakımının yapılması ve baca temizliğine dikkat edilmelidir.

Soba zehirlenmeleri; kapalı ortamlarda açık unutulan ocaklardan, bacası çekmeyen sobalardan, düzenli bakımı yapılmayan bacalardan, kombi ve şofbenlerden sızan gazlardan meydana gelir.

KONUMUZ BİTMİŞTİR. KONUYU EVDE TEKRAR ETMEYİ UNUTMAYIN. BİR SONRAKİ KONUYA HAZIRLANARAK GELİN. EVDEKİ KİTAP SAYISI ÇOCUKLARIN BAŞARISINI ETKİLİYOR!