Araş.Gör.Dr.Merve BULUT ADAŞ 27/02/2018

Giriş Sedatif davranış genellikle, oturma veya yatma pozisyonundayken ≤1,5 metabolik eşdeğer test skoru (METs) ile karakterize edilen uyanık davranış olarak tanımlanır. Sedatif davranış, fiziksel aktivite ve obezite göz önüne alınmaksızın kardiyo-metabolik hastalıkların bağımsız bir nedeni olarak düşünülür.

Giriş Yetişkinler günün yaklaşık 1/3 ünü(hafta içi uyanık vakitlerinin yaklaşık 1/2'i) işyerinde geçirirler. Her mesleğin fiziksel aktivite düzeyi ve sedanter zaman geçirme durumunun farklı olması nedeniyle meslekler arası farklılıklar kardiyo-metabolik hastalık düzeyini farklı şekilde etkileyebilir.

Giriş Ancak ,işyerindeki fiziksel aktivite düzeyini ve sedanter geçirilen boş zaman ile sağlık düzeyi arasındaki ilişkiyi ölçmek çok zordur. İşyerinde harcanan zamanın aksine,boş zamanların kullanımı kişisel çabalarla büyük oranda değiştirilebilir. Ve hareketsiz geçirilen boş zamanların süresi işyerinde hareketsiz geçirilen zamandan görece daha fazladır (~% 60).

Giriş Bu nedenle, bu çalışmada, sedanter geçirilen boş zaman süresi ve bunun hipertansiyon(HT), diabetes mellitus(DM) ve hiperlipidemi gibi kardiyo-metabolik hastalıklarla ilişkisi üzerinde durulmaktadır. Farklı meslek gruplarına göre sedanter geçirilen boş zamanların DM, HT ve hiperlipidemi için ihtimal oranları (AORs) hesaplanmıştır.

Metod -Çalışma popülasyonu ve veri toplama Bu çalışma, Kore Toplum Sağlık Araştırması’ndan (KCHS) 2011-2013 yılları arasında elde edilen verilerin kullanıldığı kesitsel bir çalışmadır.

Metod -Çalışma popülasyonu ve veri toplama Toplam 458 bin katılımcıdan 30 yaş altı ve 60 yaş üstü olanlar dışlandı. Verileri eksik olan katılımcılar dışlandı. 240 bin katılımcı dahil edildi.

Metod-Anket Hafif ve orta yoğunluklu fiziksel aktiviteyi belirlemek için katılımcılara boş zamanlarında ne sıklıkta Hafif terleme Ilımlı nefes alım artışı Hafif taşikardi yapacak En az on dk süreli aktiviteler yaptıkları soruldu.

Metod-Anket Şiddetli yoğunlukta fiziksel aktiviteyi belirlemek için boş zamanınlarında ne sıklıkla Aşırı terlemeye veya Aşırı ısı artışına yol açacak En az 10 dk süreli aktiviteler yaptıkları soruldu.

Metod-Anket Şiddetli yoğunlukta fiziksel aktivitenin bir dakikası hafif yoğunlukta fiziksel aktivitenin 2 dakikası ile eşdeğer sayıldı ve bunlar toplanıp orta şiddetli fiziksel aktivite değerine dönüştürüldü(moderate intensity physical activity -MPA). Hastalar MPA değerlerine göre 3 gruba ayrıldı: 0/dk hafta (inaktif) 1-149 dk/hafta(yetersiz aktif) >150 dk hafta (yeterli aktif)

Metod-Anket Katılımcılar on meslek grubu ve işsiz katılımcılardan oluşuyordu ve olası fiziksel aktivitelerine göre dört gruba ayrıldılar. Grup 1 çiftçi ,balıkçı, laborant ve asker Grup 2 hizmet görevlisi, satış elemanı, teknisyen, işçi ve mühendis Grup 3 yönetici, uzman ve katip Grup 4 işsizler

Katılımcılar gelir düzeylerine göre düşük, düşük-orta, orta-yüksek ve yüksek gelir düzeyi olarak dört gruba ayrıldı. Beden kitle indekslerine göre dört gruba ayrıldı. <18.5; 18,5-25; 25-30; >30kg/m2 Eğitim düzeylerine göre 3 gruba ayrıldı. İlk ve ortaöğrenim ‘düşük’; lise ‘orta’,; üniversite ve üzeri ‘yüksek’ eğitim grubu olarak belirlendi

Sigara içme durumuna göre hastalar üç gruba ayrıldı: sigara içmemiş olanlar, önceden sigara içmiş olanlar ve halen sigara içenler Alkol tüketimine göre dört kategoriye ayrılmıştır: içmeyenler; ≤ 1 ayda bir; Ayda 2-4 kez; ≥ Haftada 2 kez. Uyku miktarı dört gruba ayrıldı: günde 3-5 saat; günde 6 saat; günde 7 saat; ve günde ≥ 8 saat Katılımcılara genelde stres hissedip hissetmedikleri soruldu ve stres seviyeleri dört gruba ayrıldı: stres yok; biraz stres; ılımlı stres; ve şiddetli stres.

Metod-Anket Sedanter geçirilen boş zamanı ölçmek için soru şu oldu: "Geçen hafta, hafta içi boş vakitlerinizde televizyon izlemek, oyun oynamak, interneti kullanmak veya başka şeyler yapmak için günde ne kadar zaman harcadınız?" <1 saat ;≥ 1 -2 saat ; ≥ 2 –3saat, ; ≥ 3 -4 saat ; ≥ 4 saat Katılımcılara HT, DM ve hiperlipidemi hikayeleri soruldu ve herhangi biri olanlar pozitif kabul edildi.

Metod- İstatistiksel Analizler Cinsiyet,sigara içme öyküsü, uyku saati, stres seviyesi, hipertansiyon, DM ve hiperlipidemi öyküsü Rao-Scott düzeltme ile ki kare testi kullanılarak karşılaştırıldı.

Metod- İstatistiksel Analizler Meslek gruplarına (Grup 1 - 4) göre alt grup analizi için, karmaşık örnekleme ile çoklu lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. İki uçlu analizler yapıldı ve P değerlerinin 0,05'in altında olması anlamlı kabul edildi. HT, DM ve hiperlipidemi için AOR ve % 95 güven aralığı (CI) hesaplandı.

Sonuçlar Grup 1 (çiftçi, balıkçı, laborant ve asker) en yüksek yaş ortalamasına, nispeten daha düşük gelir ve eğitim düzeyi ve daha yüksek MPA ya sahip olduğu gösterildi. Grup 2 (hizmet çalışanı, satış elemanı, teknisyen, işçi ve mühendis) orta düzey eğitim seviyesine sahipti ve en yüksek sigara içme oranını sergiledi. Grup 3 (yönetici, uzman ve katip) en yüksek gelir ve eğitim düzeyine ve nispeten daha az uyku süresine sahip olduğu belirlendi. Grup 4 (işsiz) kadın oranı daha yüksek, en düşük sigara ve alkol tüketimine sahip, göreceli olarak daha düşük MPA ve daha uzun uyku süresi olduğu gösterildi.

Tartışma Önceki çalışmalarla uyumlu olarak, çalışmamız sedanter zaman geçirmenin hipertansiyon, DM ve hiperlipidemi ile ilişkili olduğunu doğrulamıştır. Bir adım daha ilerleyen bu çalışma, meslek grubuna göre sedanter zaman geçirmek ve kardiyo-metabolik hastalıklar arasındaki ilişkilerin farklı olduğunu ortaya koydu. Bildiğimiz kadarıyla, bu çalışma, bu farklılıkları her farklı meslek grubunda ilk kez analiz eden çalışmadır.

Tartışma Çalışma sonucunda uzun sedanter geçirilen boş zamanın (3 saat veya 4 saat) fiziksel olarak aktif çalışma gruplarında bile kardiyo-metabolik hastalık riskini artıracağına, ancak bu etkilerin kısa süreli sedanter zaman geçirmekle (1 saat ve 2 saat) gerçekleşmeyeceğine inanıyoruz.

Tartışma En eğitimli grup olan ve Grup 1 ve 2 ye göre daha çok sedanter zaman geçiren grup Grup 3 tü. Bu grupta sadece 4 saatten fazla sedanter geçirilen boş zaman, DM ile; 3 saat ve üzerinde ise hiperlipidemi ile ilişkiliydi. Bu sonuç Grup 1 ve 2'nin sonuçlarıyla aynıdır. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları, yüksek eğitim ve sosyoekonomik düzey gibi düzeltilmemiş faktörlerin Grup 3 sonuçlarını etkileyebileceği düşünülmektedir.

Tartışma İşsiz nüfustan oluşan 4. Grupta, kardiyometabolik hastalıkları ile 2 saatlik sedanter geçirilen boş zamanın bile önemli bir ilişkisi olduğu gösterildi. İşsizler, fiziksel faaliyetlerinin daha düşük olması nedeniyle kısa bir boş zaman hareketsizliğine karşı daha hassastırlar. Çünkü boş vakitleri daha uzun sürer ve boş zamanlarını arttırmak kardiyo-metabolik hastalık riskini daha da artırabilir. Bu grubun çoğunluğu (% 86.2) kadın olduğundan, kadınlar için ek bir analiz yaptık Bu analizde, işsiz kadınların sedanter zaman geçirmesi ile kardiyo-metabolik hastalıklar arasında anlamlı bir ilişki ortaya çıkarken, istihdam edilen kadınlarda ilişkili olmadı.

Tartışma Çalışmanın çeşitli kısıtlılıkları bulunmaktadır. Öncelikle sedanter geçirilen boş zaman süresi hastalara sorularak hesaplanmış olduğundan hatırlama yanlılığı sebebiyle hatalar bulunabilir. İkincisi sedanter geçirilen boş zamanı kategorik bir değişken olarak araştırdığımız için sadece haftaiçi boş geçirilen zamanı değerlendirildi. Üçüncüsü, on bir meslek, diğer çalışma sonuçlarına dayanarak, işyerinde fiziksel aktivite ve yerleşik süre kesin olarak ölçülmeden dört gruba ayrıldı. Bu da çalışma sonuçlarında hatalara neden olabilir.

Tartışma Dördüncüsü, ölçüm sonuçları tıbbi raporlara dayanmaktadır. Tıbbi ziyaretlere katılma olasılığı daha yüksek olan katılımcıların daha önemli hastalık hikayelerine sahip olma olasılığı daha yüksek olduğu için, bu durum bias oluşmasına neden olabilir. Beşinci olarak, katılımcıların işyerlerindeki çalışma kayıtlarına erişilemedi. Son olarak, çalışma muhtemel ters nedensellik de dahil olmak üzere tüm kesitsel çalışmaları etkileyen aynı kısıtlamalara tabi olmuştur; Bu nedenle, hesaplanan OR'ler dikkatle yorumlanmalıdır.

Sonuçlar Bu çalışma, işsizlerin, diğer meslek gruplarına göre sedanter geçirilen boş zaman süresi arttığında kardiyovasküler hastalıklara karşı daha duyarlı olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, işsizlerin boş zamanlarını hareketli geçirmesine daha fazla dikkat etmeliyiz

TEŞEKKÜRLER