TMS-19 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

STANDARDIN AMACI Çalışanlara sağlanan faydalar standardının amacı, işletmelerde çalışanlara sağlanan her türlü hak ve menfaatlerin muhasebeleştirilmesini ve açıklanmasını sağlamaktır. Bu standart; • Çalışanların sundukları hizmetler karşılığında gelecekte, işletmenin çalışanlarına sağlayacağı fayda ve menfaatleri borç (yükümlülük) olarak muhasebeleştirilmesini; • işletmenin çalışanlarına sundukları hizmetler karşılığında gelecekte sağlayacağı fayda ve menfaatleri borç (yükümlülük) olarak muhasebeleştirilmesini; • işletmenin çalışanlarına sağladığı faydalar karşılığında, çalışanların sunduğu hizmetler sonucunda ortaya çıkan ekonomik faydayı kullanması durumunda gider olarak muhasebeleştirilmesini gerekli kılmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

STANDARDIN KAPSAMI Çalışanlara sağlanan faydalar aşağıdakileri kapsar: • Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar; çalışanların hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı ödenecek olan faydalardır (işten çıkarma tazminatı dışındaki). o ücret, o maaş ve sosyal güvenlik yardımları, o ücretli yıllık izin ve ücretli hastalık izni, o kâr paylaşımı ve ikramiyeler (dönem sonundan itibaren on iki ay içinde ödenebilir olanlar), o sağlık yardımı, o lojman, o araç, o ücretsiz veya indirimli olarak verilen gıda yardımı ve diğer hizmetler Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

• Çalışma dönemi sonrasında sağlanan faydalar; çalışmanın (iş akdinin) tamamlanmasından sonra ödenebilir hale gelen faydalardır (işten çıkarma tazminatı dışındaki). o emekli maaşı, o diğer emeklilik faydaları, o emeklilik sonrası hayat sigortası, o emeklilik sonrası sağlık yardımı. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

• Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar; çalışanların hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı ödenmeyen faydalardır (çalışma dönemi sonrasına ilişkin faydalar ile işten çıkarma tazminatları dışındaki). o uzun süreli işten ayrılmalar veya seyahat, jübile veya diğer uzun süreli hizmet verme faydaları, o iş göremezlik ödeneği ve dönemin bitiminden itibaren on iki ay içinde tamamı ödenmeyen kâr paylaşımı, ikramiye ve ertelenmiş ödemeler. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

• İşten çıkarma (kıdem ve ihbar) tazminatları; normal emeklilik tarihinden önce işverenin kararı ile çalışanın işine son verilmesi ve çalışanın gönüllü olarak, belli faydalar karşılığında (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vb.) işten ayrılmaya karar vermesi. Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamına, çalışanlar ve çalışanların bakmakla yükümlü oldukları kimselere sağlanan faydalar girmektedir. Bu faydalar; doğrudan çalışana, eşine, çocuklarına, kendisine ekonomik olarak bağlı olan kişilere veya sigorta şirketleri gibi diğer taraflara yapılan ödemeler (eşya veya hizmet sağlanması) şeklinde olabilir. Bir çalışan işletmeye tam zamanlı, yarı zamanlı, sürekli, iş bazında veya geçici hizmet sağlayabilir. Bu Standart açısından, ‘çalışanlar’ ifadesi kapsamına yönetim kurulu üyeleri ve diğer yönetici personel de girer. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

STANDARDIN GETİRDİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

ÇALIŞANLARA SAĞLANAN KISA VADELi FAYDALAR TMS 19’a göre, çalışanlara sağlanan kısa süreli faydalar gider olarak nitelendirilir ve dönemin gelir tablosunda raporlanır. Bilindiği gibi ülkemizde gerek Gelir Vergisi Kanunu gerekse Kurumlar Vergisi Kanunu, işletmelerin ve(veya) işverenlerin personellerine ödediği ücret ve benzeri nitelikteki menfaatleri gider olarak muhasebeleştirmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu nedenle TMS 19 ile Vergi Mevzuatı uygulamaları arasında çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalarda bir farklılık bulunmamaktadır. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

İŞTEN ÇIKARMA (KIDEM VE iHBAR) TAZMiNATLARI TMS 19 ile Vergi Mevzuatı uygulamaları arasında göze çarpan en önemli farklılıklardan biri çalışanların işten çıkarılması sonrasında hak kazandıkları tazminatların muhasebeleştirilmesi ile ilgilidir. Vergi uygulamaları, çalışanlara ödenen kıdem tazminatlarını ödendiğinde gider yazılmasını kabul etmektedir. TMS 19 ise çalışanlar için ileriki tarihlerde meydana gelebilecek olası işten çıkarmalar nedeniyle her raporlama döneminde kıdem tazminatı karşılığı ayrılması gerektiğini ve bu kıdem tazminatı karşılığının da reel iskonto oranı ile iskonto edilip finansal tablolarda gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bir başka ifadeyle, TMS 19 kıdem tazminatından doğan yükümlülüğün gelecek dönemlere ait olduğunu dikkate alarak, kıdem tazminatı yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesini uygun görmektedir Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar standardına göre kıdem tazminatı karşılığı hesaplanırken, netinin reel iskonto oranını vereceği, tahmini bir enflasyon ve faiz oranı beklentisi ile uygun bir iskonto oranı belirlenmelidir. Bulunacak olan reel iskonto oranı gelecekte ödenecek kıdem tazminatı yükümlülüklerinin bilanço tarihi itibariyle bugünkü değerlerinin hesaplanmasında kullanılmalıdır. isteğe bağlı işten ayrılmalar neticesinde ödenmeyip, işletmede kalacak olan kıdem tazminatı tutarlarının tahmini oranı da, karşılık hesaplamalarında dikkate alınmalıdır. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

Kıdem Tazminatı karşılık tutarı şu şekilde hesaplanır; Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

Örnek 1: (Kıdem Tazminatı Karşılığı Ayırmayan işletme) TBS ticaret işletmesinin 2 personeli bulunmaktadır. işletme bu personeller için herhangi bir kıdem tazminatı karşılığı hesaplamamaktadır. Bu durumda işletme Vergi Mevzuatı gereği, ileriki tarihlerde meydana gelebilecek olası işten çıkarmalarda ödeyeceği kıdem tazminatı tutarını gider olarak o yılın finansal tablolarına alacak ve vergi matrahından düşecektir. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

İşletme 31.12.2006 tarihli bilançosunu TFRS’ye göre hazırlarken, dönem başı bilançosunu da (31.12.2005 bilançosunu karşılaştırmak amacıyla) düzeltmelidir. • İşletme 31.12.2005 tarihinde bu iki personeli için birikmiş toplam 55.000 TL kıdem tazminatı yükümlülüğü olduğunu belirtmiştir. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

İSKONTOLANMIŞ KIDEM TAZMİNATI Enflasyon Oranı 0,06125 Faiz Oranı 0,12 Reel İskonto Oranı 0,0525 TAM YÜKÜMLÜLÜK EMEKLİLİĞE KALAN GÜN İSKONTOLANMIŞ KIDEM TAZMİNATI Çalışan 20.000 3.650 11.669 2. Çalışan 35.000 2.400 24.559 TOPLAM 55.000 36.227 Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

2006 yılında çalışanlar işlerine devam etmektedir. 31. 12 2006 yılında çalışanlar işlerine devam etmektedir. 31.12.2006 tarihinde enflasyon ve faiz oranı beklentilerinde bir değişiklik olmamıştır. Enflasyon Oranı 0,06125 Faiz Oranı 0,12 Reel İskonto Oranı 0,0525 TAM YÜKÜMLÜLÜK EMEKLİLİĞE KALAN GÜN İSKONTOLANMIŞ KIDEM TAZMİNATI Çalışan 20.000 3.650 11.669 2. Çalışan 35.000 2.400 24.559 TOPLAM 55.000 36.227 Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

Yapılan hesaplamada çalışanlara ait toplam 60 Yapılan hesaplamada çalışanlara ait toplam 60.500 TL kıdem tazminatı yükümlülüğünün (tam yükümlülük) iskonto edilmiş değeri 41.931 TL’dir. 31.12.2006 tarihli finansal tablolar TFRS’ye göre hazırlanırken, bu zamana kadar hiç kıdem tazminatı yükümlülüğü ayırmamış olan işletmenin, 31.12.2006 tarihindeki iskonto edilmiş 41.931 TL kıdem tazminatı yükümlülüğü bilançoya alınır. Bu yükümlüğün 36.227 TL’si geçmiş yıllara aittir ve 5.704 TL’si de cari döneme aittir. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

Örnek 2: (Her Yıl Kıdem Tazminatı Karşılığı Ayıran İşletme ) ABC A.Ş., her raporlama döneminde kıdem tazminatı karşılığını tam yükümlülükleri esas alarak ayırmakta ve her yıl gider olarak kaydettiği bu tutarları da Kurumlar Vergisi'nin hesaplanmasında, ticari kardan mali kara geçişte Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak matraha ilave etmektedir. Şirketin 31.12.2005 ve 31.12.2006 tarihli bilançolarındaki Kıdem Tazminatı Karşılık tutarları ve diğer varsayımlar aşağıdaki gibidir. 30/06/2006 31/12/2005 Kıdem Tazminat Karşılıklar 67.350 61.000 Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN

Örneğimizde; • Şirketin 6 aylık faaliyet döneminde 17 Örneğimizde; • Şirketin 6 aylık faaliyet döneminde 17.000 TL genel yönetim gideri olduğu, • geçmiş yıllar zararının 100.000 TL olduğu, • 31.12.2005 ve 30.06.2006 tarihlerinde şirket çalışanlarının değişmediği varsayılmıştır. Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN