SPERMA KATALOĞU OKUMA VE DEĞERLENDİRME BioPharm SPERMA KATALOĞU OKUMA VE DEĞERLENDİRME

Boğa Kataloglarının İncelenmesi BioPharm Bölüm 1 Katalogda boğaları değerlendirirken İLK BAKIŞTA KARMAŞIK www.biopharm.com.tr

Boğanın Kısa İsmi ve NAAB Numarası BioPharm NAAB (National Association of Animal Breeders) No ve Boğanın tam ismi Boğanın kısa ismi Bölüm 2 Bireysel özellikler Menşeii Doğum Tarihi Kalıtsal hastalık yönünden sahip olduğu çekinik yada baskın genler yada bu genleri taşımadıklarına dair bilgiler www.biopharm.com.tr

Boğanın anne ve babaya ait bilgileri BioPharm 1 2 3 4 Bölüm 2 Ebeveyn bilgileri Pedigri : Boğanın babası annesinin babası ve büyük babaları Sire : Babanın tam ismi Dam : Annenin tam ismi Doğum yaşı, günde kaç kez sağıldığı, laktasyondaki gün sayısı, latkasyondaki toplam süt verimi. Süt yağ, protein ve % değerleri Mgd : Annenin annesinin tam ismi ve üretim özellikleri www.biopharm.com.tr

Boğanın Doğrusal Tip Özellikleri BioPharm Bölüm 2 Tip özellikleri www.biopharm.com.tr

Yayın Tarihi ve Değerlendirme Bilgileri BioPharm USDA (Birleşmiş Milletler Tarım Bakanlığı) tarafından yayınlanan değerlerin yayım tarihini belirtir. Bölüm 2 Tip özellikleri Ölçülen bu değerlerin kaç çiftlikte kaç kızı üzerinde yapıldığını gösterir www.biopharm.com.tr

Güvenirlilik 2 BioPharm Güvenirlilik, PTA ve STA değerlerinin sahaya ne oranla yansıyacağını anlamamıza yardımcı olur. %0 ila %99 arasında değerlendirilir. Bu değerin yüksek olması, sahadan kızlarından gelen veriler ışığında PTA ve STA değerlerinin oluştuğunu ve bundan sonra bu değerlerin daha az değişime uğrayacağını işaret eder. Güvenirliliği oluşturan faktörler Pedigri bilgisi Kardeşlerin bilgisi Progeny test verileri Kızlarının bireysel performansları Bölüm 2 Tip özellikleri www.biopharm.com.tr

Güvenirlilik 2 BioPharm Güvenirliliği değerlendirirken; Bölüm Kız / Sürü oranı : 60 sürüde 100 kızı olan boğanın güvenirliliği, 10 sürüde 100 kızı olan boğadan daha yüksektir Genetik kalıtım : Tüm diğer faktörler eşit olduğu taktirde, genetik kalıtım oranının yüksek olduğu özellik için güvenirlilik daha yüksektir. Geri dönüş :Verilerin geri toplanabildiği sürülerde kız sahip olan boğaların güvenirlilik değerleri daha yüksektir. Bölüm 2 Tip özellikleri www.biopharm.com.tr

Güvenirlilik 2 BioPharm ‘ABS Cornerstone’ boğaları sadece pedigri verilerine sahip süt üretim değerleri için %40 – 50 güvenirlilik değerine sahiptirler. Bölüm 2 Tip özellikleri ‘ABS Rock Solid’ boğaları 60 yada daha fazla sürüde 100 kızı bulunan süt üretim değerleri yönünden en az % 85 güvenirlilik değerine sahiptirler ‘ABS Diamond Sires’ boğaları ise 1000 kıza sahip olan ve süt üretim değerleri yönünden % 97 – 99 güvenirliliğe sahiptirler. www.biopharm.com.tr

Genel Değerlendirme 2 BioPharm Bölüm Tip özellikleri www.biopharm.com.tr

Vücut Kompozisyonu 2 BioPharm Vücut kompozisyonu Boy Bölüm Göğüs genişliği / Güç Vücut derinliği Sağrı Genişliği Bölüm 2 Tip özellikleri Genel değerlendirme (0,5xBoy) + (0,25xGüç) + (0,15xV.Derinliği) + (0,10xS.Genişliği) = Vücut Kompozisyonu STA’nın 1 birim artması erişkin canlı ağırlığın yaklaşık olarak 12 kg artması demektir. www.biopharm.com.tr

Meme Kompozisyonu 2 BioPharm Holstein Birliği’nin yaptığı çalışmalar sonucunda meme kompozisyonunu oluşturan doğrusal tip özelliklerinin ağırlıkları Bölüm 2 Tip özellikleri Genel değerlendirme Meme Derinliği %30 Ön Meme Bağlantısı %16 Ön Meme Başı Pozisyonu %16 Arka Meme Yüksekliği %16 Arka Meme Genişliği %12 Memeler Arası Ligament %10 (MDx0,30) + (ÖMBx0,16) + (ÖMBPx0,16) + (AMYx0,16) + (AMGx0,12) + (MALx0,10) = MEME KOMPOZİSYONU www.biopharm.com.tr

Ayak ve Bacak Kompozisyonu BioPharm Ayak ve bacak kompozisyonu süt üretimi açısından en önemli 5 özellik içinde yer almaktadır. Oluşturan öğeler Bölüm 2 Tip özellikleri Genel değerlendirme Arka ayakların yandan görünümü Arka ayakların arkadan görünümü Ayak açısı Ayak ve bacak skoru 0,5[0,48(ayak açısı) + 0,37(arkadan görünüm) – 0,15(yandan görünüm)] + 0,5(ayak ve bacak skoru) = AYAK ve BACAK KOMPOZİSYONU Ayak ve bacak kompozisyonunun artan her 1 STA değeri için süt üretim dönemi 0,3 ay uzar. www.biopharm.com.tr

Referans değer : Her 3 cm için 1 puan BOY BioPharm Bölüm 2 Tip özellikleri Vücut Özellikleri Kalça kemikleri arasındaki omur spinasının en yüksek noktasında yere kadar olan yüksekliktir. 1 Kısa (1,30 cm) 5 Orta (1,42 cm) 9 Uzun (1,54 cm) Referans değer : Her 3 cm için 1 puan www.biopharm.com.tr

Göğüs Genişliği / Güç BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Vücut Özellikleri Ön ayakların iç yüzünde en üst noktadaki mesafe ile ölçülür. 1 – 3 Dar 4 – 6 Orta 7 – 9 Geniş Referans değer : 13 – 29 cm Her 2 cm için 1 puan www.biopharm.com.tr

Referans değer : Vücut yapısının dengesine göre görsel Vücut Derinliği BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Vücut Özellikleri Omur spinası ile son kaburga kemiğinin bittiği yerin en alt noktası arasındaki mesafedir. 1 – 3 Sığ / Dar 4 – 6 Orta 7 – 9 Derin Referans değer : Vücut yapısının dengesine göre görsel www.biopharm.com.tr

Sütçülük Formu BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Kaburgaların aralarının genişliği ve açılanmaları, kemik yapısının ovalliği ile kombine edilip değerlendirilir. 1 – 3 Açılanma az, kaburga kemikleri birbirine “ yakın ve kötü kemik yapısı 4 – 6 Orta derece açılı, kaburga araları açık ve orta derece kemik kalitesi 7 – 9 Çok açılı, geniş kaburga açıklığı ve düz kemik yapısı Referans değer : Üç özellik için açı ve kemik aralığı % 80, kemik kalitesi ise %20 oranında önemlidir Tip özellikleri Vücut Özellikleri www.biopharm.com.tr

Sağrı Açısı 1 5 9 2 Kalça kemiğinin pozisyonuna göre değerlendirilir. BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Kalça kemiğinin pozisyonuna göre değerlendirilir. 1 İschii kemiğinin tepe noktası yüksekteyse (+4 cm) 2 (+2 cm) 3 İschii ve İlii kemiklerinin tepe noktası aynı ( 0 cm ) 4 Hafif eğimli ( - 2 cm) 5 Orta derece (- 4 cm) 6 (- 6 cm) 7 (-8 cm) 8 (-10 cm) 9 Çok eğimli (-12 cm) Tip özellikleri Vücut Özellikleri www.biopharm.com.tr

Referans değer : 10 ile 29 cm arasında; her 2 cm için Sağrı Genişliği BioPharm Bölüm 2 1 5 9 İshii kemiklerinin arasındaki mesafe ile değerlendirilir 1 – 3 Dar 4 – 6 Orta 7 – 9 Geniş Referans değer : 10 ile 29 cm arasında; her 2 cm için 1 puan Tip özellikleri Vücut Özellikleri www.biopharm.com.tr

Arka Bacakların Yandan Görünüşü BioPharm Bölüm 2 1 5 9 Tip özellikleri Bacak-Ayak Yapısı Bacakların arkadan görünüşüne göre değerlendirilir 1 – 3 Düz (160 derece) 4 – 6 Orta (147 derece) 7 – 9 Açılı (134 derece) www.biopharm.com.tr

Arka Bacakların Arkadan Görünümü BioPharm Bölüm 2 1 5 9 Tip özellikleri Bacak-Ayak Yapısı Bacakların arkadan görünüşüne göre değerlendirilir 1 – 3 Tırnaklar dışa dönük 4 – 6 Orta derece; tırnaklar az dışa dönük 7 – 9 Paralel bacaklar www.biopharm.com.tr

Ayak Açısı BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Bacak-Ayak Yapısı Arka ayak tırnaklarının yer ile yaptığı açı ile değerlendirilir 1 – 3 Çok dar açı 4 – 6 Orta dereceli açı 7 – 9 Çok dik açı Referans değerler : 1 için 15 derece 5 için 45 derece 9 için 65 derece www.biopharm.com.tr

Memenin karın duvarına bağlantı şekli değerlendirilir. Ön Meme Bağlantısı BioPharm Bölüm 2 1 5 9 Tip özellikleri Meme Yapısı Memenin karın duvarına bağlantı şekli değerlendirilir. 1 – 3 Zayıf ve Gevşek 4 – 6 Orta ve kabul edilebilir 7 – 9 Çok güçlü ve sıkı bağlantı www.biopharm.com.tr

Arka Meme Yüksekliği BioPharm Bölüm 2 1 5 9 Tip özellikleri Meme Yapısı Vulva (vagina) ile memenin süt salgılayan dokusu arasındaki mesafedir. Hayvanın boyu ile ilişkilidir. 1 – 3 Çok kısa 4 – 6 Orta 7 – 9 Yüksek Referans değer: Ortalama değer 29 cm 4 olarak kabul görür. Her 2 cm 1 puana eş değerdir www.biopharm.com.tr

Arka Meme Genişliği BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Meme Yapısı Arka meme genişliği de meme yüksekliğinde olduğu gibi aynı bağlantı noktaları ile değerlendirilir. Süt üretimi için önemli bir kriterdir. www.biopharm.com.tr

Memeler Arası Ligament BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Meme Yapısı Meme lopları arasındaki bağlantının derinliği arka memelerin tabanından yukarıya doğru ölçülür. 1 Yere konveks (+1 cm) 2 (+0.5 cm) 3 (+0 cm) 4 Hafif belirgin (-1 cm) 5 (-2 cm) 6 (-3 cm) 7 Derin (-4 cm) 8 (-5 cm) 9 (-6 cm) www.biopharm.com.tr

Meme Derinliği 2 1 5 9 BioPharm Bölüm 2 1 5 9 Tip özellikleri Meme Yapısı Memenin tabanının bilek eklemi hizasına olan uzaklığı ile değerlendirilir. 1 Bilek ekleminin altında 2 Aynı hizada 5 Orta derece 9 Sığ Referans değer : 2. derece (0 cm) referans alınır. www.biopharm.com.tr

Ön Meme Başlarının Pozisyonu BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Meme Yapısı Ön meme başlarının pozisyonları arkadan bakıda değerlendirilir. 1 – 2 Dışa dönük 4 Orta noktada 7 – 9 İçe dönük Referans değer : 4. derece referans olarak alınır www.biopharm.com.tr

Meme Başlarının Uzunluğu BioPharm 1 5 9 Bölüm 2 Tip özellikleri Meme Yapısı Ön meme başlarının uzunluğu değerlendirilir 1 – 3 Kısa 4 – 6 Orta 7 – 9 Uzun Referans değer : 1 – 9 cm aralığında değerlendirilir. Her 1 cm 1 puana eş değerdir. www.biopharm.com.tr

Üretim Değerleri BioPharm Bölüm 3 Üretim Değerleri Yayın tarihi Çiftlik/Kız sayıları USDA (Birleşmiş Milletler Tarım Bakanlığı) tarafından yayınlanan değerlerin yayım tarihini belirtir. Ölçülen bu değerlerin kaç çiftlikte kaç kızı üzerinde yapıldığını gösterir Örn: BOLTON için 58 çiftlikte 84 kızı üzerinden yapılan değerlendirme sonuçları verilmiştir. www.biopharm.com.tr

TPI (Toplam Performans İndeksi) BioPharm Bu değer, boğaları, tip ve üretim özelliklerini kızlarına aktarım yönünden , değerlendirmek ve sıralama yönünden oldukça popüler bir veridir. Bölüm 3 Üretim Değerleri TPI PTAP – PTA Protein PTAF – PTA Yağ PTAT – PTA Vücut Tipi DF – STA Sütçülük Formu UDC – Meme Kompozisyonu FLC – Ayak ve Bacak Komp. PL – PTA Verim Ömrü SCS – PTA Somatik Hücre Sayısı DPR – Kızların Doğum Oranı DCE – Kızların Doğum Güçlüğü TPI, üretim, verim ömrü ve sağlık yönünden fikir verir. www.biopharm.com.tr

TPI (Toplam Performans İndeksi) BioPharm TPI değerini şekillendiren sağlık kriterlerinin avantajları; İnekler daha uzun sürede sürüde kalır. Yerine koyma maliyetlerini düşürür. Sürüde süt veren ergin sayısı artar. Mastitis yönünden sağaltım maliyetleri azalır, toplam süt verimi artar. Aynı zamanda, toptancılar raf ömrü ve elde edilen peynir miktarının artması nedeni ile somatik hücre yönünden fakir sütlere daha fazla ödeme yapmaya başladılar. Bölüm 3 Üretim Değerleri TPI www.biopharm.com.tr

PTA Süt Verimi 3 BioPharm PTA (Predicted Transmitting Ability), Önceden Tahmin Edilen Aktarım Yeteneğini ifade etmektedir. PTAM, önceden tahmin edilen süt üretimi yönünden aktarım kabiliyeti. Bu değer boğanın aktardığı genler ile kızlarının ortalama değere göre süt verimini gösterir. BOLTON’un sahip olduğu +2339 değeri kızlarının 1 laktasyon periyodunda Amerika ortalamasına göre 2339 pound (~1060 kg) daha fazla süt vereceğini gösterir. Bölüm 3 Üretim Değerleri PTA Süt Verimi www.biopharm.com.tr

Net Kazanç BioPharm Net kazanç, hayvanın sürüde kaldığı sürece veriminden elde edilen kazancı dolar cinsinden ifade eder. Gösterilen + 584 değeri, ortalama değerin üzerinden 584$ daha fazla kar edileceğini ifade eder. Genel olarak tanımlandığında, yem, sürüden çıkarma, tedavi masrafları, canlı ağırlığının erişkin canlı ağırlığa oranı gibi değerlerin dolar cinsinden maliyeti hesaplanılarak süt, süt proteini, süt yağı, somatik hücre sayısı ve verim ömründen dolayı sağlanan kardan çıkarılması ile hesaplanır. NM$ = Süt$ + Meme$ + Diğerleri$ Bölüm 3 Üretim Değerleri Net Kazanç www.biopharm.com.tr

Net Kazanç / Süt $ BioPharm Sütün, yağının ve proteinin laktasyon verilerinin tüm verim ömrü süresince dolar cinsinden ifadesidir. NM$ : (MFP$ - Feed$)(#Lact)(Yield/YieldME) MFP$ : Süt, yağ ve Protein $ Feeds$ : Yem $ #Lact : Laktaston sayısı Yield : Gerçek süt verimi YieldME : Erginlerinin süt verimi MFP$ : 0.010(PTA Süt) + 1.15(PTA Yağ) + 2.55(PTA Protein) Bölüm 3 Üretim Değerleri Net Kazanç SÜT$ www.biopharm.com.tr

Peynir Yapımından Net Kazanç BioPharm Hayvandan elde edilen süttün peynir yapımı için kullanılması halinde elde edilen kazancın Amerika ortalamasına göre dolar cinsinden ifadesidir. CY$ = (CY$ - Feed$)(#Lact)(Yield/YieldME) CY$ : Peynir yapımından kazanç$ Feeds$ : Yem $ #Lact : Laktaston sayısı Yield : Gerçek süt verimi YieldME : Erginlerinin süt verimi CY$=-.008(PTA Süt) + 1.15(PTA Yağ) + 3.17(PTA Protein) Bölüm 3 Üretim Değerleri Peynir / Net Kazanç www.biopharm.com.tr

Boğaya Ait Güç Doğum Bilgileri BioPharm Zor doğumlar işçilik, veteriner giderleri arttırması ve açıkta kalınan gün sayısı nedeni ile toplam süt verimi gibi bir çok konuyu etkilemektedir. Doğum şekline göre tohumlamada kullanılan boğadan olacak yavruların daha zor yada daha kolay olma eğilimini gösterir. Örneğin BOLTON için ifade edilen değerler 293 Doğum üzerinden % 11 Doğum zorluğu % 81 Güvenirliliği Bölüm 4 Güç Doğum www.biopharm.com.tr

Boğaya Ait Güç Doğum Bilgileri BioPharm Bölüm 4 SCE genetik bir parametre değildir. Düvelerin eşleştirilmesi sırasında kritik önem kazanır. Boğa seçimi esnasında, limitleriniz % 5 – 6 gibi değerler olmamalıdır. Diğer özellikler açısından iyi özelliklere sahip boğaları elemine etmiş olursunuz. Güç Doğum www.biopharm.com.tr

Kızlarının Güç Doğum Oranı BioPharm Boğanın doğacak kızlarının, doğum esnasında doğum süresi ve doğum zorluğu yönünden ortalamaya oranla daha zor yada daha kolay olma eğilimini gösterir. Yeni boğalar için güvenirlilik yüzdesinin düşük olması sahadan dönen bilgiye bağlı olduğundan, ebeveynin değerleri üzerinden yorumlanabilir. Örneğin BOLTON için ifade edilen değerler 41 Doğum üzerinden % 10 Doğum zorluğu % 57 Güvenirliliği Bölüm 4 Güç Doğum www.biopharm.com.tr

Güç Doğum Bilgilerinin Değerlendirilmesi BioPharm Doğum Güçlüğünün Ölçülmesi Skor Tanımlama 1 Problem gözlenmedi 2 Önemsiz problemler gözlendi 3 Asiste edilmesi gerekti 4 Güç doğum sayılabilir 5 Aşırı güç doğum Doğum Güçlüğünün Görülme Sıklığı Skor 1. Lakt. 2. Lakt 3 + Lakt. 1 % 63 %79,9 %81 2 %14,4 %9,6 %9,1 3 %7,2 %6,8 4 %5,3 %2,1 %2 5 %2,8 %1,2 %1,1 Bölüm 4 Güç Doğum Boğa İsmi Boğa Ait Doğum Güçlüğü Kızlarının Doğum Güçlüğü Big Bill 15 11 Maternal Mel 10 6 Heifer Hal 7 Easy Eddie 5 www.biopharm.com.tr

Kızların Gebelik Oranı BioPharm Gebelik oranı terimi; doğum sonrası her 21 günlük periyotta ne kadar çabuk tekrar gebe kalabilme süresini ölçmemize yardımcı olur. DPR değerin en büyük avantajı, doğum sonrası nekahat dönemi hakkında fikir vermesidir. Gebelik oranını ölçümü şu şekilde yapılabilir; Gebelik oranı = 21/(Açıkta kalma süresi – Gönüllü Bekleme süresi)+11 Bu özelliğin aktarım oranı oldukça düşüktür. PTA DPR değerinin her %1’lik artışı açıkta kalma süresini 4 gün düşürür. PTA DPR değeri ile –4’ün çarpımı ile kızlarının ortalamaya göre açıkta kalma süresi hakkında fikir sahibi olabiliriz. BOLTON için; (-2,6) x (–4) = 10,40 gün daha fazla açıkta kalma süresi Bölüm 5 Sürü Yönetimi ile İlgili Özellikler DPR www.biopharm.com.tr

Sürü Yönetimi ile İlgili Özellikler Somatik Hücre Skoru BioPharm Somatik Hücre Skoru, somatik hücre sayımı verilerinin yaş, laktasyon dönemi, doğum ayı gibi faktörlerinde göz önünde bulundurularak elde edilen bir değerdir. SCS değerinin aktarım kabiliyeti oldukça düşüktür. Bundan dolayı SCS değeri, çiftlik yönetiminin meme sağlığı açısından ilerlemesinin ölçütüdür. SCS için, genetik değişimin yapıldığı yıl doğan ve ilk laktasyondaki düvelerin ortalama değeri taban değeri olarak alınır. Aşağıda SCS için her 0,1 değer artışının somatik hücre sayısı ve klinik mastitise olan etkisi gösterilmektedir. Bölüm 5 Sürü Yönetimi ile İlgili Özellikler SCS www.biopharm.com.tr

Sürü Yönetimi ile İlgili Özellikler Verim Ömrü BioPharm Verim ömrü; ilk laktasyondan sürüden çıkarılıncaya yada 7 yaşına gelinceye kadar geçen süreyi ifade eder. Her laktasyon dönemi 10 aylık periyodu kapsar daha fazlası değerlendirilmeye alınmaz. PL değeri, boğanın kızlarının sürüde kalma süresi ile diğer genetik özellikler ile arasındaki genetik korelasyon ile kombine edilerek belirlenir. Buda güvenirliliği arttırır. BOLTON için; + 0,3 değeri ortalamadan 0,3 ay daha fazla sürüde kalacağını gösterir. USA için Holstein ortalama süt verimi 2,7 laktasyon olduğu için BOLTON’un kızlarının sürüde kalma ortalaması 27 ay + 10 gündür. Bölüm 5 Sürü Yönetimi ile İlgili Özellikler PL www.biopharm.com.tr

Peki bu değerler gerçeği yansıtıyor mu ? BioPharm Kataloglarda yer alan bilgiler, bağımsız çiftliklerden gelen verilerin ortalamasıdır. Boğa değerlerini, üretici firmalar dışında aynı zamanda Amerikan Holstein Birliği gibi bağımsız kuruluşlarda almakta ve yayınlamaktadır.

Yetiştiricinin kazancı ne olacak ? BioPharm Daha çok süt Daha sağlıklı hayvanlar Daha çok kazanç Protein-yağ oranı fazla olan süte daha fazla ödeme Sütün içersindeki somatik hücre sayısı az olan süte daha fazla ödeme

Sperma seçerken BioPharm Gen almak geleceğe yatırım yapmak anlamına geliyor. Doğru bir yatırım için çalışacağınız genetik firmasının; Ellerindeki mevcut genetik yapının belli bir standardın üstünde olması, Sperma alımından, dondurulmasına kadar tüm aşamalarda yeterli teknolojiye sahip, Boğa kataloglarında verdiği bilgiler doğru olmalı,( bağımsız kuruluşlardan www.interbull.com, www.dairybull.com gibi kontrol edilebilir.)

BioPharm