VERGİ USUL HUKUKU

GELİR HUKUKU (Vergi Hukuku) KAMU HUKUKU MALİ HUKUK GELİR HUKUKU (Vergi Hukuku) Genel Vergi Hukuku Özel Vergi Hukuku HARCAMA HUKUKU (Bütçe ve Kamu İhale) ÖZEL HUKUK

GELİR HUKUKU (VERGİ HUKUKU) Genel Vergi Hukuku Vergi Usul Hukuku Vergi Ceza Hukuku Vergi İcra Hukuku Vergi Yargısı Uluslararası Vergi Hukuku Özel Vergi Hukuku Gelir Üzerinden Alınan Vergiler Harcama Üzerinden Alınan Vergiler Servet Üzerinden Alınan Vergiler

MALİ HUKUKUN KAYNAKLARI

MALİ HUKUKUN KAYNAKLARI Asli Kaynaklar (Bağlayıcı) Anayasa Kanun Uluslar arası Anl. Kanun Hükmünde Kar. Bakanlar Kur. Kar. Tüzük Yönetmelik Maliye Bak. I. Grup Genel Tebliği Anayasa Mah. İptal Kararları Danıştay İçtihadı Bir. Kararları Tali Kaynaklar (Yol Gösterici) Diğer Yargı Kararları Maliye Bak. İdari İşlemleri (II. Grup Genel Tebliğ, Sirküler, Özelge-Mukteza, Genelge) Örf ve Adetler Bilimsel Doktrinler

MALİ HUKUKUN KAYNAKLARI Yasama Anayasa Kanun Uluslararası Anl. Yürütme KHK BKK Tüzük Yönetmelik I. Grup Genel Tebliğ II. Grup Genel Tebliğ Sirküler Özelge Yargı Anayasa Mah. Kararları Danıştay İçt. Bir. Kararları Diğer Yargı Kararları Diğer Örf-Adetler Bilimsel Doktrinler

ANAYASA Anayasa’nın 73. maddesi, “Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kurulu’na verilebilir.”

KANUN Bir verginin uygulanabilmesi için; Kanun çıkarılacak, Kanunda verginin konusu, mükellefi vb. açıkça yazılacak, Verginin yasal dayanağı bütçenin (C) cetveline yazılacak, Vergiyi doğuran olayın meydana gelecek, Verginin dört (T)’si gerçekleşecek.

ULUSLARARASI ANLAŞMALAR Bir verginin uygulanabilmesi için; Devlet maliyesine ek yükümlülük getiren ulus. anl. Kanunla onaylanmak zorundadır. Devlet maliyesine yükümlülük getirmeyen ulus. anl. yayımlarından başlayarak iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulur. Daha önceki bir anlaşmaya dayanan ve devlet maliyesine yükümlülük getirmeyen anl. onaya ya da kanuna gerek olmaksızın yürürlüğe girer. Not: Usulüne uygun yürürlüğe giren ulus. anl. Anayasa Mahkemesinde iptal davası konusu yapılamaz.

BAKANLAR KUR. KARARLARI KANUN HÜK. KARARNAMELER Her zaman yapılabilir. Yetki Kanunu’na gerek yoktur. Kanunda belirtilen sınırlar dahilinde sadece muafiyet, istisna, indirim ve oranlar değiştirilebilir (Yetki sınırı). TBMM onayına gerek yoktur. Danıştay’da iptal davası konusu yapılabilirler. Sadece olağanüstü hallerde yapılabilir (Zaman sınırı). Yetki Kanununa gerek yoktur. Olağanüstü hallerde olmak kaydıyla yeni vergi konulabilir, mevcut vergi kaldırılabilir, her türlü değişiklik yapılabilir. Resmi Gazetede yayınlandıkları gün TBMM onayına sunulurlar. Anayasa Mahkemesinde iptal davası konusu yapılmazlar.

TÜZÜK VE YÖNETMELİK Tüzük: Bakanlar Kurulu çıkarır. Danıştay denetiminden geçer. Tek vergi tüzüğü vardır (Emlak Vergisi). Yönetmelik: Bakanlıklar, kamu tüzel kişiliği olanlar çıkarır, Danıştay denetiminden geçemez (içeriğinde mali hüküm olanlar Sayıştay denetimine tabidir).

MALİYE BAKANLIĞI İDARİ İŞLEMLERİ I. Grup Genel Tebliğ: Maliye Bakanlığı’nın vergi kanunlarının uygulanmasına ilişkin çıkardığı düzenleyici ve bağlayıcı genel tebliğlerdir. Asli kaynaktır. Danıştay’da iptal davası konusu yapılabilir. II. Grup Genel Tebliğ, Sirküler, Özelge (mukteza), Genelge: Mükelleflere yol gösterici niteliktedir, bağlayıcı değildir, asli kaynak değildir. Ancak mükellefe verilen yazılı izahat (mukteza) cezayı kaldırıcı güce sahiptir.

YARGI KARARLARI Anayasa Mah. İptal Kararları: Vergi Kanunlarını kaldırma gücüne sahiptir, asli kaynaktır. Danıştay İçtihadi Birleştirme Kararları: Asli kaynaktır. Ancak Danıştay vergi dava daireleri kurul kararları içtihat değildir, asli kaynak değildir. Diğer yargı kararları: Danıştay vergi dava daireleri kurulu, Danıştay’ın vergi dairelerinin, Bölge İdare Mahkemesinin ve vergi mahkemelerinin kararları asli kaynak değildir.

VERGİ KANUNLARININ UYGULANMASI Yer Bakımından Yersellik (Mülkilik) Şahsilik (Uyrukluk) Zaman Bakımından Anlam Bakımından Yorum Türleri Yorum Yöntemleri

Verginin Yerselliği Verginin Şahsiliği Ülke sınırları içerisindeki vergiyi doğuran olayların tümünden (gelir, harcama, servet), mükellefin ülke vatandaşı olup olmadığına önemsenmeden vergi alınmasıdır. Emlak, motorlu taşıtlar ve tüm harcama vergileri bu esasa tabidir. Gelir ve kurumlar vergisinde ise sadece dar mükellefler bu esasa tabidir. Verginin Şahsiliği Ülke vatandaşı olan herkesin ülke içi ve dışındaki vergiyi doğuran olaylarının tümünden vergi alınmasıdır. Gelir ve kurumlar vergisi bu esasa tabidir. NOT: Veraset ve İntikal vergisinde hem şahsili hem yersellik ilkesi geçerlidir.

ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI Vergi kanunları TBMM’de onaylandıktan sonra Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girer. Kanunun yürürlüğe giriş tarihi genellikle yasa metninde belirtilmekle birlikte, belirtilmediği hallerde Resmi Gazete’de yayınlandıktan 45 gün sonra yürürlüğe girer. Vergi kanunları başka bir kanunla veya Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla kalkabildiği gibi, belirli bir süre için uygulanmaya konulan kanunlarda sürenin dolması ile kalkar (geçici kanunlar bu yolla kalkmaktadır). Vergi kanunları uygulamaya konulduktan sonraki olay ve işlemlere uygulanabilirken, önceki olay ve işlemlere uygulanamaz (geriye yürümeme ilkesi). Yürürlükten kalkan bir vergi kanunun yürürlükten kalktıktan sonra işlem ve olaylara uygulanamaz (ileriye yürümeme ilkesi). Aynı durum KHK, BKK ve Maliye Bakanlığı’nın düzenleyici işlemleri içinde geçerlidir. Bu durum Hukuki Güvenlik İlkesi gereğince uygulanmaktadır.

Yorum Türleri Yasama Yorumu Yargısal Yorum İdari Yorum Bilimsel Yorum Yorum Yöntemleri Lafzi Yorum Amaçsal Yorum Sistematik Yorum Tarihi Yorum NOT: Türkiye’de yasama yorumu mevcut anayasada yer alamamaktadır. Yorum yöntemlerinin tamamı Türkiye’de kullanılmakta.

YORUMA İLİŞKİN KAVRAMLAR VE KURALLAR Ekonomik Yaklaşım: Vergiyi doğuran olayda gerçek amacın ortaya çıkarılmasının sağlanmasıdır. Peçeleme: Özel hukuk kurallarını ustaca kullanarak vergi yükünü düşürme (vergi kaçırma) çabasıdır. Muvazaa ve peçeleme aynı şey değildir. Kıyas Yasağı ve Boşluk Doldurma Yasağı: Vergi hukukunda, ceza hukukunda olduğu gibi kıyas yapılamaz. Boşluk doldurulamaz. Tipleştirme ve Tipiklik: Vergi ile ilgili genel soyut kurallar konulması “tipleştirme” bu soyut kuralların somut maddi olaylara uygun olması ise “tipiklik”dir.

VERGİNİN TARAFLARI

VERGİNİN TARAFLARI VERGİNİN MÜKELLEFİ VERGİNİN SORUMLUSU VERGİNİN ALACAKLISI

VERGİNİN TARAFLARI Verginin Alacaklısı: Vergi dairesi mükellefi tespit eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren ve tahsil eden dairedir (VUK madde 4). Mükellef: Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek veya tüzelkişidir (VUK madde 8). Sorumlu: Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir (VUK madde 8).

VERGİ İDARESİ VERGİ İDARESİ İdari Teşkilat Denetim Birimleri Vergi idaresi üç ana birimden oluşur; idari teşkilat, denetim birimleri, takdir ve tadilat komisyonları (takdir ve tadilat komisyonları vergilendirme işlemlerine yardımcı birimlerdir). VERGİ İDARESİ İdari Teşkilat Gelirler Politikası Genel Müdürlüğü (Gelir Bütçesini ve Vergi Kanunlarını Hazırlayan) Gelir İdaresi Başkanlığı (Uygulayıcı) Denetim Birimleri Takdir Komisyonları Genel Yetkili Takdir Komisyonları Arsa ve Arazi Takdir Komisyonları Zirai Kazançlar İl ve Merkez Komisyonları

VERGİ MÜKELLEFİ “Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek veya tüzelkişidir” (VUK madde 8). “Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan her gerçek kişi ile tüzel kişilere bir vergi numarası verilir” (VUK madde 8). “Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş bulunması mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu kaldırmaz” (VUK madde 9). “Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir” (VUK madde 9).

VERGİ SORUMLUSU (1) Vergi mükellefi ve sorumlusu üstlendikleri ödevleri sözleşme ile bir başkasına devredemez. Ancak, mükellef ve vergi sorumlusu vergi ödevlerini onlar adına yerine getirmek üzere temsilci (vekil) atayabilir. Vekillerin vergi idaresine karşı hiçbir sorumluluğu bulunmamakta, vergi ile ilgili ödevler doğrudan mükellef veya vergi sorumlusu muhatap alınmaktadır. Vekilin; mükellef ve vergi sorumlusu adına yapacağı her türlü beyan vergi idaresince kabul edilmektedir.

VERGİ SORUMLUSU (2) Vergi kesenler ve kanuni temsilcilerin ödedikleri vergi için mükellefe rücu haklarının bulunması hali ortaklaşa sorumluluktur. Vergi borcunun aslı ve cezası için birden fazla kişinin sorumlu olması hali zincirleme (teselsül) sorumluluktur. Borçlar kanununda sözleşme veya kanun ile doğan zincirleme sorumluluk vergi hukukunda sadece kanun ile doğar, sözleşme ile zincirleme sorumluluğun doğması mümkün değildir. Mükellefin ölümü ile vergi borcu mirası kabul eden mirasçıya geçer. Ancak vergi cezaları geçmez.

MÜTESELSİL SORUMLULUK MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU SORUMLULUK ÇEŞİTLERİ ORTAKLAŞA SORUMLULUK VERGİ KESENLERİN SORUMLULUĞU KARNESİZ HİZMET ERBABI ÇALIŞTIRANLARIN SORUMLULUĞU KANUNİ TEMSİLCİLERİN SORUMLULUĞU MÜTESELSİL SORUMLULUK MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU

VERGİ KESİNTİSİ YAPMAK ZORUNDA OLANLAR Tüm kurumlar vergisi mükellefleri (sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler), Tüm kamu kurum ve kuruluşları, Gerçek usule tabi ticari, zirai ve mesleki kazanç erbabı, Dernek ve vakıflar, Kollektif ve komandit şirketler (ticari şirketler), İş ortaklıkları, Yatırım fonu yönetenler.

VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUĞUN SINIRLARI Ödenmeyen Verginin Aslı, Faiz ve Zammı Ceza (Cezaların Şahsiliği İlkesi) Vergi Kesenler (Stopaj Yapan) Doğrudan sorumluya gidilir. Sorumlu sadece verginin aslını rücu edebilir. Suçu işleyenden ceza talep edilir. Tahsil edilemeyen ceza için suçu işleyenden başka bir kişiye gidilmez. Karnesiz Hizmet Erbabı Çalıştıranlar Kanuni Temsilciler Önce mükellefe gidilir. Tahsil edilemezse kanuni temsilciye gidilir. Kanuni temsilci öderse, verginin aslı, faiz ve zammı için rücu hakkı var. Küçük ve kısıtlılarda işlenen vergi suçları için ceza veli ya da vasiden istenir. Rücu hakkı yoktur. Sadece tüzel kişiler adına kesilen cezalarda (para cezaları), ceza için önce tüzel kişiliğe (mükellef), tahsil edilemezse kanuni temsilciye gidilir. Kanuni temsilcinin cezayı rücu hakkı vardır. Mirasçıların Sorumluluğu Mirası kabul eden verginin aslı, faiz ve zammını ödemekle sorumludur. Mirasçılar vergi borcu için beyannamelerini normal beyan süresine üç ekleyerek beyan eder ve öder, sadece gelir vergisinde bu süre ölüm tarihine dört ay eklenerek belirlenir. Cezaların şahsiliği ilkesi gereği suçu işleyen cezadan sorumludur. Bu nedenle ölüm ile birlikte cezalar kalkar.

VERGİLENDİRME İŞLEMLERİ

VERGİNİN TARAFLARI Verginin Tarhı (VUK madde 20): Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari muameledir. Verginin Tebliği (VUK madde 21): Tebliğ, vergilendirmeyi ilgilendiren ve hüküm ifade eden hususların yetkili makamlar tarafından mükellefe veya ceza sorumlusuna yazı ile bildirilmesidir. Verginin Tahakkuku (VUK madde 22): Verginin tahakkuku, tarh ve tebliğ edilen bir verginin ödenmesi gereken bir safhaya gelmesidir. Verginin Tahsili (VUK madde 23): Verginin tahsili, kanuna uygun surette ödenmesidir.

TARH BEYANA DAYALI Tahakkuk fişi ile tebliğ edilir. VERGİ İDARESİ TARAFINDAN TESPİT EDİLEN MATRAHA DAYALI İkmalen Re’sen İdarece TEBLİĞ Dairede yada komisyonda Posta yoluyla (e-posta) Memur eliyle İlan yoluyla TAHAKKUK Beyana dayalı tarhiyat tahakkuk fişinin tebliği ile tahakkuk eder. Dava açılmazsa, tebliği takiben 30 gün sonra, Dava açılır ya da uzlaşma talep edilirse, dava veya uzlaşma sonucuna göre yeniden hesaplanan vergi borcunun tebliği ile tahakkuk eder. TAHSİL Beyana dayalı tarhiyatta, kanunda yazan ödeme süresinde, İkmalen, re’sen, idarece tarh eden vergilerde, tahakkuku takip eden 1 ay içinde.

Beyana Dayalı Tarhiyat TARHİYAT TÜRLERİ Beyana Dayalı Tarhiyat İkmalen Tarhiyat Re’sen Tarhiyat İdarece Tarhiyat Mükellefin beyan ettiği matrah üzerinden tarhiyat yapılır. Emlak, Motorlu Taşıtlar ve Değerli Kağıtlar Vergisi dışındaki tüm vergiler beyana dayalıdır. Beyan edilen matrah üzerinden yapılan tarhiyat dava konusu yapılamaz. Defter, belge, kayıt yada kanuni ölçüye dayandırılarak yapılan tamamlayıcı nitelikteki tarhiyat. Defter, belge, kayıt ya da kanuni ölçüye dayandırılmasında kısmen ya da tamamen imkansızlık olan tarhiyat (takdir komisyonu üzerinden tarhiyat yapılır). Kanuni süre içersinde yükümlülüğünü yerine getirmeyen mükellefe kanuni ölçü üzerinde yapılan tarhiyat.

RE’SEN TARHİYAT GEREKTİREN HALLER Vergi beyannamesi kanunî süresi geçtiği halde verilmemişse, Vergi beyannamelerinin verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemişse, Tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş veya herhangi bir sebeple ibraz edilmezse, Defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması, Tutulması zorunlu olan defterlerin, verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunursa, Yetki almış meslek mensuplarına imzalattırma mecburiyeti getirilen beyanname ve ekleri imzalattırılmazsa veya tasdik kapsamına alınan konularda yeminli malî müşavir tasdik raporu zamanında ibraz edilmezse,

Tebliğ Yapılabilecek Kişiler Tebliğ Yöntemleri Mükellefin kendisine, Veli, vasi, kayyım Genel vekil İş yerindeki memur ya da müstahdeme Görüntü itibariyle 18 yaşından büyüklere Tüzel kişilerde müdür, başkan, daimi temsilci, yöneticilere, Birlik komutanına Memur eliyle Posta yoluyla (iadeli taahhütlü) İlan Yoluyla (dairede asılır, yerel veya ulusal gazeteye ilan verilerek ilanı takiben 1 ay sonra ilan tebliğ edilmiş sayılır) Daire ya da komisyonda tebliğ (mükellefin onayıyla yapılır). Not: Şekil hataları tebliği geçersiz kılmaz (örneğin belgede sıra numarasının yanlış yazması gibi), esasa ilişkin hatalar (mükellefin adının, vergi miktarının, dava açma süresinin yanlış yazılması gibi) ile usul hataları (adresi bilinen kişiye ilan yoluyla yapılan tebliğ) tebliği geçersiz kılar. Not: Elektronik posta ile tebliğde, posta iletisinin gönderilmesini izleyen beşinci gün tebliğ yapılmış sayılır. Not: İlan yoluyla tebliğde, ilan tarihini takip eden bir ay sonra tebliğ yapılmış sayılır. Gazete ilanlarında ilana çıkılan gün, vergi dairesine asıla ilanlarda ise askıya çıkıldığı tarihi izleyen 15. gün ilan tarihi kabul edilir.

TAHAKKUKU TAHSİLE BAĞLI VERGİLER Damga Vergisi (makbuz karşılığı tahsilde) Eğlence Vergisi (bilet kesildiğinde) Harçlar (makbuz karşılığı tahsilde) Değerli Kağıtlar Vergisi

VERGİYİ SONA ERDİREN HALLER

VERGİYİ SONA ERDİREN HALLER Tahsil (Ödeme) Mahsup (Tarh ve Tahakkuk aşamasında olur) Takas (Tahsil aşamasında olur) Uzlaşma Terkin (Hata Düzeltme, Yargı kararı, Tahakkuk ve Tahsilden Vazgeçme, Doğal Afet Yoluyla Silme) Zamanaşımı

TAHSİL VERGİNİN VADESİ VE TAHSİLİ Beyana Dayalı Vergilerde İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarh Edilen Vergilerde Uzlaşma ya da dava Yoluna Gidilmesi Halinde Ölüm ve Ülkeyi Terk halinde Kanunda yazılı sürelerde ödenir (Gelir Vergisinde Mart ve Temmuz aylarında). Beyannamenin posta ile gönderilmesi süreyi etkilemez. Verginin tebliğini takip eden 30 gün sonra tahakkuk eder, tahakkuku takiben 1 ay içinde ödenir. Vadesi gelmemiş taksitler vadesinde ödenir. Uzlaşma ya da dava sonucun tebliği takiben 1 ay içinde. Beyanname verme süreleri içinde ödenir (Gelir Vergisinde, ölümde ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde, diğer vergilerde beyan süresine 3 ay eklenir, ülkeyi terk tarihinden önceki 15 gün içinde)

TERKİN Hata düzeltme yoluyla terkin Yargı kararıyla terkin Tahakkuktan vazgeçme yoluyla terkin Tahsilden vazgeçme yoluyla terkin Doğal afet yoluyla terkin (Mal varlığının en az 1/3’ü kaybedilmiş olmalı)

Tarh-Tebliğ (Tahakkuk) ZAMANAŞIMI Tarh-Tebliğ (Tahakkuk) Zamanaşımı VUK düzenlenmiştir. Sadece vergi alacaklarını kapsar. Vergiyi doğuran olayı takip eden takvim yılbaşından başlar, beşinci yılın son günü sona erer. Durur ancak kesilmez. Emlak, VİV ve Damga vergisinde, zamanaşımı hesaplanırken, vergiyi doğuran olayın vergi dairesi tarafından öğrenildiği yıl dikkate alınır. Tahsil Zamanaşımı AATUHK düzenlenmiştir. Tüm kamu alacaklarını kapsar Vade bitimini takip eden takip eden takvim yılbaşından başlar, beşinci yılın son günü sona erer. Hem durabilir hem de kesilebilir. Zamanaşımı kesilirse, kesen halin ortadan kalkmasını takip eden takvim yılı başından sıfırdan başlar.

MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ VE VERGİ DENETİMİ

MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ Şekli Ödevler Maddi Ödevler Beyanname vermek Defter tutmak, tasdik etmek, usule uygun tutmak Belge ve kayıt düzenine uymak Belge ve kayıtları 5 yıl süreyle saklamak, istenildiğinde ibraz etmek Diğer vergisel yükümlülükler Maddi Ödevler

MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ (1) Beyanname vermek, Bildirimlerde bulunmak; İşyeri açma bildirimi: İşe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde, İş değişikliği ve iş bırakma: Olayı takiben 1 ay içinde, Bina ve arazi değişikliği bildirimi 2 ay içinde. Belge düzenine uymak Belge, defter ve kayıtları saklamak, istenildiğinde ibraz etmek (yasada belirtilen belgelerin düzenlenmesi, alınması ve saklanması zorunludur, saklanma süresi 5 yıldır ve bu belgeleri istenildiğinde ibraz etmek zorunludur), Elektronik cihaz kullanma, vergi denetim elemanlarına talep edilen her türlü yardımda bulunma, vergi kimlik numarası sahibi olmak ve kullanmak, levha almak ve bulundurmak, beyanname tasdiki.

MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ (2) Defter tutma; Tutulması zorunlu olan defterleri tutmak, Kayıt nizamına uymak (Türkçe tutulması, kayıt zamanı vb.), Serbest meslek defteri ve hasılat defterleri günü gününe kayıt edilir, Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin düzen ve açıklığını bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtlarda süre 10 gündür. Buna göre işlemlerin yasal defterlere işlenme süresi 10 gündür. Esas defterlere kayıt 45 günü geçmemelidir. Muhasebe fişlerinin yetkili kişilerce imzalanma zorunluluğu bulunması halinde süre 45 gündür. Defterleri zamanında tasdik ettirme (ezelden kullanılanlar yeni yılda da kullanılacaksa Ocak ayı içinde, yeni yılda yeni deftere başlanacaksa Aralık ayı içinde, defter yıl içinde kullanılmaya başlanacaksa kullanılmaya başlamadan önce tasdik edilmek zorundadır).

MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ (3) VUK’da yazılı defterleri kullanacak olanlar, bunları aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirmeye mecburdurlar: Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda; Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda; Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde; Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.

VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE DÜZENLENMESİ GEREKEN BELGELER Fatura: Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. Gider Pusulası: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin, vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia içinde tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Müstahsil Makbuzu: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer. Serbest Meslek Makbuzu: Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.

VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE DÜZENLENMESİ GEREKEN BELGELER Adisyon: Adisyon, hizmet işletmelerinde sunulan hizmetin ve emtianın cins ve miktarını göstermek amacıyla düzenlenen bir belgedir. Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan gece kulüpleri, diskotekler, barlar, pavyonlar, gazinolar, meyhaneler, lokantalar, kafeteryalar ve pastane işletmeleri, adisyon düzenlemek ve kullanmak zorundadır. Taşıma İrsaliyeleri: Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzelkişiler naklettikleri eşya için irsaliye kullanmak zorundadırlar. Bu irsaliyenin bir nüshası eşyayı taşıttırana, bir nüshası eşyayı taşıyana aracın sürücüsüne veya kaptanına verilir ve bir nüshası da taşımayı yapan nezdinde saklanır. Yolcu listeleri: Şehirler arasında yapılan yolcu taşımalarında yolcu taşıma bileti kesmeye mecbur olan mükellefler, (T.C. Devlet Demiryolları hariç) taşıtların her seferi için oturma yerlerini planlı şekilde gösteren iki nüsha yolcu listesi düzenlerler ve bu listenin bir nüshasını sefer sonuna kadar taşıtta ve diğer nüshasını işyerinde bulundururlar. Günlük müşteri listeleri: Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odalar, bölmeler ve yatak planlarına uygun olarak müteselsil seri ve sıra numaralı günlük müşteri listeleri düzenlerler ve işletmede bulundururlar. Diğer Vesikalar: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri perakende satış fişleri, makineli kasaların kayıt ruloları, giriş ve yolcu taşıma biletleri ile tevsik olunur.

VERGİ USUL KANUNUNDA YER ALAN DEĞERLEME ve AMORTİSMAN İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

VERGİ HUKUKUNDA DEĞERLEME Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir. Maliyet Bedeli: Gayrimenkuller, demirbaş eşya (alet, edevat, mefruşat ve demirbaş eşya maliyet bedeli ile değerlenir), emtia, zirai ürün ve hayvanlar. Borsa Rayici: Yabancı paralar ve menkul kıymetler ile servet değerlemesindeki yabancı para, alacak ve borçlar. Tasarruf Değeri: Tasarruf değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değerdir. Mukayyet Değer: Alacaklar, ilk kuruluş giderleri, peştamallıklar, aktif geçici hesaplar, borçlar, pasif geçici hesaplar, karşılıklar. İtibari Değeri: Hisse senedi, tahvil vb. menkul kıymetlerin üzerinde yazılı değeri ve kasa mevcudu. Vergi Değeri: Emlak vergisinde kanuna göre tespit edilen bina, arsa ve arazi değeri. Rayiç Bedel: İktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım - satım bedeli (diğer usullerle belirlenemeyen mallar için). Emsal Bedel: Gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması halindeki satış değeridir.

AMORTİSMAN İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin tespit edilen değerinin, bu VUK hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder. Değeri 1.000 TL’yi aşmayan peştamallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri 1.000 TL aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınır.

AMORTİSMAN Normal Amortisman: Mükellefler amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlân edilecek oranların tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır. Azalan Bakiler Usulü Amortisman: Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler. Her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili (düşülmesi) suretiyle tespit olunur. Bu usulde uygulanacak amortisman oranı %50'yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır. Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir. Madenlerde Amortisman: İşletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye Bakanlığınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir. Fevkalade Amortisman: Amortismana tabi olup; yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden, yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılmaz bir hale gelen, cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili Bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulanır.

DEĞERSİZ, ŞÜPHELİ ve VAZGEÇİLEN ALACAKLAR Değersiz Alacak: Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Şüpheli Alacaklar: Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; dava veya icra safhasında bulunan alacaklar; yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar; şüpheli alacak sayılır. Vazgeçilen Alacaklar: Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına nakil olunur.

VERGİ USUL KANUNUNDA YER ALAN SÜRELER İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

VERGİ HUKUKUNDA SÜRELER Süreler hesaplanırken şu hususlara dikkat edilmelidir; Süre ay olarak ifade edilirse takip eden ayın aynı günü sona erer (örneğin 5 Şubat tarihinde tebliğ vb. işlem yapılmış ve süre 1 ay denmişse 5 Mart akşamı süre sona erer), Süre gün olarak tayin edilmişse, ertesin gün işemeye başlar (örneğin 5 Şubat tarihinde tebliğ vb. işlem yapılmış ve süre 30 denmişse 6 Şubat ilk gün sayılı ve buna göre 30. gün mesai saati bitimi süre bitimidir, 7 Mart akşamı süre sona erer), Zamanaşımlarında yıl sonu mesai saati bitimi itibariyle süre sona erer (31 Aralık), Süre hafta olarak ifade edilirse, ertesi hafta aynı gün mesai saati bitimi süre sona erer, Süre bitimi tatile denk gelirse, takip eden ilk iş günü mesai saati bitimi süre sona erer, Resmi tatiller sürenin içerisinde ise süreye eklenmez,

SON GÜNÜ 1 TEMMUZ – 20 TEMMUZ ARASINA İSABET EDEN SÜRELER MALİ TATİL SON GÜNÜ 1 TEMMUZ – 20 TEMMUZ ARASINA İSABET EDEN SÜRELER SON GÜNÜ 21 TEMMUZ - 25 TEMMUZ ARASINA İSABET EDEN SÜRELER Beyanname verme süresi 27 Temmuz’a, ödeme süresi 28 Temmuz’a uzar. Beyanname verme süresi 25 Temmuz’a, ödeme süresi 26 Temmuz’a uzar. İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarhiyatlarda ödeme süresi 27 Temmuz’a uzar. İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarhiyatlarda ödeme süresi 25 Temmuz’a uzar. Uzlaşma talep etme süresi 27 Temmuz’a uzar. Uzlaşma talep etme süresi 25 Temmuz’a uzar. Cezada indirim süresi 27 Temmuz’a uzar. Cezada indirim süresi 25 Temmuz’a uzar. Devamlı bilgi verme hükümleri kapsamında verilmesi gereken bilgilerin verilmesine ilişkin süre 27 Temmuz’a uzar. Muhasebe kayıt ve bildirim süreleri 25 Temmuz’a uzar. Not: Dava açma süresi, muhasebe kayıt ve bildirim sürelerinin son günü mali tatile denk gelirse süre durur, mali tatil bittikten sonra kalan süre işlemeye devam eder. Not: Üst yargıya başvuru süreleri mali tatilden etkilenmez. MALİ TATİLİN UYGULANMAYACAĞI VERGİLER Özel Tüketim Vergisi Özel İletişim Vergisi Banka ve Sig. Muamele Ver. Şans Oyunları Vergisi Gümrük idarelerinin topladığı vergi, resim ve harçlar (İthalde Alınan KDV, Gümrük Resmi vb. gibi), Belediye ve İl Özel İdarelerinin topladığı vergi, resim ve harçlar (Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi vb. gibi).

VERGİ DENETİM YOLLARI YOKLAMA Mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddî olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir. Yoklamanın ne zaman yapılacağı ilgiliye haber verilmez. İNCELEME Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. ARAMA İhbara dayanarak ya da vergi inceleme elemanlarının yaptığı inceleme raporlarına dayanarak, vergi kaçırdığına kanat getirilen mükellefin veya iştirak eden üçüncü kişilerin ev ve iş yerlerinde, sulh yargıcından alınan izin ile yapılan araştırmadır. BİLGİ TOPLAMA Not: İncelemeyi sadece yetkili kişiler yapabilir. (Vergi müfettişi, vergi müfettişi yardımcısı, ilin en büyük mal memuru (defterdar), vergi dairesi müdürü, Maliye Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrosunda bulunanlar inceleme yapmaya yetkilidir, yoklama memurları inceleme yapmaya yetkili değildirler). Not: Yabancı uyruklu devlet memurları, mesleği gereği avukat ve doktorlar bilgi vermek zorunda değildirler, devlet sırrı içeren bilgilerde gizlenebilir, ancak bu bilgi edinme talebine engel değildir. Gerçek veya tüzel herhangi bir kişi başka bir kanunu göstererek bilgi vermekten kaçamaz. Doğrudan doğruya vergi ile ilgili olmayan konularda bilgi verilmeyebilir.

YOKLAMANIN KAPSAMI Mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddî olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir. Yoklamaya yetkili memurlar, ayrıca vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili olarak: Maliye Bakanlığınca belirlenmiş usuller dahilinde özel yetki verilmiş olmak kaydıyla günlük hâsılatı tespit etmek, Ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olanların bu mecburiyete uyup uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş esaslara göre kullanıp kullanmadıklarını ve günlük hâsılatı tespit etmek, Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin iş yerlerinde bulundurulup bulundurulmadığını, tasdikli olup olmadığını usulüne göre kayıt yapılıp yapılmadığını, Vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi icap eden belgelerin usulüne göre düzenlenip düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, faturasız mal bulunup bulunmadığını, Levha asma veya kullanma mecburiyetine uyulup uyulmadığını tespit etmek, Kanunî defter ve belgeler dışında kalan ve vergi kaybının bulunduğuna emare teşkil eden defter, belge ve delillerin tespit edilmesi halinde bunları almak, Nakil vasıtalarını Maliye Bakanlığının belirleyeceği özel işaretle durdurmak ve taşıtta bulundurulması icap eden taşıt pulu, yolcu listesi, fatura veya sevk irsaliyesi, yolcu bileti ile taşıma irsaliyelerinin muhtevası ile taşınan yolcu ve malların miktar ve mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek, Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması halinde bu belgelerin ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın sahibi belli değilse tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak,

Talep Üzerine Bilgi Verme BİLGİ TOPLAMA Talep Üzerine Bilgi Verme Bilgi Verme Kamu idare ve müesseseleri, mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzelkişiler, Maliye Bakanlığının veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri vermeye mecburdurlar. Bilgiler yazı veya sözle istenilir. Sözle istenen bilgileri vermeyenlere keyfiyet yazı ile tekit ve cevap vermeleri için kendilerine münasip bir mühlet tayin olunur. Bilgi istenmek üzere ilgililer vergi dairesine zorla getirilemez. Aşağıda yazılı resmi makamlarla gerçek ve tüzelkişiler, her ay muttali oldukları ölüm vak'aları ile intikalleri ertesi ayın 15'inci günü akşamına kadar vergi dairesine yazı ile bildirmeye mecburdurlar. Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu memurları, Yabancı memleketlerdeki Türk konsolosları veya konsolosluk görevini yapanlar, Mahalle ve köy muhtarları (Kendi mahalle veya köylerinde ölenleri bildirirler), Banka, bankerler ve şirketler ile emanet kabul eden gerçek ve tüzelkişiler (Mevduat, şirket hissesi, emanet para ve eşya veya sair suretle alacak sahiplerinden birinin ölümü halinde, ölenin soyadını, adını, alacağının nev'ini ve miktarını bildirirler).

VERGİ SUÇ VE CEZALARI

İdari Cezalar (Para Cezaları) VERGİ SUÇ VE CEZALARI İdari Cezalar (Para Cezaları) Vergi Ziyaı Usulsüzlükler Genel Usulsüzlük I. Derece II. Derece Özel Usulsüzlük Damga Vergisi Usulüne Uymamak Bilgi Vermekten Kaçınmak Belgeleri Düzenlememek ve Diğerleri Ceza Mah. Kesilen Cezalar (Hapis Cezaları) Kaçakçılık Vergi Mahremiyetini İhlal Mükellefin Özel İşlerini Yapma

VERGİ ZİYAI SUÇ CEZASI Kayba uğratılan verginin bir katı para cezası Eksik Tahakkuk nedeniyle Hazineyi kayba uğratmak Geç Tahakkuk nedeniyle Hazineyi kayba uğratmak CEZASI Kayba uğratılan verginin bir katı para cezası Kaçakçılık nedeniyle kayba uğratılan verginin 3 katı %50 Kesilen Vergi Ziyaı Cezası (kendiliğinden verilen beyanlar) İzahata davet ile izahat yapılması halinde %20

GENEL USULSÜZLÜK I. DERECE II. DERECE Beyannameleri vermemek ya da geç vermek. Tutulması zorunlu defterleri tutmamak. Defterleri tasdik ettirmemek. Defterleri usule uygun tutmamak, karışık ve anlaşılmayacak şekilde tutmak. Kayıt nizamına uyulmaması. İşe başlama bildirimini zamanında yapmamak. Vergi karnesinin zamanında işletilmemesi. VİV beyannamesinin ikinci ek süre içinde verilmesi. Belge düzenindeki usule uymamak. Defterleri tasdik süresi dolduktan sonraki ay içinde tasdik ettirmek. Diğer bildirimleri süresinde yapmamak. Vergi karnesinin süre sonundan başlayarak 15 gün içinde alınmaması. VİV beyannamesinin birinci ek süre içinde verilmesi. Hesap veya muamelelerin doğruluk veya açıklığını bozmamak şartıyla bazı evrak ve vesikaların bulunmaması veya ibraz edilmemesi. Not: Re’sen tarhiyatı gerektiren Genel Usulsüzlük cezası iki kat kesilir.

ÖZEL USULSÜZLÜK ÖZEL USULSÜZLÜK Birinci Grup: Belge vermemek veya almamak veya belgelerdeki tutarları eksik düzenlemek, bazı şekli ödevleri yerine getirmemek. İkinci Grup: Damga vergi ile ilgili kanunda belirtilen şekil ve esaslara uyulmaması halinde kesilen cezaları kapsar. Üçüncü Grup: Bilgi vermekten çekinenler ile ibraz ödevlerini ve Maliye Bakanlığı’nın getirdiği zorunluluklara uymayanlara verilen cezalardır.

ÖZEL USULSÜZLÜK I. Grup: Belge ve Kayıt Düzenine Uymama Fatura, Müstahsil Makbuzu, Gider Pusulası, Serbest Mes. Mak. (240TL, %10) Perakende Satış Fişi,İrsaliye, Reçete, Adisyon, Günlük Müşteri Listesi, Yolcu Listesi, Bilet (240TL) Nihai tüketicinin bu belgeleri almaması (240/5 : 48TL) Diğer Özel Usulsüzlükler Levha bulundurmama Günlük tutulan defteri işyerinde bulundurmama Muhasebe standartlarına uymama Vergi kimlik numarası kullanmama Maliye Bakanlığının özel işaretli elemanlarını dur ikazına uymama Belge basmaya yetkili olan matbaaların bildirimleri yapmaması

CEZA MAHKEMELERİNİN KESTİĞİ CEZALAR HÜRRİYETİ BAĞLAYICI CEZALAR KAÇAKÇILIK HİLELİ KAYIT VE BELGELERİ GİZLEME -TAHRİF (18 AY – 3 YIL) SAHTA BELGE KULLANIMI VE BELGELERİ YOK ETME (3 YIL – 5YIL) ANLAŞMALI OLMAYAN MATBAANIN BELGE BASIMI (2 YIL – 5YIL) VERGİ MAHREMİYETİNİ İHLAL (1 YIL – 3 YIL) MÜKELLEFİN ÖZEL İŞLERİNİ YAPMA (6 AY – 2 YIL)

KAÇAKÇILIK 18 aydan 3 yıla kadar Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapmak, Çift defter tutmak (Kaydı gereken hususları kısmen veya tamamen başka defter ve kayıtlara yazmak) Kayda konu olmayanlar adına kayıt tutmak, Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek, Defter kayıt ve belgeleri gizlemek, Yanıltıcı belge düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak (Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir). 3 yıldan 5 yıla kadar Defter kayıt ve belgeleri yok etmek, Defter sayfalarını yok ederek yerine başka yapraklar koymak, Belgelerin asıl veya kopyalarını tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlemek veya bunları kullanmak (Sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir). 2 yıldan 5 yıla kadar Belgeleri Maliye Bakanlığı ile anlaşmalı olmadığı halde basmak veya sahte basmak veya bu belgeleri kullanmak.

KAÇAKÇILIK VE İŞTİRAK SUÇ HAPİS CEZASI VERGİ ZİYAI CEZASI Kaçakçılık suçunu işleyene 18 aydan 3 yıla kadar 3 yıldan 5 yıla kadar Kayba uğratılan verginin 3 katı vergi ziyaı cezası Maddi menfaat gözeterek iştirak edene Suçu işleyene verilecek cezanın aynısı Kayba uğratılan verginin 1 katı kadar vergi ziyaı cezası Maddi menfaat gözetmeden iştirak edene Suçu işleyene verilecek cezanın yarısı

VERGİ SUÇ VE CEZALARINDA BİRLEŞME Vergi suç ve cezaları birleştirilemez. İstisnası: Tek bir fiil nedeniyle aynı anda vergi ziyaı ve genel usulsüzlük suçu ortaya çıkarsa, cezalar birleştirilir ve ağır olan ceza kesilir.

VERGİ SUÇ VE CEZALARINDA TEKERRÜR Aynı Takvim Yılı İçinde Takip eden Takvim Yılı Başından İtibaren Vergi Ziyaı Cezada Artış Yok 5 yıl içinde tekrar ederse %50 artırılır. Genel Usulsüzlük Cezada Artış Yok, Aynı tür eylem tekrar ederse birinciye tam, takip edenlere ¼ oranında ceza kesilir. 2 yıl içinde tekrar ederse %25 artırılır. Özel Usulsüzlük

VERGİ SUÇ VE CEZALARINI ORTADAN KALDIRAN HALLER Tahsil (Ödeme) Yanılma (Mükellefi yazılı izahat ile yanıltma) Mücbir Nedenler (Dava sürelerini etkilemez) Ölüm (Cezaların şahsiliği ilkesi) Af (Ayrı bir af kanunu çıkarılarak yapılabilir) Uzlaşma Zamanaşımı (Ceza tamamen kalkar) Cezada İndirim (Vergi ziyaı ilk ise ½, değilse 1/3, usulsüzlükler 1/3 kalkar) Pişmanlık ve Islah (Vergi ziyaı tamamen ortadan kalkar, varsa hapis cezasını da kaldırır) İzahata Davet (Vergi ziyaı %20 kesilir, varsa hapis cezasını kaldırır)

ZAMANAŞIMI Ceza Kesme Zamanaşımı: Vergi Ziyaı ve Özel Usulsüzlükte 5 yıl, genel usulsüzlükte 2 yıl. Ceza Tahsil Zamanaşımı: 5 Yıl

CEZADA İNDİRİM Tebliği takiben 30 gün içinde talep eder, Dava açmaz, Uzlaşmaya gitmez, Vadesinde ödeme yaparsa, Vergi ziyaında ilk seferde ½’si, takip edenlerde 1/3’ü, usulsüzlüklerde ise her seferinde 1/2’ü indirilir.

PİŞMANLIK Beyana dayalı vergi ziyaı suçlarında, Hakkında daha önce ihbar yapılmamış ya da inceleme yapılmaya başlanmamış, İşlediği suçu dilekçe ile vergi idaresine kendiliğinden bildiren, Eksik veya yanlış verdiği beyanı 15 gün içinde düzelten mükelleflerin. Vergi ziyaı cezası kalkar. Vergi ziyaına bağlı bir kaçakçılık suçu varsa hapis cezası da kaldırılır. Emlak Vergisi pişmanlıktan faydalanamaz.

İZAHA DAVET İzaha davet; vergi idaresinin inceleme yapmadan dış belirtilere (harici karineler) dayanarak, mükellefin vergi ziyaına sebebiyet verdiğine ilişkin şüpheye düşülmesi halinde, mükelleften açıklama yapmasını (izahat talep) istemesidir. Buna göre aşağıdaki şartlar sağlanması halinde mükellef izaha davet edilebilir; Mükellef hakkında inceleme başlatılmamış olmalı, Mükellef takdir komisyonuna sevk edilmemiş olmalı, Mükellefin verginin ziyaına sebebiyet verdiğine ilişkin delalet eden emareler bulunması ve buna ilişkin yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitler bulunması, Mükellef hakkında ön tespitler yapılana kadar ihbar yapılmamış olması gerekir. Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak, pişmanlık hükümlerinden yararlanamaz.

İZAHA DAVET İzaha davet edilen mükellef tebliği takiben 15 gün içinde izahatta bulunmak zorundadır, aksi takdirde ceza indiriminden yararlanamazlar. İzaha davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içerisinde izahta bulunulması durumunda; Mükelleflerce yapılan izah sonucu vergi ziyaına sebebiyet verilmediğinin idarece anlaşılması hâlinde, mükellefler söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine tabi tutulmaz veya takdir komisyonuna sevk edilmez. Mükelleflerce izahta bulunulan tarihten itibaren 15 gün içerisinde; Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, Ödeme süresi geçmiş bulunan vergileri ve izahat zammını (izahat zammı gecikme zammı ile aynı oranda ve aynı şekilde hesaplanır) ödemesi halinde, Vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir. Bu durum vergi incelemesi yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline engel teşkil etmez. Kaçakçılık suçu söz konusu ise SADECE SAHTE BELGE VE MUHTEVİYATI İTİBARİYLE YANILTICI BELGE düzenleyenlere kaçakçılık cezası hükümleri uygulanmaz.

İZAHA DAVET KAPSAMI (1) Aşağıdaki konular için izaha davet hükümleri uygulanabilir; Ba-Bs Bildirim formalarında yer alan bilgilerin analizi sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi Kredi kartı satış bilgileri ile katma değer vergisi (KDV) beyannamelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi Yıllık beyannameler ile muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi Çeşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgiler ile asgari ücret tarifelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde yapılan indirimleri, kanuni oranları aşan mükelleflerin izaha davet edilmesi Dağıttığı kâr üzerinden tevkifat yapmadığı tespit edilenlerin izaha davet edilmesi Geçmiş yıl zararlarının mahsubu yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi İştirak kazançlarını ilgili hesapta göstermeyen mükelleflerin izaha davet edilmesi

İZAHA DAVET (2) Aşağıdaki konular için izaha davet hükümleri uygulanabilir; Kurumlar vergisi kanununun 5/1-e maddesindeki istisna ile ilgili olarak mükelleflerin izaha davet edilmesi Örtülü sermaye yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi Ortaklardan alacaklar için hesaplanması gereken faizler yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi Ortaklık hakları veya hisselerini elden çıkardıkları halde beyanda bulunmayan limited şirket ortaklarının izaha davet edilmesi Gayrimenkul alım/satım bedelinin eksik beyan edilmiş olabileceğine dair haklarında tespit bulunanların izaha davet edilmesi Gayrimenkullere ilişkin değer artışı kazançları yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi Gayrimenkul sermaye iratlarını beyan etmeyen veya eksik/hatalı beyan eden mükelleflerin izaha davet edilmesi Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılması durumunda mükelleflerin izaha davet edilmesi

VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ VE YARGISAL ÇÖZÜMÜ

UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI İDARİ ÇÖZÜM YOLARI HATA DÜZELTME CEZADA İNDİRİM İZAHATA DAVET PİŞMANLIK UZLAŞMA VERGİ YAGISI Vergi Mahkemesi Danıştay

Vergilendirme Hataları VERGİ HATALARI Hesap Hataları Vergilendirme Hataları Matrah Hataları: Matraha ilişkin indirim, istisna gibi unsurları rakamsal olarak eksik veya fazla hesaplanması sonucu matrahın eksik veya fazla çıkmasıdır. Vergi Miktarındaki Hatalar: Tarifelerin, oranların yanlış uygulanması veya mahsupların düşülmemesi halleri. Çifte Vergilendirme: Yanlışlıkla aynı vergi konusu üzerinden aynı verginin alınması. Mükellefin Şahsında Hata: Asıl vergi borçlusu yerine vergilendirme ile ilgisi olamayan kişilerden vergi alınması. Mükellefiyette Hata: Vergiden muaf bir kişiden vergi alınması, Vergi Konusunda Hata: Vergi konusuna girmeyen yada vergiden istisna olan unsurlardan vergi alınması. Vergilendirme Döneminde veya Muafiyet Döneminde Hata: Verginin alındığı dönemin yanlış olması veya vergini alındığı dönem itibari ile o kişinin vergiden muaf olması.

HATA DÜZELTME Dava Açma Süresi İçinde (Dava Açma Süresi Durur) Red Kalan Sürede Dava Açılır Kabul Dava Açma Süresi Dolduktan Sonra Şikayet (Maliye Bakanlığı) 30 Gün İçinde Vergi Mah. Dava Açılabilir Not: Hata düzeltme zamanaşımı süresi 5 yıldır. Hata düzeltmeye vergi dairesi müdürü yetkidir. Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tahakkuk edilen vergilerde hata düzeltme zamanaşımı süresi bir yıldan az olamaz.

UZLAŞMA Tarhiyat Öncesi İnceleme tutanağının düzenlendiği ana kadar uzlaşma talebinde bulunabilir. İkmalen, Re’sen ve idarece tarhiyat ile vergi ziyaı cezaları uzlaşma konusu yapılabilir. Uzlaşılırsa vade 1 aydır, dava konusu olamaz. Uzlaşılamazsa tarhiyatın tebliğini takiben 30 gün içinde dava açılabilir. Uzlaşma talep eden, tarhiyat sonrası uzlaşma talep edemez. Gecikme faizi yürütülür. Tarhiyat Sonrası Tarhiyatın ve cezanın tebliğini takiben 30 gün içinde yapılabilir. İkmalen, Re’sen ve idarece tarhiyat ile vergi ziyaı cezası uzlaşma konusu yapılabilir. Uzlaşılamazsa, dava süresi 15 günden fazla ise kalan sürede, 15 günden az veya bitmiş ise 15 gün içinde dava açılabilir. Gecikme faizi yürütülür. Not: Kaçakçılık ve kaçakçılığa bağlı vergi ziyaı cezası ile genel ve özel usulsüzlük tarhiyat öncesi ve sonrası uzlaşma konusu yapılamaz.

DAVA KONUSU İkmalen, re’sen ve idarece tarh edilen vergiler ve ihtirazı kayıtla beyanda yer alan tarhiyat hataları, Vergi cezasının kesilmesi, Takdir ve tadilat komisyonu kararları, Kaynakta kesilen vergiler (verginin ödenmiş veya kesilmiş olması şarttır), Hata düzeltme talebini reddi halinde idari işlemin iptali davası, Ödeme emri, ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz (15 gün içinde dava açılabilir), Bina Metrekare Normal İnşaat Maliyet Bedellerine karşı açılacak davalar (ilanı takiben 15 gün içinde dava edilebilir), Ayrıca Bakanlar Kurulu ve Mal. Bak.’nın objektif işlemleri dava konusu olabilmektedir (dava açma süresi 60 gün). Not: Son iki madde için ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’a diğerleri için Vergi Mahkemesine dava açılır.

DAVA AÇMA SÜRESİ Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olduğu durumlarda dava açma süresi 60 gündür. Vergi mahkemelerine dava açma süresi 30 gündür. İhtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk ve ödeme emrine karşı dava açma süresi 15 gündür. Tarhiyat sonrası uzlaşma sağlanamaması halinde, uzlaşmanın sağlanamadığının tebliğ edildiği tarih itibariyle dava açma süresi 15 günden az kalmış ya da süre sona ermiş ise dava açma süresi 15 gündür. Bina metrekare normal inşaat maliyetleri hakkındaki tespitlere karşı dava açma süresi 15 gündür.

DAVA AÇMA SÜRESİNİN BAŞLANGICI Tahakkuku tahsile bağlı vergilerde, tahsilatın yapıldığı tarihi takip eden gün, Tebliğ yapılan ya da tebliğ yerine geçen hallerde, tebliği takip eden gün, Stopaj yapılan durumlarda, ödemenin istihkak sahibine ödemenin yapıldığı günü takip eden gün, İdarenin dava açması gereken konularda ilgili merci ya da komisyon kararının idareye geldiği tarihi izleyen gün, Tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı tarihi izleyen gün.

DAVANIN GÖRÜŞÜLMESİ Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri ve vergi mahkemelerinde yazılı yargılama usulü ile olur ve duruşma yapılmaz. Vergi, resim, harç ve bunların gecikme zammı ve cezaları ile AATUHK’na ilişkin davalar, dava toplamı 36.000 TL’yi aşan davalarda taraflardan birinin talebi ile duruşma yapılabilir, ayrıca bu davalara heyet halinde bakılır. Ancak yukarıda yazılı sınırın altında kalan vergi davalarına tek hakimle bakılır.

YÜRÜTMENİN DURMADIĞI HALLER İkmalen, re’sen ve idarece tarh eden vergilere ve cezalara karşı açılan davalarda, dava açılması yürütmeyi kendiliğinden durdurur, yürütmeyi durdurmayı talep etmeye gerek yoktur. Bunun dışında açılan diğer davalarda, yürütme durmaz işlemeye devam eder, ayrıca yürütmeyi durdurma talebi gerekir.

VERGİ YARGISI (Yeni Sistem) Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı Aşamasında Çözümü Vergi Mahkemesi (30 gün içinde dava açılabilir)   Danıştay Bakanlar Kurulu ve Maliye Bak.’nın objektif işlemleri dava konusu olabilmektedir. 60 gün içinde dava açılabilir. 5.000 TL’yi aşmayan davalarda karar kesindir. 5.000 – 117.000TL arasında olan davalarda İstinaf yolu açık. 117.000TL üzerinde olan davalarda önce İstinaf sonra Temyiz yolu açık. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu Temyiz, 30 gün içinde Temyiz (30 gün içinde). Danıştay bozar ve BİM ısrar ederse Dan. Vergi Dava Daireleri Kurulu’na Temyiz.

YARGI KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARI (Yeni Sistem) İstinaf ve Temyiz: Dava konusu 5.000 TL ile 117.000 TL arasında bulunan vergi davalarında ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemesi kararına karşı 30 gün içinde Bölge İdare Mahkemesi’nde istinaf yoluna gidilebilir. Dava konusu 117.000 TL'yi aşan vergi davalarında, ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurmak ve istinaf incelemesi sonunda verilecek karara karşı ise temyiz yoluna başvurmak mümkündür. İstinaf ve temyiz yollarında başvuru süresi kararın tebellüğünü takiben 30 gündür. Yargının Yenilenmesi (60 gün, 1 yıl ve 10 yıl). Kanun Yararına Temyiz: Bölge idare mahkemesi kararları ile vergi mahkemeleri ve Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı ve temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararların yürürlükteki hukuka aykırı sonuç ifade edenler ilgili makam tarafından veya Danıştay Başsavcısı tarafından kanun yararına temyiz yoluna başvurulabilir.

VERGİ YARGISININ İLKELERİ Vergi hukukunda vergilemeyle ilgili bir hususu ileri süren her kişi bunu ispatlamakla yükümlüdür. İspat için gerekli olan şey deliledir. Vergi hukukunda ekonomik yaklaşım ilkesinin gereği olarak delil serbestliği ilkesi benimsenmekle birlikte delile ilişkin bazı sınırlamalar vardır. Vergi hukukunda yemine dayalı ifade delil kabul edilmez. Tanık ifadesi delil kabul edilmekte, ancak tanığın vergiyi doğuran olay ile ilgili olarak doğal ve açık bir ilişkisinin bulunması şart koşulmuştur. Kanunen belge ile belirtilmesi gereken hususlar bu belgeler olmadan ileri sürülmesi halinde delil olarak kabul edilmezler (defter kaydı, fatura vb.). Medeni hukukta sınırlı araştırma usulü geçerli iken, vergi yargısı re’sen araştırma ilkesi geçerlidir. Davalar kural olarak heyet halinde (36.000 TL altında kalanlar tek hakimle) ve duruşma yapılmadan, dosya üzerinde görüşülür (yazılılık ilkesi).

AMME ALACAKLARI TAKİP VE TAHSİL HUKUKU (VERGİ İCRA HUKUKU)

KAMU ALACAĞINI GÜVENCE ALTINA ALAN HALLER Teminat, İhtiyati haciz, İhtiyati tahakkuk, Sorumluluk, Takas, Rüçhan hakkı, İptal davası, Yurtdışı çıkış yasağı,

CEBREN TAHSİL ÖDEME EMRİ HACİZ İFLAS İSTEMİ

CEBREN TAHSİL YÖNTEMLERİ Öncelikli olarak borçluya ödeme emri gönderilerek 15 gün içinde borcunu ödemesi ya da mal bildiriminde bulunması istenir. Borcunu 15 gün içinde ödemeyenlere hacze gidilir. Bunlar dışında iflası istenebilecek kişiler için alacaklı daire iflas talebinde bulunabilir. Borçlunun konkordatoya (iflas anlaşması) gitmesi kamu alacağı ve iflası bağlamaz.

ÖDEME EMRİ Öncelikli olarak borçluya ödeme emri gönderilerek 15 gün içinde borcunu ödemesi ya da mal bildiriminde bulunması istenir. Ödeme emrinde borcun asıl ve ferilerinin mahiyet ve miktarları, nereye ödeneceği, müddetinde ödemediği veya mal bildiriminde bulunmadığı takdirde borcun cebren tahsil olunacağı bildirilir. Mal bildiriminde bulunmayanlara ayrıca, mal bildiriminde bulununcaya kadar üç ayı geçmemek üzere hapis ile cezalandırılacağı (AATUHK md. 60). Gerçeğe aykırı bildirimde bulunduğu takdirde üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına çarptırılırlar (AATUHK md. 111).

ÖDEME EMRİ Teminat gösterilmiş ve 15 gün içinde ödenmeyen borç için borçlu tarafından gösterilen teminatlar paraya çevrilir ya da gösterilen kefile başvurulur (AATUHK md. 56 ve 57). Kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahıs (AATUHK md. 58), Böyle bir borcu olmadığı, Kısmen veya tamamen ödediği, Zamanaşımına uğradığını gerekçe göstererek, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde dava açabilir. Borcun tamamen veya kısmen reddi halinde, borçlu ret kararının kendisine tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki amme alacağı %10 zamla tahsil edilir (AATUHK md. 58) (İcra-İflas Hukukunda oran %20’dir).

HACİZ Borçlunun, mal bildiriminde gösterilen veya tahsil dairesince tespit edilen borçlu veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile gayrimenkullerinden, alacak ve haklarından amme alacağına yetecek miktarı tahsil dairesince haciz olunur. Yapılan takip sonunda, borçlunun haczi caiz malı olmadığı veya bulunan malların satış bedeli borcunu karşılamadığı takdirde borçlu aciz halinde sayılır. Yapılan takip aşamalarıyla bakiye borç miktarı bir aciz fişinde gösterilerek aciz hali tespit olunur (AATUHK md. 75). Aciz halindeki borçlu hakkında teminat ve faiz aranmadan tecil hükmü tatbik olunabilir ve alacaklı tahsil dairesi aciz halindeki borçlunun mali durumunu zamanaşımı süresi içinde devamlı olarak takip eder (AATUHK md. 76).

VERGİ ALACAĞININ DEĞERİNİ KORUYAN HALLER Gecikme Faizi VUK düzenlenmiştir. Sadece vergi alacaklarını kapsar. Tahakkukun gecikmesi üzerinden hesaplanır. Aylık yüzde 1.4’dür. Ay kesri dikkate alınmaz. Vergi cezalarına yürütülemez. Gecikme Zammı AATUHK düzenlenmiştir. Tüm kamu alacaklarını kapsar Tahsilin gecikmesi üzerinden hesaplanır. Ay kesri dikkate alınır. Vergi cezalarına yürütülemez. Sadece VERGİ ZİYAI cezasına yürütülür.

Gecikme Faizi Gecikme Zammı İzahat Zammı Pişmanlık Zammı Tecil Faizi Haksız Çıkma Zammı %1,4 %1,0 %10 Ay kesri yok. 3 ay 7 gün ise 7 gün dikkate alınmaz. Ay kesri dikkate alınır. 3 ay 7 gün ise gün hesabı yapılır. Gecikme zammı ile aynı şekilde hesaplanır Ay kesri tam ay sayılır. 3 ay 7 gün ise 4 ay hesaplanır. Gün sayısı dikkate alınır. Ödeme emrine karşı itirazın haksız çıkması halinde ödenir. VUK’nda yer alır. AATUHK’da yer alır. VUK’da yer alır. AATHUK’da yer alır. AATUHK’da yer alır.

TECİL Kamu alacağının tahsili borçluyu zor duruma sokacak, Borçlunun talebi olacak, Teminat gösterilecek, Maliye Bakanlığı’nın uygun görecek, Bu şartların sağlanması halinde 36 ayı geçmemek kaydıyla, borç üzerine aylık yüzde 1 tecil faizi yürütülerek borç tecil edilebilir.

VUK ve AATUHK YER ALAN DÜZENLEMELER Vergi Usul Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun Yer Alan Düzenlemeler Vergi tebliğ usulleri, Tahakkuk zamanaşımı, Gecikme faizi, Vergi cezaları, Pişmanlık ve pişmanlık zammı, Cezada indirim, İzahata davet ve izahat zammı, Uzlaşma ve hata düzeltme, Vergi yargılama esasları, Vergi kesenlerin, karnesiz hizmet erbabı çalıştıranların, kanuni temsilcilerin ve mirasçıların sorumluluğu. Tahsil zamanaşımı, Gecikme zammı, Teminat ve kefalet, İhtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz, Rüçhan hakkı, iptal davası, takas, Ödeme emri, haciz ve iflas istemi, Tecil ve tecil faizi, A.Ş. ve Ltd. Şti. ortakların sorumlulukları, tasfiye memurlarının sorumluluğu, kanuni temsilcilerin sorumluluğuna ve rücu hakkı, işletmelerin devri halinde sorumluluk.