YASAMA FONKSİYONU Maddi Bakımdan Y.F.: Genel, sürekli, objektif ve kişisel olmayan işlemler yapmak, kural koymak Şekli Bakımdan Y.F.: yasama organı tarafından yasama usullerine uygun olarak yapılan işlemler

Türk Anayasa Hukuku Bakımından TBMM’nin yasama usullerine göre yaptığı işlemler yasama fonksiyonu Mecliste kural işlem mahiyetinde olmayan bazı işlemlerde yapılmakta. Memlekete olağanüstü hizmet edenlere maaş bağlanması, ilçelerin il yapılması, tabi afetlerde zarar görenlere yardım yapılması

TBMM’nin görevleri

Yasama yetkisinin özellikleri: Genellik, Aslilik,Devredilmezlik YASAMA YETKİSİNİN GENELLİĞİ Anayasa’ya aykırı olmamak kaydıyla, dilediği konuda ana hatlarıyla ya da ayrıntılı olarak kanun yapma yetkisine sahiptir. Yasama organı dilerse yürütmeye ayrıntıları bırakabilir, dilerse bırakmayarak kendisi yapabilir.

TBMM’nin yapamayacakları 1- yargılama yapamaz 2- kanunların uygulanmasına ilişkin işlemler 3- Anayasa’ya aykırı kanun

. YASAMA YETKİSİNİN ASLİLİĞİ Kanun yaparken daha önce mevcut bir hukuk kuralına dayanmak zorunda değil Anayasa’da bu konuda kanun çıkarılacağına dair hüküm olmak zorunda değil Yürütme organının böyle bir ihtiyacı var

. Mevcut kanunların uygulanması hukuki bir yükümlülük iken Yasamanın kanun çıkarması siyasi bir yükümlülük Ancak bazı kanunları çıkarması bir yükümlülük olarak düzenlenmiştir.

. YASAMA YETKİSİNİN DEVREDİLMEZLİĞİ Madde 7’ye göre yasama yetkisi “Türk Milleti adına TBMM’nindir” Sadece kanun yapması değil TBMM’nin görev ve yetkilerinin tamamı İstisnası KHK çıkarma OHAL KHK’ları bir yetki devri söz konusu değil, yürütmenin doğrudan Anayasa’dan aldığı bir yetki

YASAMA İŞLEMLERİ KANUNLAR Şekli ve Organik Anlamda Kanun: Anayasanın öngördüğü yetkili organ tarafından Anayasada belirtilen usullere göre yürürlüğe konulan hukuk kurallarıdır Kanun onu yapan organa göre nitelendirilir

. Maddi Anlamda Kanun Geniş Anlamda Maddi Kanun: kaynağı ne olursa olsun bütün hukuk kurallarına denir. İşlemi yapan ve yapılış usulü dikkate alınmaz Tüzük, yönetmelik de bu kapsama girer

. Dar Anlamda Maddi Kanun: Yazılı, genel,soyut, sürekli olma özelliği Kanunla yapılan her işlem yasama işlemidir.

KANUNLARIN YAPILMASI KANUN TEKLİFİ Mv. B.K. Kanunların geri çekilmesi Kanunların reddedilmesi durumunda red tarihinden itibaren 1 yıl geçmedikçe yeniden teklif edilemez

. Yasama dönemi içerisinde sonuçlandırılamamış kanun önerileri hükümsüz sayılır buna “kadük olma” denilir. İzleyen yasama döneminde yenileneblir. Önceki dönemdeki komisyon kararlarını dilerse benimser

Kanun teklifinin görüşülmesi Komisyon raporunun Genel Kurula sevk edilip dağıtılmasından 48 saat sonra görüşülebilir Hükümet veya esas komisyon talep ederse Genel kurul öncelikle görüşme kararı alırsa, 48 saat beklenmeyebilir

. Tasarı veya teklifin tümü üzerinde görüşmeler açılır Siyasi parti hükümet ve komisyon adına konuşmalar 20 dakika,üyeler tarafından yapılan konuşmalar 10 dk Soru cevap işlemi Maddelere geçilmesi oylanır Maddelerin tek tek görüşülmesi (10 ve 5’er dk konuşma)

. Tasarı ve teklifin tümünün oylanması Değişiklik önergeleri verilebilir Esas komisyon veya hükümet tasarı ve teklifin geri isteyebilir. Kanun teklifinin kabulü Kanunların yayınlanması ve yürürlüğe girmesi

PARLAMENTO KARARLARI TBMM’nin kanun dışındaki bütün işlemleridir. Birinci Grup P.K.: Meclisin iç örgütlenmesine ilişkin kararlar İç tüzük yapması Başkan seçmesi Dokunulmazlık kaldırması Seçim kararı alması Komisyonların seçimi

. İkinci Grup P.K.: Parlamenter hükümet sisteminin işleyişinden kaynaklanmaktadır Bakanlar kurulunun göreve başlaması güvenoyu Gensoru Genel görüşme meclis araştırması

. Üçüncü Grup P.K.: Yürütmenin bazı işlemlerinin yasama organınca onaylanması OHAL karanının onaylanması, süresinin uzatılması Kalkınma planlarının onaylanması

. Dördüncü Grup P.K.: Yasama organının yüksek yargı organlarına üye seçmesi 1961 Anayasasında Yüksek hakimler kuruluna ve Anayasa mahkemesine üye seçiyorlardı 2005 yılı değişkliği ile RTÜK üyeleri meclis tarafından seçimi Sayıştay başkanı seçimi

. Beşinci Grup P.K.: Yasama organının yürütme niteliğinde kararlarıdır. Savaş ilanı TSK’nın yabancı ülkelere gönderilmesi izni

İÇ TÜZÜK KURALLARI Yasama meclislerinin kendi iç çalışmalarını düzenlemek amacıyla koydukları kurallardır. Meclisin çalışabilmesi için gerekli iktidar muhalefet dengesini sağlayan siyasal önemi bulunan düzenlemelerdir. Bu yetki Anayasa’ya dayanmaktadır

. Kanunlardan öncelikle konu olarak farklıdır. Kanunlar herkesi bağlayan haklar yükümlülükler İçtüzükler parlamento içidir Tüzüklerden de konu ve denetim bakımından farklıdır.

. İçtüzükleri Cumhurbaşkanı değil Meclis Başkanı yayımlanır Denetim görevi Anayasa Mahkemesinde Anayasa mahkemesi adı içtüzük olmasa bile mahiyeti içtüzük niteliği taşıyan meclis kararlarını denetleyeceğini kararlarında yer vermiştir. “Karar” adı altında yayınlandığında vb.

. Anayasa Mahkemesi TBMM’nin 27.04.2007 günü yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimini “eylemli içtüzük” değişikliği olduğuna hükmetmiş Bu karar 367 krizi olarak kamuoyunda çok tartışılmış

MİLLETVEKİLLİĞİ SEÇİMİ Seçim Sistemi : yöneticilerin belirlenmesi amacıyla yapılan seçimlerde uygulanan yöntem ve kuralları ifade eder GENİŞ ANLAMDA SEÇİM SİSTEMİ: seçme seçilme yeterliliği, adaylığa ilişkin kurallar, oy verme usulleri, seçim çevreleri, seçimlerin ilkeleri, seçimlerin düzenlenmesi, seçimlerin yönetim ve denetimi

. DAR ANLAMDA SEÇİM SİSTEMİ: seçmenler tarafından kullanılan oyların bir mecliste sandalyelere dönüştürülmesine ilişkin yöntemi Seçim sistemleri oyların değerlendirilişi bakımından genelde 2’ye ayrılır Hükümetin kurulmasını kolaylaştıran istikrara önem veren çoğunluk sistemleri Adil bir temsile önem veren nisbi temsil sistemleri Bu ikisinden bazı unsurlar birleştirilerek alternatif sistemler oluşturulabilir bunlara da karma sistemler

ÇOĞUNLUK SİSTEMLERİ TEK İSİMLİ TEK TURLU ÇOĞUNLUK (DAR BÖLGE) SİSTEMİ Dar bölge sisteminde seçmenler tek bir temsilci seçecekleri için seçim çevresi oldukça küçüktür Tek isimli tek turlu çoğunluk sisteminde, bir seçim çevresinde kullanılan oyların basit çoğunluğunu sağlayan aday seçilmiş olur A 60 bin oy (bu aday seçilir) B 50 bin oy C 40 bin oy

. TEK İSİMLİ İKİ TURLU ÇOĞUNLUK SİSTEMİ Mutlak çoğunluk sistemidir Seçim çevrelerinde seçilenlerin oyların salt çoğunluğunu alarak seçilmesi Birinci turda seçim çevrelerinde salt çoğunluk sağlanamazsa ikinci tur yapılır İkinci tura o seçim çevresinde en çok oyu alan iki aday katılır ve salt çoğunluğu alan kazanır (Fransa Örneği) Veya ikinci tura diğer adaylarında katılması ve basit çoğunluğu elde edenin kazanacağı bir sistem de kabul edebilir

. LİSTELİ ÇOĞUNLUK SİSTEMİ Geniş seçim çevrelerinde birden fazla temsilcilik için yarışan ve o çevrenin çıkaracağı temsilci sayısı kadar aday içeren parti listeleri söz konusudur. Partiler o seçim çevresinin çıkaracağı aday kadar bir liste hazırlarlar. Seçmenler bu listelerden birisine oy verirler Tek turlu basit çoğunluk Ya da iki turlu mutlak çoğunluk şeklinde uygulanabilir Çoğunluğu elde eden partinin bütün listesi seçilmiş olur

. TERCİHLİ TEK TURLU ÇOĞUNLUK Bir mutlak çoğunluk sistemidir Tek üyeli seçim çevrelerinde Bütün adayların isimlerinin adının olduğu liste Seçmenler bütün adayların bulunduğu bir liste üzerinde 1., 2., 3., şeklinde tercihte bulunarak oy kullanırlar Mutlak çoğunluğu elde eden kazanır

. İLAVE OY SİSTEMİ Tek isimli seçimlerde (dar bölge) Her seçmen iki tercihte bulunur Birinci tercihler sayılır Birinci tercihler mutlak çoğunluğu elde edemezse birinci tercihle ilk iki sırada oy alan aday arasında yarış devam ettirilir Birinci tercihle ilk 2 sıraya giremeyen adaylar elenir ancak bu adayların 2. tercihleri yarışan adaylara dağıtılır. İkinci tercihler birinci tercihlere ilave edilir. En çok oyu alan kazanır

NİSBİ TEMSİL SİSTEMLERİ Her partinin aldığı oy oranlarında temsilcilik kazanması SEÇİM SAYISI Sandalye dağılımı için yapılması gereken ilk işlem seçim sayısının bulunmasıdır Bir seçim çevresinde bir milletvekilliği kazanabilmek için elde edilmesi gereken en az oy sayısını ifade eder Bu sistemde artan oyla çeşitli usullerle yarışan partilere dağıtılır En büyük artık En kuvvetli ortalama