B İ TK İ

Bitkiler yeryüzünde toplulukları halinde bulunurlar. Aynı soydan olan bitkilerin bir araya getirdi ğ i en küçük bitki toplulu ğ una birlik (asosyasyon) denir. Birlikler o sahada hâkim olan bitki türünün adı ile anılırlar. Meselâ meşe birli ğ i, belli bir yerde meşelerin ço ğ unlu ğ u teşkil etti ğ i bir bitki toplulu ğ unu ifade eder.

Buna karşılık geniş manada bitki toplulu ğ u, aynı soydan yahut ayrı soydan fakat dış görünüşleri Ve yaşama şekilleri birbirine benzeyen bitkilerin bir araya getirdi ğ i topluluktur. Böyle bir toplulu ğ a da bitki formasyonu denir. Bir bitki formasyonu tek bir soydan meydana gelebilece ğ i gibi içinde çeşitli soydan bitkiler de bulunabilir. Ancak o formasyon içindeki çeşitli soydan bitkilerin ortak özelli ğ i aynı yaşama şekillerine sahip olmalarıdır.

%C4%B1%C5%9F%2C+S%C4%B1cakl%C4%B1k+ve+Toprak.jpg

Orman bitki toplulu ğ u bir formasyondur. Orman formasyonu, tek bir bitki soyundan meselâ i ğ ne yapraklılardan ibaret olabilece ğ i gibi, dış görünüşü ve yaşama şartları aynı olan fakat i ğ ne yapraklı, yayvan yapraklı gibi, çeşitli bitki topluluklarından da meydana gelebilir. content/uploads/2017/10/orman-haritas%C4%B1.jpg

ORMAN FORMASYONLARI

 Yağış, sıcaklık ve toprak şartlarının elverişli, yetişme devresinin uzun olduğu her yerde ağaç yetişir. Bunun aksine yağış azlığı ve yetersizliği, fazla sıcaklığın sebep olduğu şiddetli buharlaşma, ağaç yetişmesini engeller. 9F%2C+s%C4%B1cakl%C4%B1k+ve+toprak+%C5%9Fartlar%C4%B1n%C4%B1n+elveri%C5%9Fli+yeti%C5%9Fm e+devresinin+uzun+oldu%C4%9Fu+her+yerde+a%C4%9Fa%C3%A7+yeti%C5%9Fir..jpg

 Aralarında farklar olmakla beraber, Yeryüzünün büyük kısmı, ağaç yetişmesine uygun şartlardadır. Böyle olunca yeryüzünün büyük kısmının bugün ormanlarla kaplı olması gerekir.  Kürenin büyük kısmını bugün ormanlarla kaplı görmüyorsak bu, insanın bitki örtüsüne müdahale etmesinin, diğer bir deyişle ormanları çeşitli sebeplerle ortadan kaldırmasının, hudutlarını değiştirmesinin bir neticesidir. Bunun içindir ki orman formasyonlarının bugünkü dağılışı coğrafî enleme tam uymaz.

 Yukarıda sayılan şartlar ağaç yetişmesine birinci derecede yağış ve sıcaklık ile bu iki iklim elemanının karşılıklı münasebeti sayesinde ortaya çıkan su bilânçosu tesir ettiğinden, bu faktörler orman formasyonlarının belirmesinde ve yayılışında büyük rol oynarlar.

 Tropikal bölgede yaygın olan ve balta girmemiş orman adı da verilen bu ormanlar, içlerine girilemeyecek derecede, yeryüzünün sık bitki formasyonudur. Yetişme devresi bütün sene devam eden yani daima büyüme halinde olan bu bitki formasyonu, hem tür hem de bitki şekilleri bakımından son derece çeşitlidir.  Ot katı, ağaçcık katı, ağaç katı gibi üç, bazı hallerde dört kattan meydana gelirler. Ağaçlar boylarına göre kendi aralarında da katlar teşkil ederler. Çoğunluğu m. arasındaki ilk katın üzerinde m. ye kadar boylanabilen ikinci ağaç katı bu ormanlarda çok rastlanan bir özelliktir.

 Yine bu ormanlar, kapalı bir çatı sistemine sahiptirler ve bu yüzden ışığın, ormanın tabanına sızması güçlükle olur. Ağaçlar her tarafta lian denen sarmaşıklar ve ağaçların üzerine yerleşmiş epifitlerle kaplanmıştır. Çapları 20 cm²’yi bulan lianlar daha ziyade odunsu, epifitler ise otsu bitkilerdir.  Tropikal bölgelerin dağlık kesimlerinde, daima yeşil tropikal yağmur ormanları m. ye kadar çıkabilirler. Buralarda da bitkilerin yaşama faaliyeti bütün yıl devam eder. Ancak, yükseldikçe sıcaklığın azalmasına bağlı olarak, tropikal bölge dağlarında büyüme daha ağırlaşır ve bitkiler tür çeşitliliğinden kaybeder. Ağaç boyları 1520 m ² yi aşmaz. Bu sonuncu hususta rüzgârın da rolü vardır.

 Orman en fazla iki kattan, çoğu kere de bir kattan ibarettir. Tropikal dağ ormanlarında sarmaşıklar da azalmıştır.  Daima yeşil tropikal yağmur ormanları, çok nemli ve kurak mevsimi hiç olmayan iklim kuşağının ormanlarıdır. Küre üzerinde en yaygın oldukları yerler, bu iklimin hüküm sürdüğü Güney Amerika’da Amazon havzası, Afrika’da Senegal’ den Gine körfezine kadar olan saha ile Kongo havzası ve Cava, Borneo, Sumatra ve Filipin adalarıdır.

urdu%C4%9Fu+bitki+%C3%B6rt%C3%BCs%C3%BCd%C3%BCr..jpg

ÇALı FORMASYONLARI

 Bu formasyon a ğ aççık formundadır. Bu a ğ aççıkların boyları 1-2 metre civarındadır. İ nsanların tahribi sonucu oluştuklarından asli bir bitki formasyonu olmayıp, sekonder bir formasyondur. Kendi içinde maki, garig ve psödomaki formasyonları olmak üzere üç alt gruba ayrılır:

A) Maki Formasyonu Akdeniz iklim bölgelerinde asli orman örtüsünün tahribinden sonra, bilhassa kıyı bölgelerinde gelişmiş 1-2 metre yüksekli ğ inde, daima yeşil yapraklı türlerden meydana gelmiş bitki toplulu ğ udur. Yayılış alanları Akdeniz Ülkeleri, G. Afrika’da Kap bölgesi, Orta Şili, Avustralya’nın güneybatısı ve Kaliforniya çevresidir. Bazı maki elemanları şunlardır: Kocayemiş (Arbutus unedo), Sandal (Arbutus andrachne), Funda (Erica arborea), Menengiç (Pistacia terebinthus), Sakız (Pistacia lentiscus), Mersin (Myrtus communis).

/ strawberry-tree-arbutus-unedo-evergreen-tree-with- shining-obovate-toothed-leaves-and-white-to-pinkis.jpg Kocayemiş (Arbutus unedo) Funda (Erica arborea) 25x500_q85.jpg Menengiç (Pistacia terebinthus) Sandal (Arbutus andrachne), VCqmWg5ovHk/WDVFm_bBY1I/AAAAAAACh7U/EICjlYWZMQUQ7S2 82mFQu9tJvjb6vWsbACJoC/w530-h398-n/IMG_1627.JPG

Sakız (Pistacia lentiscus) 8FqHFAsII/AAAAAAAAcL4/ErNB134LdzgYElUzYV7CBi4yIOdyWACUACK4B/s1600/ sakiz-agaci.jpg Mersin (Myrtus communis) 7Jl3sJokmsg/VGByTToTv9I/AAAAAAABc2c/gAhwLnIs7so/s1600/IMG_4002.JPG

B) Garig Formasyonu Maki formasyonunun tahrip edilmesi sonucu sahaya yerleşen, iklim ve toprak şartları bakımından en az müşkülpesent olan bazı maki türlerinden oluşan formasyondur. Son derece kurakçıl bir karakter kazanmış bu fakir ve cılız bitki formasyonunun başlıca elemanları şunlardır: Kermes meşesi (Quercus coccifera), katran ardıcı (Juniperus oxycedrus) dır.

Katran ardıcı (Juniperus oxycedrus)Kermes meşesi (Quercus coccifera)

C) Psödomaki Formasyonu Akdeniz iklim tesirinin sokuldu ğ u daha nemli iklim bölgelerinde yaz ya ğ ışlarının artmasına ba ğ lı olarak, yaz-kış yeşil kalan maki elemanları arasına, kışın yapraklarını döken bazı bitki türleri karışır. İ şte Akdeniz'in damgasını taşıyan maki elemanları ile Karadeniz damgasını taşıyan nemcil ve kışın yapraklarını döken a ğ aççıkların bir arada bulundukları bitki topluluklarına psödomaki formasyonu denir. Psödomakinin belli başlı elemanları şunlardır: Kocayemiş, Sandal, Defne, Erguvan, Kızılcık, Dişbudak.

Defne (Laurus nobilis) Kızılcık(Cornus mas.) Erguvan (Cercis siliquastrum)

KAYNAKÇA DÖNMEZ, Yusuf(1985), Bitki Coğrafyası (Temel Bilgiler Ve Türkçe-Latince-İngilizce- Almanca-Fransızca Bitki Adları), Coğrafya Enstitüsü Yayınları, İstanbul.