ENZİMLER

Enzimler,biyolojik katalizörlerdir. Katalizör: Kimyasal tepkimenin hızını artıran ve tepkimeden etkilenmeden çıkan moleküllerdir. Aktivasyon enerjisi: Tepkimenin başlayabilmesi için gereken en düşük enerji. Enzimler aktivasyon enerjisini düşürerek tepkimenin hızlanmasını sağlarlar.(Enzimler tepkimeyi başlatmaz,ancak hızlandırır.)

Enzimlerin Özellikleri 1.)Protein yapılıdırlar. Sadece proteinden oluşan enzimlere basit enzim, Protein+Mineral veya Protein+Vitaminden oluşan enzimlere bileşik enzim(holoenzim) denir. Proteinden oluşan kısmına apoenzim Mineralden oluşan kısmına kofaktör Vitaminden oluşan kısmına koenzim denir. Bileşik enzim(holoenzim)=Apoenzim(Protein)+Koenzim(Vitamin) veya Kofaktör(Mineral)

2.)Her apoenzim kendine özel bir koenzimle ya da kofaktörle çalışır. Bir koenzim veya kofaktör farklı apoenzimlerle çalışabilir. 3.)Aktivasyon enerjisini düşürürler ve tepkimeyi hızlandırırlar.

4.)Enzim-substrat arasında anahtar-kilit uyumu vardır. (Enzimin etki ettiği maddeye substrat denir.) Her enzim belirli bir tepkimede etkilidir. (Maltaz maltozu,selülaz selülozu,lipaz yağları parçalar.) Enzimlerin substrata bağlanan kısmına aktif bölge denir.

5.)Enzimler,tersinir(çift yönlü) çalışabilirler.(Sindirim enzimleri, Katalaz hariç) CO 2 +H 2 O H 2 CO 3 (Alyuvarlarda) A---- Enzim >B B---- Enzim >A 6.)Enzimler tepkimeden etkilenmeden çıkarlar,tekrar tekrar kullanılırlar. 7.)Enzimler,takım halinde çalışırlar. Bir enzimin son ürünü,bir sonraki enzimin substratıdır. A----- E >B---- E >C 8.)Enzimler çok hızlı çalışır.

9.)Enzimler,hücre dışında da çalışabilirler. Ör.:Ağız boşluğunda çalışan sindirim enzimleri. 10.)Enzimler,substrata dış yüzeyinden başlayarak etki ederler. Substrat yüzeyi arttıkça tepkime hızı artar. (ör.aynı miktarda parça et,kuşbaşı et,kıyma farklı kaplara konup üzerine su ve sindirim enzimi konmuştur.Hangisinde sindirim daha hızlı gerçekleşir?) 11.)Enzimler adlandırılırken,etki ettiği substratın sonuna, enzim aktifse ‘’–az’’ (Lipaz), pasifse ‘’–ojen’’(Tripsinojen) eki getirilir.

Enzimlerin Çalışmasına Etki Eden Etmenler 1.)Sıcaklık: Enzimlerin en iyi çalıştığı sıcaklık C dir. Soğukta çalışmazlar ve yapıları bozulmaz. Yüksek sıcaklıkta yapıları bozulur.

2.)pH:

3.)Su:

4.)Substrat Yüzeyi:

5.)Enzim Yoğunluğu:

6.)Substrat Yoğunluğu:

7.)Aktivatör Maddeler: Vitaminler,mineraller,panzehirler

8.)İnhibitör Maddeler: Antibiyotikler,tarım ilaçları,arı zehiri, Cd,Cu gibi ağır metaller

Enzimlerin Kullanım Alanları Enzimler genellikle mikroorganizmalardan(bakteri ve mantar türleri) elde edilir. Peynir,ekmek yapımında Et ürünlerinin işlenmesinde Laktozsuz sütün,hipoalerjik bebek mamalarının yapımında Glikoz ve fruktoz içeren tatlandırıcı yapımında Alkollü içeceklerin yapımında Meyve sularının berraklaştırılmasında kullanılır.

Biyoteknolojik çalışmalarda Teşhis ve tedavi amacıyla tıpta Eczacılıkta ilaç üretiminde Enfeksiyonları engellemek için kontakt lens ve yara temizleme solüsyonlarında Deterjan endüstrisinde sindirim enzimleri kullanılır. (Protein,yağ ve nişastayı parçalamak için)

Tekstilde,deri sanayinde Kağıt ve boya sanayinde Biyoyakıt endüstrisinde Organik ve inorganik atıkların yok edilmesinde Enzim tedavisi ile kanser hücreleri yok edilmektedir.

Fenilketonüri: Fenilalanin a.a.ni parçalayan fenilalanin hidroksilaz enziminin yokluğu sonucu fenilalanin beyinde birikir. Zeka geriliği görülür. Fenilalanin oranı düşük besinlerle özel bir diyet uygulanarak önlenir.

Hazırlayan: Rahime CELİLOĞULLARI Kaynak: Meb 9.Sınıf Biyoloji Birey yay.9.Sınıf Biyoloji Konu Özetli Soru Bankası biyolojisitesi.net biyodoc.com