PSİKOTİK BOZUKLUKLAR VE TEDAVİLERİ Prof. Dr. Mustafa Yıldız Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı 2008 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

PSİKOZ (delilik, çıldırma) Gerçeği değerlendirme yetisinin bozulmasıdır. Farklı bir dünyaya geçiş / yaşamadır. Kötüye kullanımı olan bir sözcüktür. Stigmatizasyon (damgalama) ‘Deli’, ‘çılgın’, ‘çatlak’, ‘akıl hastası’... Türkçesi: Çıldırı Birçok durumda ortaya çıkabilir. Hem rahatsız edici hem de rahatsızlık verici bir durumdur 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli PSİKOTİK BELİRTİLER (+) belirtiler (taşkınlık belirtileri) Sanrılar düş içer. Varsanılar algılama Dağınık düşünce ya da konuşma konuşma Dağınık ya da katatonik davranış davranış 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli PSİKOTİK BELİRTİLER (+) belirtiler (taşkınlık belirtileri) Sanrılar düş içer. Varsanılar algılama Dağınık düşünce ya da konuşma konuşma Dağınık ya da katatonik davranış davranış (-) belirtiler (yoksunluk belirtileri) Affektte donukluk, küntleşme duygulanım Anhedoni zevk alma Aloji (düşünce fakirleşmesi) düşünce Avolusyon (irade bozulması) irade 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Doktorluk mesleği sistemin istibahat ve personeli tarafından hayatları kolaylaştıran ve zenginlik için bir istibahat ve personel mesleğimi. Dokuz doğa, kalıtım, besin yetersizlik, ekonomi, sosyal kültürel, psikojikman bir enfeksiyon mikropuklerin oluşması hastalıklar oluşur. Ve buna yine doktorlar hipokrat olarak ilaçla tedavi mesleğini tartışmak gerekir. (....) bu rakamlar istibahatdir ve personeldir. Anti personel uzmanlar %7 dir. Yukarda saydığım mit ile ilişkisi olan uzmanlardır. Psikiyatride idrar, kan, akciğer, EEG. E.K.G. psilojik kermler hastalığın sonuçları araştırıl. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli PSİKOTİK BOZUKLUKLAR 1. şizofreni 2. şizofreniform bz 3. kısa psikotik bz 4. şizoaffektif bz 5. sanrılı (paranoid) bz 6. paylaşılmış psikotik bz 7. GTDB psikotik bz 8. MKB psikotik bz 9. BTA psikotik bz 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

PSİKOTİK BOZUKLUKLAR – genel dağılım – n:616 1. ŞİZOFRENİ 415 67.4 paranoid 271 44.0 farklılaşmamış 96 15.6 rezidüel 32 5.2 dezorganize 13 2.1 yalın 3 0.5 2. ŞİZOAFFEKTİF BOZ. 44 7.1 3. SANRILI BOZ. 81 13.1 4. KISA PSİK. BOZ. 15 2.4 5. ŞİZOFRENİFORM B. 12 1.9 6. BTA PSİK. BOZ. 29 4.7 7. GTDB PSİK. BOZ 14 2.3 8. MKB PSİK. BOZ. 6 1.0 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

MADDE KULLANIMINA BAĞLI Psikotik Bozukluk Madde entok / kesil.den sonraki 1 ay içerisinde oç. Psikotik bel. genelde entok.dan sonraki saatlerde oç. Çoğu kısa sürede geçer, 4 hf dan uzun sürenlerde başka tanılar düşünülmeli. Amfetamin, kokain (taktil hall.) Alkol / sedatif hipnotikler (görsel hall.) Kannabinoidler (perseküsyon, emosyonel labilite, depersonalizasyon, amnezi) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Psikoza neden olabilen madde ve ilaçlar L-dopa Antikolinerjik ilaçlar Steroidler H2 blokerleri Dijitaller Disülfiram Kinolonlar Selejilin İzoniyazid Topiramat Fensiklidin LSD Kokain Halusinojen bitkiler Alkol kull & kesil. Barbitürat kull & kesil Benzo kull & kesil Amfetamin ve ben. Esrar 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

GENEL TIBBİ DURUMA BAĞLI Psikotik Bozukluk Beyin tm.leri Beyin yangıları Beyin kanaması, tıkanmalar Hipo/hiper tiroidi Diğer endokrin bozulmalar Zehirlenmeler Epilepsi Wilson hastalığı 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Psikoza neden olabilen tıbbi durumlar (GTDB Psikotik Bozukluk) MSS tümörleri Travmalar Epilepsi Enfeksiyonlar Huntington hastalığı Parkinson hast. Pick hast. Multiple skleroz Metakromatik lökodistrofi Normal basınçlı hidrosefali Demanslar ve deliryumlar Endokrin bozukluklar Bağ dokusu hastalıkları SLE B12 eksikliği Pellegra Homosistinüri Porfiriler Fabry hast. Wilson hast. Ağır metal zehirl. CO zehirl. Organik fosfat zehr. Volatil hidrokarbon zehr. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

KISA PSİKOTİK BOZUKLUK Reaktif, histerik, stres, psikojenik psikoz * Streslere tepki olarak, stres olmaksızın ya da postpartum olarak ortaya çıkabilir. * Felaket ve göç durumlarında oç. * Psikotik belirtiler 1 gün - 1 ay süren tablo. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

KISA PSİKOTİK BOZUKLUK * Histrionik, * narsisistik, * paranoid, * şizotipal, * borderline kb olanlarda oç olasılığı yüksek. TED: APİ, BNZ, BDT 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOFRENİFORM BOZUKLUK * Şizofreniye benzer belirtiler ve klinik. * Süre: 1 aydan fazla 6 aydan kısa * Delikanlılık ve genç erişkinlerde fazla * Yaygınlık: şizofreninin yarısından az * Bazıları maniye, bazıları şizofreniye daha çok benzer 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOFRENİFORM BOZUKLUK İYİ PROGNOZ belirgin psikotik belirtiler ilk 4 hf. konfüzyonun olması, iyi premorbid uyum, sığ ya da künt affektin olmaması 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOFRENİFORM BOZUKLUK Tedavi: APİ 3/4 ü ilk 1 hf da APİ tedaviye yanıt verir. Sch:1/5 3-6 ay ted devam. EKT, DDD ler kullanılabilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

SANRILI (PARANOİD) BOZUKLUK ‘Paranoya’. Sanrılar her zaman persekütuar olmak z. değil. Sanrılar sistemlidir, yaşamla ilişkilidir. En az 1 aydır sürmeli. Temaya uygun VARSANI olabilir. YBY: % 0.025 - 0.03 İnsidans: 1-3/100 000 40 lı yş da başlar. E > K Sanrısal alan dışında işlevler olağandır. Çoğu evli & işi var. Göçmenlerde ve SED düş kesimlerde fazla. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

SANRILI (PARANOİD) BOZUKLUK Paranoid kişilik özellikleriyle ilişki var. Tanı uzun dönemde değişebiliyor. %20 sch, %10 DDB Alt tipler: * erotomanik (Clerambault sendromu) (aşk), * grandiyöz (büyüklük), * kıskançlık, * persekütuar (kötülük görme), * somatik (bedensel), * karma. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

SANRILI (PARANOİD) BOZUKLUK Kötülük görme ve kıskançlık (E de fazla) san en yaygın. Capgras sendromu, Fregoli fenomeni, Cotard sendromu. Ayırıcı tanı: BG hst (par, hun), Vit yet. (B12, tiamin), deliryum, demans, ilaçlar, endokrinopatiler, LimSis pat. Hiperkalsemi, hipoglisemi, porfiri, üremi vs. PROG: iyileşme %50, orta düz %20, değişmeden %30 TED: APİ, Psikoterapi (BDT) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

PAYLAŞILMIŞ PSİKOTİK BOZUKLUK Folie a deux, Folie famili, Folie dousine, * Yakın ilişkide olan kişilerde gelişen sanrısal durum. * Birincil kişide zaten psikotik boz (sch, sanrılı boz) vardır. diğerleri paylaşırlar * genelde akrabadırlar, aynı grup, izolasyon vs. Ted: Birincil kişinin tedavisi, diğerlerinin ayrılması 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOAFFEKTİF BOZUKLUK Şizofreni ve affektif bozulma birlikte görülür. Şizofreni, mani ve depresyon semptomları birlikte ya da değişimli olarak görülebilir. Belirgin affektif sx olmadığı en az 2 hf lık dönemde psikotik sx olmalıdır. YBY: % 0.5-0.8 K > E, intihar % 10, K da daha fazla. PROG: DDB - ŞAB - SCH TED: APİ, DDD ve EKT ye yanıt iyi, az yıkım olur. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOAFFEKTİF BOZUKLUK İKİ AY DÜZELME MANİK BELİRTİLER - ŞİZOMANİK DEPRESİF BELİRTİLER - ŞİZODEPRESİF 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOFRENİ + MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

ŞİZOAFFEKTİF BOZUKLUK Kötü prognostik özellikler: * kötü premorbid uyum * sinsi başlangıç * presipite eden faktörün olmaması * psikotik sx ön planda olması * erken başlangıç * ailede sch öyküsü * iyileşme dönemlerinin olmaması 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli ŞİZOFRENİ 1. Düşünce, 2. Algılama, 3. Duygulanım, 4. Hareket ve 5. Davranışların düzenlenmesinde bozulmadır. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tarihçe Şizofreni tarihinde iki anahtar kavram / kişilik Dementia Precox (Emil Kraepelin, 1896) Erken bunama (erken başlayan, uzun süreli gidiş, sanrı ve varsanılar) Schizo / phrenia (Eugen Bleuler, 1911) Akıl yarılması, bölünmesi (düşünce, duygu ve davranışta) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tarihçe Philippe Pinel (1793) Mani, Melankoli, Zeka geriliği, Demans. Bakımevleri, Moral tedavi. Dominique Esquirol (1838) Halüsinasyon, Monomani Morel (1860) Demence Precoce Ewald Hecker (1871) Hebephrenie Laseque (1871) Delire de persecutions Karl Kalbaum (1874) Katatoni Thomas Clouston (1891) Insanity of pubesence 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Emil Kraepelin (1856-1926) Dementia praecox Hebefreni Katatoni DEMANS PRAECOX (yıkım gösterenler) X MDP Hebefrenik tip Katatonik tip Paranoid tip Parafreni Paranoya 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Eugene Bleuler (1857-1939) ŞİZOFRENİ GRUBU HASTALIKLAR Bleuler’in 4 A belirtisi (temel belirtiler) Asosiyasyonda (çağrışımlar) bozulma Affektte (duygulanım) bozulma Autism (otizm) Ambivalans (ikircikli olma) (sanrı, varsanı, katatoni ve davranışsal bozukluklar ikincil belirtilerdir) Paranoid, katatonik, hebefrenik, basit tip. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tarihçe Diğer önemli kuramcılar Adolf Meyer şizofreni streslere bir tepkidir Gabriel Langfeldt gerçek şizofreni ve şizofreniform boz. Kurt Schneider birinci ve ikinci sıra belirtiler 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli John Forbes Nash Jr. “Beynime girmiş durumdalar. Gecenin kulağıma fısıldadıklarını duyuyor musunuz? Evet. Yine o Sovyet ajanları. Benden Pentagon’un şifrelerini istiyorlar. Duyduğum sinyal seslerinden anlıyorum ki, uzaylılar da onlara yardım ediyor”. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli epidemiyoloji Yaşam boyu yaygınlık: % 0.8 (≈%1) (tüm psikotik bozuklukların YBY: %3.5) Toplum yaygınlığı: % 0.5 (1500 / 300 000) (5000 / 1 000 000) (15000 / 3 000 000) (50000 / 10 000 000) (350 000 / 70 000 000) Sıklık (insidans): % 0.02 - 0.05 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli epidemiyoloji Cins: ≈ Kadın = Erkek erkek / kadın = 1.4 ileri yaşta kadında ↑ evli olmayan / evliler = 2.6-7.6 kadınlarda evli oranı erkeklerden ↑ sosyo-ekonomik düzey ↓ neden olma (stresler) sosyal kayma göçmenlik & şehirleşme riski 2-3 kat ↑ (?) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli epidemiyoloji Başlama yaşı K (25-35), E (15-25), // (10-50) / (5-90) Mevsimsel ilişki Kış ve ilk bahar aylarında doğanlarda RİSK ↑ Enfeksiyonlar Annede influenza, pnömoni, bronşit, kızamık, tokso. Bebekte enfeksiyonlar. RİSKİ ↑ (ateş, inflamasyon, immun yanıt) Coğrafi dağılım, kültür, dil, din farkı gözetmez 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Etyoloji – çok etkenli bir hastalık (Stres - yatkınlık modeli) Biyolojik ve / veya çevresel olabilir. * genetik yatkınlık * nöronal yatkınlık * gelişim evrelerine bağlı olarak yaşamsal streslere yatkınlık * fiziksel yatkınlık (kafa yaralanması, madde kullanımı) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli etyoloji Nörogelişimsel & nörodegeneratif ? * Gelişim esnasında anormal nöron göçü, * Gelişimden sonra nöron dejenerasyonu ?, * Gen açılımını düzenleyen etkenlerde boz, * Hastalık gen/lerini taşıma, mutasyonlar 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli GENETİK ETKENLER Aile, ikiz ve evlatlık çalışmaları. Ailede etkilenmiş birey sayısı arttıkça risk ↑ - normal nüfusta %1 - bir şizofreni kardeşi % 8 - bir ebeveyn şizofreni % 12 - iki ebeveyn şizofreni % 40-50 - dizigot kardeşte % 12 - monozigot kardeşte % 47-80 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

GENETİK ETKENLER tek gen kalıtımına uymaz (çok genli çok etkenli) Kromozomlar 1q, 2q, 5q, 6p, 8p, 10p, 13q, 15q, 18q, 22q 22q11 bölgesinde silinme. (COMPT la ilişkili) VCFS (yarık damak, kardiyak boz. tipik yüz gör.) %25 şizofreni tanısı alır. 1q (1. ve 11. krom. arasında translokasyon) (DISC1, DISC2) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofreni & Genler ? Şizofreniye Yatkınlık sağlayan Aday Genler DİSBİNDİN (6p) (nikotinik, NMDA res.GABA-A) NRG1 (nörogülin) (8p) (NMDA, GABA, Nikotinik res.) (ErbB2, ErbB3, ErbB4 reseptörleri aracılığıyla etki) RGS4 (G-protein 4 sinyal düzenleyicisi) (1q) (D ve 5HT res aktivitesinden sorumlu, ErbB3 le de ilişkili) DISC1 (1q) (nöron yapı düzenl.) (ŞAB) G72 (13q) (D-amino asit oksidaz akt., D-serin oksidasyonu, NMDA) (DDB) COMT (22q) (Val/Val) (BB) CHRNA7 (15q) nikotinik asetil kolin res α-7 üni kodlar BDNF (11P) ? 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Genler ve Şizofreni Bazı genler  psikoz  pozitif belirtiler Bazı genler  sinir gelişimsel bozulma GENETİK YÜKLÜLÜK + ŞİZOFRENİ DOPAMİN DUYARLILIĞI 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli YENİ MUTASYONLAR hastaların doğurganlığı az yaygınlık değişmiyor → yeni mutasyonlar ? 55 yaş üstü babaların çocuklarında her 5 yılda risk doğrusal olarak ↑ kadın > erkek (X kromozomu) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotipi endofenotip genlerden kliniğe giden yolda ara özellikler Genel toplumda dağılımı hastalıkla ilişkili olmalı Genetik olarak kalıtılmalı Aile içinde hastalıkla birlikte ayrılmalı Durumdan bağımsız olmalı Hasta olmayan üyelerde toplumdan daha yüksek oranda olmalı 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotip adayları P50 baskılanması (OİP) 50 msn aralıklı iki işitsel uyaran ikinci uyaran %80 oranında baskılanır (normal) Şizofreni hst ve ailelerinde P50 dalgası baskılanması bozuk. duysal aşırı uyarılma dikkati odaklayamama kapılama yetisinde bozulma nikotinik uyarı işe yaramaktadır 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotip adayları İrkilme yanıtının ön uyarı inhibisyonu (prepulse inh.) şiddetli bir uyarıdan 100 msn önce hafif uyarı verilmesi sağlıklı kişilerde şiddetli uyarıya verilen tepkide azalma olur Şizofreni hst ve ailelerinde azalma olmamakta. ancak şiz ye özgün değil. kortiko-striato-pallido-talamik devrelerde D ve 5HT le ilişkili olabilir Dikkat dağınıklığı, WKET nde perseveratif hatalar 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotip adayları Gözün düzgün izleme hareketleri şizofrenide %50-80 bozuk 6q, 1q, D3 res gen polimorfizmi, COMPT Met/Met genotipi fosfolipaz A2 aktivite artışı → PFK D akt ↓ okulomotor boz ŞİZ, OKB, DEPRESYON 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotip adayları P300 olaya ilişkin potansiyel sık tekrarlayan uyaran (%80) arasından rasgele verilen (%20) uyaranı seçmesi istenir. 300 msn sonra kayıt. Şizofrenide P300 dalgasının genliğinde azalma, ortaya çıkış süresinde (latans) uzama saptanmış. (Dikkat ve bilgi işleme bozukluğu göstergesi) COMPT ve DISC1 genleri ile ilişki ? 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotip adayları Uyumsuzluk (mismatch) negatifliği herhangi bir ayırt edilebilir değişikliğin oluşturduğu OİP. standart uyaranlar arasından farklı ses uyaranını dikkati yoğunlaştırmaksızın yapılan bir seçme. birincil ve ikincil işitsel korteksteki duyusal bellek süreçleri farklı bir uyaran geldiğinde dikkat öncesi süreçlerin uyarılması olur. NMDA res işlevleriyle ilişkili 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide endofenotip adayları Nöropsikolojik test anormallikleri (WKET, CPT, WAIS-R) dikkat yürütücü işlevler işlem belleği Yürütücü işlev boz & COMPT (DLPFK) COMPT Val allelinin bulunması enzim etkinliğini 4 kat ↑ → PFK D etkinliğini ↓ Yürütücü işlev boz & BDNF Val66Met polimorfizmi ?? 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli ÇEVRESEL ETKENLER Prenatal ve perinatal komplikasyonlar Annede influenza öyküsü Sosyoekonomik nedenler 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Obstetrik komplikasyonlar gebelik komplikayonları kanama, diyabet, RH uyuşmazlığı, preeklampsi anormal fetal büyüme düşük doğum ağırlığı, konjenital malformasyonlar, küçük kafa çevresi doğum komplikasyonları uterus atonisi, asfiksi, acil sezeryan 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Obstetrik komplikasyonlar – nedensel ilişki 1. genetik yatkınlık gelişmekte olan beyni komplikasyonların etkilerine daha duyarlı hale getiriyor 2. komplikasyonların ortak özelliği HİPOKSİ riskini artırmasıdır. HİPOKAMPUS hipoksiye en duyarlı bölgedir. Fetal hipoksi ventrikül içi ve çevresinde kanamalara neden olmaktadır. → ventrikül genişlemesi. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Obstetrik komplikasyonlar – nedensel ilişki şizofreni gelişme riskini 1.3-2 kat artırıyor. komplikasyon miktarı arttıkça daha erkan başlama süreğenleşme riski ↑ 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Annede influenza öyküsü 2. trimesterde (?) influenza geçiren kadınların çocuklarında şizofreni riski ↑ (ateş, sitokin aktivasyonu beyin gelişimini etkileyebilir) İlk trimester daha önemli. Riski 7 kat artırıyor. Olumsuz sonuçlar bildiren çalışmalar da var. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Sosyo-ekonomik nedenler 1. Stresli yaşam olayları 2. Sosyal kayma kuramı şehirde doğumlar, çocuklukta geçirilen enfeksiyonlar, genetik yatkınlık üzerine binen sosyal stresler 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beynin yapısal anormallikleri - nöropatoloji Postmortem Hacim azalması & Piramidal hücre diziliminde boz (PFK, entorinal kabuk, hipokampus, talamus) D2 reseptör artışı, PFK bağlaç esnekliğinde rol oynayan proteinleri (N-etil-maleimid duyarlı etmen, sinapsin II, G-protein sinyal düzenleyici 4 (RGS4)) kodlayan genlerin ifadesinde azalma saptanmış. BDNF ve nörotrofin resep trkB ve trkC mRNA ↓ GLİYOZİS (-) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beynin yapısal anormallikleri - nöropatoloji Nörotrofinlerin önemi glutamat ve GABA nöronlarının yaşaması nöronların ateşleyebilirliği akson dallanması dentrit yapılanması bağlaç proteinleri dentrit yoğunluğu 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beynin yapısal anormallikleri BT, MRI En sık bulgulanan lateral ve 3. ventriküllerde genişleme beyin hacminde ve kortikal gri cevherde azalma HACİM AZALMASI Frontal yumrularda Amigdala Hipokampus Parahipokampus Talamus Orta temporal yumru Singulat girus Üst temporal yumru Risk grubunda da benzeri bulgular + 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beynin yapısal anormallikleri BT, MRI Orta frontal kabuk hacim azalması negatif belirtiler Üst temporal girus hacim azalması varsanılar, elektrofizyolojik değişiklikler 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beynin işlevsel anormallikleri (PET, SPECT, fMRG) Frontal bölgede kan akımı azalması = HİPOFRONTALİTE Yeni ve eski hastalarda saptanmış. = negatif belirtilerle ilişkili Temporal (orta) bölgede kanlanma artışı = işitme varsanıları 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beynin yapı / işlev anormallikleri - frontal korteks, (dorsolateral prefrontal korteks) Hacim  Aktivite  - limbik sistem (amigdala, hipokampus, parahipokampal girus, cingulat girus, nukleus accumbens) Hacim  Aktivite  - bazal gangliyon 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Limbik sistem Heyecanların düzenlenmesi. Bz.da duygusal sığlık, uygunsuz affekt, uygunsuz davranış. Amigdala Otonom ve endokrin cevapların duygusal hallere uygun ifadesi, duygusal kontrol. Hipokampus Bellek işlevleri (working memory) Amigdala ve Hipokampus İç ve dış dünyadan gelen girdiler için ilk süzgeç 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Prefrontal korteks En üst düzey çağrışımlar düzenlenir. Konuşma, planlama, soyut düşünce, yönetsel işlevler. Talamus, hipotalamus (diensefalon) Röle istasyonu, ilk değerlendirme, süzülme. Tüm algı ve deneyimler filtrelenir. Bazı kararlar verilir. İlkel bir beyin gibi çalışır. Bazal çekirdekler Motor performansın ayarlanması ve öğrenilmiş davranışların icrasından sorumludur. Serebellum Davranışların ileri düzey ince ayarı yapılır. Bilişsel koordinasyon, zamanlama. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Hücresel bozulmalar (MRS) N-asetil aspartat (NAA) (hücre içi nöronal belirteç) Kronik hastalarda NAA DLPFK ↓ = nöronal bozulma → Limbik dopamin ↑ Hipokampus ↓ DTG (Difüzyon Tensor Görüntüleme) Frontal bölgede beyaz madde bütünlüğündeki bozulma ile (-) belirtiler arasında ilişki + 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Etyoloji – döngüsel anormallikler PFK – Talamik çekirdekler – serebellum bağlantı boz. Frontal korteks ve limbik sistem arasındaki nöronal döngü. Prefrontal korteksteki metabolizma boz.  Hipokampusta morfolojik anormallikler. Bazal çekirdekler ve Talamo-Kortikal nöronal döngüler. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Etyoloji - nörokimyasal etmenler DOPAMİN SEROTONİN GLUTAMAT GABA sistemleri 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Tubero-infundibuler yol DOPAMİN SİSTEMİ Mezo-kortikal yol Orbitofrontal, Medyal frontal, Singulat kabuk, DLPFK Temporal&paryetal K Nigro-striatal yol SN→Dorsal striatum VTA Mezo-limbik yol Nukleus akumbens Hipokampus Amigdala Ventral striatum Tubero-infundibuler yol Hipotalamu → hipofiz 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Dopamin yollarının işlevleri Nigro-Striatal yol Bilişsel bütünleştirme Alışkanlık oluşumu Duyusal-motor koordinasyon Hareketin başlatılması Mezo-Limbik yol Motivasyon Ödüllenme Mezo-Kortikal yol Dikkat Bellek Karar verme Dopamin aşağıdaki devreler (-paralel değil, ilişkili) içerisindeki bilgi akışını düzenler Limbik devreler (medial ve orbitofrontal k.-ventr stria.-ventr pallidum-mediodorsal talamik çek.-korteks) Asosiyatif devreler (DLPFK-kaudat başı-GP iç segmenti-SN pars ret.-ventr anter talamik çek.-korteks) Motor devreler (premotor ve motor alanlar-putamen ve kaudat-GP iç segmenti-SN pars ret.- ventr anter talamik çek.-korteks) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beyinde dopamin reseptör dağılımı yoğun oldukları bölgeler D1 PFK ve striatum (geniş neokortikal dağılım) D2 Striatum ↑, orta temporal bölge (hipokamp., entorinal kabuk, amigdaller) ve talamusta ↓↓ D3 Striatum D4 PFK ve hipokampus D5 Hipokampus ve entorinal kabuk 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Beyinde dopamin reseptör etkinliği D1, D5 > Gs protein → Adenilat siklazı uyarır D2, D3, D4 > Gi protein → Adenilat siklaz etkinliğini ↓ 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli DOPAMİN SİSTEMİ Dopamin aktivitesinde aşırı artış (+ belirtiler) (mezolimbik dopamin sistemi = VTA  n.akum.) Amfetamin, kokain, levodopa, metilfenidat  Dopamin  entox durumlarında Paranoid psikoz oç. Antidopaminerjik ilaçlar (postsinaptik D2) psikotik belirtileri  20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Dopamin sistemi Dopamin etkinliğinde azalma (- belirtiler, bilişsel blr) (mezokortikal dopamin sistemi = VTA  DLPFK) D1 reseptör uyarımında azalma Dopamin agonistleri (apomorfin, amfetamin) PreFrontal kan akımında ↑ PET DLPFK D1 reseptör sayısı ↑ (kapatma çabası) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Dopamin – Gen etkileşimi Katekol-O-Metil Transferaz (COMPT) ↓ Dopamin →→→ HVA COMPT geninde bir nükleotid polimorfizmi → Metionin ve Valin yer değiştirmesi. Val/Val genotipi Dopamini Met/Val ve Met/Met genotipiden daha hızlı parçalıyor. COMPT Val alleli şizofreni için yatkınlık geni (?) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Tubero-infundibuler yol DOPAMİN SİSTEMİ Nigro-striatal yol EPS Mezo-kortikal yol Hipoaktivite (-) sx, bilişsel boz VTA Tubero-infundibuler yol PRL salınımı Mezo-limbik yol Hiperaktivite (+) sx 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Dopamin sistemi DOPAMİNİN İKİ YÖNLÜ ETKİSİ Prefrontal DA azalması Aşırı subkortikal DA   DA res hipostimülasyonu DA res hiperstimülasyonu Negatif belirtiler ve biliş boz Pozitif belirtiler 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Dopamin sistemi Dopamin azlığı Negatif belirtiler (şizofreni) Depresyon (duygudurum boz) Bilişsel yavaşlama (demanslar) Dopamin aşırılığı Hiperaktivite (şizofreni, mani) Pozitif belirtiler (şizofreni, mani) Bilişsel düzensizlik 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Serotonin sistemi Serotonin (5HTA) Dorsal rafe → Korteks ve striatum Medyan rafe → Limbik bölgeler Serotonin & Dopamin anatomik olarak ilişkili Beyin sapında SN dan gelen D nöronlarının ateşlenmesini Korteks ve striatum da D salınımını önler. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Serotonin sistemi Mezokortikal yolakta Serotonin aşırılığı D salg. azaltabilir  - sx 5-HT2A antagonizmasıyla (-) blr ve EPS geçer  LSD, psilosibin vd hallusinojenler varsanı, dikkat boz, duygudurumda oynaklık, düşünce yapısında boz  Cloz, risp, olan, keti 5-HT2A antagonistik 5HT2A gen polimorfizmi & şizofreni (?) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Glutamat sistemi Glutamat önemli bir eksitatör Glutamat nöronları korteks, Limbik sistem, talamus ta yaygın iyonotropik (NMDA, AMPA, kainat) metabotropik res. NMDA res. rolleri nöron göçü, nöron farklılaşması plastisite sinaptik oluşumlar 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Glutamat sistemi NMDA reseptör antagonisti FENSİKLİDİN, KETAMİN paranoya, ajitasyon, işitme varsanısı, apati, sosyal çekilme, dikkat boz. (+ ve – blr.) (D2 ve 5HT2 üzerine de etkililer) Etki düz: akut: D nöronlarının kortikofugal inh ↓ → D aşırılığı kronik: PFK D salın ve etkinliğinde ↓ 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Glutamat sistemi Frontal NMDA res. işlev boz. nöroregulin, disbindin, G72 gen polimorfizmi ilişki NMDA agonisti Glisin, D-serin, D-sikloserin GLU  - blr lere iyi geliyor. (NMDA ionotropik res complx. GLU aşırı uyarısı toksik ???) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

NMDA almaçları NMDA res hipofonk Prefrontal D azlığı D1 res hipostimülasyonu Negatif sx Bilişsel boz Subkortikal D aşırılığı D2 res hiperstimulasyonu Pozitif sx 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli GABA Ana inhibitör NT Hipokampusta ve prefrontal kortekste GABA nöronlarında  Reelin proteini  (GABA nöronlarından salgılanır) Nöron göçünde durdurucu/dengeleyici GABA’nın DA ve NA üzerindeki inhibitör etkisi azalıyor. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Stres - yatkınlık modeli Genetik yatkınlık ( perinatal noron hasarı)   (eşikaltı noron hasarı, kafa travması..) nörobilişsel bozukluk (bilgi işlemleme sorunları, psikofizyolojik anormallikler, vs)   (madde kullanımı) sosyal yeterlilikte bozulma   (kronik stres) prepsikotik evre, prodromal dönem  (ergenlik dönemi)  PSİKOZ 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Bilişsel süreçlerin (bilgi işleme) bz Belirtiler Etyoloji - özetle Genetik yatkınlık  Nöroanatomik bz Nörokimyasal bz Bilişsel süreçlerin (bilgi işleme) bz Belirtiler 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Etyoloji – nörogelişimsel bozukluk Genetik ve erken gelişimsel etkenler nöron gelişiminde bozulmalar beyin hasarı beynin olgunlaşma sürecinde aksamalar ergenlikte sinaptik budanmanın aşırıya kaçması Yapısal beyin değişikliklerinin akrabalarda görülmesi Minör fiziksel anomalilerin fazlalığı 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Tanı DSM-IV süre ve işlev bozukluğu ICD-10 Kurt Scheneider’in birinci sıra blr. düşüncelerini işitme, emir veren sesler, somatik varsanılar, sanrısal algılama, (duygu ve eylemlerin) etkilenme, denetlenme sanrıları düşünce çalınması, sokulması, okunması, yayılması 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tanı, DSM-IV Belirtiler (akut dönem): a, b ya da c maddesi olmalıdır. a. Aşağıdakilerden en az ikisi en az 1 ay süreyle bulunmalıdır. Başarıyla tedavi edilmişse daha kısa süre de olabilir. Sanrı, Varsanı, Dağınık konuşma (örneğin, sıklıkla konu dışı sapmalar, tutarsızlık), Dağınık ya da katatonik davranış, Duygulanımda sığlaşma/küntleşme, düşünce yoksullaşması (aloji), irade eksikliği (avolusyon) gibi negatif belirtiler. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tanı, DSM-IV b. Kişinin kendi kültüründen başka insanların asla kabul edemeyecekleri düşünce yayınlanması, düşünce sokulması gibi garip (bizar) sanrılar. c. Kişinin davranışları üzerine sürekli yorumlar yapan ya da birbiriyle konuşan iki ya da daha fazla sesin olduğu belirgin işitsel varsanılar. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tanı, DSM-IV Süre en az 6 ay (..Prodromal belirtiler…. Psikotik tablo….. Kalıntı belirtiler… ) Süre: ICD-10’da yalnızca psikotik blr 1 ay 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Öncü belirtiler Okula ilgide azalma, ders çalışmama Yoğunlaşma sorunları Görevlerini aksatma Arkadaş çevresinden uzaklaşma Yalnızlığa eğilim (aile içinde bile) Müzik, din, felsefe – ilgi değişmesi Uyku sorunları Bedensel uğraşlar Kendine bakımda bozulma 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tanı, DSM-IV İşlevsellik İş, Sosyal ilişki ve Kendine bakımda bir gerileme, yıkım olmalıdır. ICD-10’da işlevsellikte bozulma gerekmiyor 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tanı, DSM-IV Dışlama Organik bir beyin bozukluğu, Alkol, uyuşturucu madde ve ilaç kullanımı, Manik-depresif bozukluk, Sanrılı major depresyon, Şizoaffektif bozukluk. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Hastalığın evreleri Hastalık öncesi İvedi Yatışma (2a) Düzelme (6a) Öncü İYİLEŞME 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Hastalığın evreleri Hastalık öncesi İvedi Yatışma (2a) Düzelme (6a) Kalıntı Öncü İYİLEŞME 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

tanı, DSM-IV, alt tipler, Paranoid Perseküsyon ve grandiyöz sanrılar, işitsel varsanılar belirgindir İleri yaşlarda ortaya çıkar, 20-30  Bilişsel ve duygusal yıkım daha azdır Gergin, kuşkucu, savunmacı, saldırgan öz. Prognoz diğer tiplerden daha iyidir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

tanı, DSM-IV, alt tipler, Dezorganize Erken yaşlarda başlar İlkel, disinhibe, dezorganize davranışlar Uygunsuz duygulanım belirgindir Görünüm ve sosyal davranış çok bozuk Prognozu kötü 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

tanı, DSM-IV, alt tipler, Katatonik Motor davranışta belirgin bir bozukluk var Stereotipik dav, mutizm, negativizm, stupor, bal mumu esn., rigidite, ekolali, ekopraksi, aşırı hareketlilik, istemli hareketlerde gariplik, mannerizm Davranışlarda ani değişiklikler görülebilir Medikal bakım gerekebilir Son yıllarda az görülüyor. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

tanı, DSM-IV, alt tipler, Kalıntı (rezidüel, tortu) belirgin pozitif belirtiler yok, negatif belirtiler +, garip inanışlar, sıradışı algılar Duygusal küntleşme, sosyal çekilme, eksantrik davranış, çağrışımlarda hafif bozulma, mantık dışı düşünme tarzı. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

tanı, DSM-IV, alt tipler, Farklılaşmamış Diğer tipleri kaşılamaz, belirgin sanrı, varsanı, enkoherans ve uygunsuz davranışlar ya da negatif blr olabilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Basit / yalın şizofreni Post şizofrenik depresyon tanı, ICD-10 Basit / yalın şizofreni (sanrı ve varsanı yok. Neg blr var, tanı zor) Post şizofrenik depresyon (Şizofreninin ardından yerleşen depresyon, neg blr. çok) Başka şizofreni Belirlenmemiş tip. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli ayırıcı tanı Epilepsi (TLE) Madde kullanımı Öz. frontal ve limbik sistemi tutan tm, cvh, trav. MSS enfeksiyonları Wilson hastalığı AİDS, B12 yetmezliği, CO zehirlenmesi Diğer psikozlar OKB, DDB Yapay bz, Temaruz 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Klinik – hastalık öncesi (ilişki hastalık ortaya çıktıktan sonra anlaşılabilir) Şizoid ve şizotipal özellikler gösterebilir, Sessiz, içe dönük, edilgen, Arkadaş sorunları, Toplumsallaşma sorunları, Okul başarısında düşme, Obsesif blr., Bedensel yakınmalar, Tuhaf davranışlar, Algısal farklılaşmalar…. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli klinik Şizofreni için patognomonik bir bulgu ya da belirti yoktur. Öykü çok önemlidir. Belirtiler değişkenlik gösterebilir. Alt tip değ. Eğitim düzeyi, entelektüel kapasite, kültürel arkaplan dikkate alınmalıdır. Hastalığın işaretleri ve belirtiler hastane yatışından çok önceleri başlamış olabilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Genel görünüm ve davranış Hastalığın evresine göre değişir * Normal görünüm ve dvrnş * Bakımsızlık, dağınıklık, hijyen bozukluğu * Toplumdan çekilme, yalnızlaşma, * Donukluk, vurdumduymazlık, konuşmama * Nedensiz gülmeler, ağlamalar, tepkiler * Basmakalıp / törensel davranışlar, * Saldırganlık davranışı 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Bilinç ve yönelim Bilinç açık Yönelim tam düşünce ve algı kusurları nedeniyle yönelim bozuk gibi durabilir 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Dikkat ve bellek dikkat ve yoğunlaşma sorunları vardır testlerde bellek bozukluğu saptanır 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Düşünce - (süreç) akış ve biçim bozulması (konuşma) tutarsızlık, klang çağrışım, neolojizm, .. yer-zaman-nedensellik kaybolabilir - içerik bozulması (sanrılar) kötülük görme, alınma, kontrol edilme, büyüklük, kıskançlık, suçluluk, somatik, erotomanik, düşünce okunması, düşünce yayınlanması, düş. sokulması, düş. çıkarılması - soyutlama bozulması (somut düşünce) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Düşünce süreci bozukluğu - negatif yapısal düşünce bozukluğu (kronik …) Konuşmada yoksullaşma Konuşma içeriğinde yoksullaşma - pozitif yapısal düşünce bozukluğu (akut …) baskılı konuşma, fikir uçuşması (raydan çıkma), enkoherans (sözcük salatası, şizofazi, paragramatizm), mantıksızlık, klang çağrışım, bloklar, neolojizm, ekolali, sözcük yakıştırma (parafazi, metonomi), perseverasyon 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Konuşma - Hastaya özgü bir dil gelişebilir. Zor anlaşılır. - hiç konuşmama & çok konuşma, - dağınıklık & hızlanma & yavaşlama - basmakalıp yineleyici kon. & fakirleşme - yandan yanıt & uygunsuz yanıt - perseverasyon & monotonluk 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Düşünce içeriği bozukluğu Kötülük görme sanrıları Kıskançlık sanrıları Günahkarlık ya da suçluluk sanrıları Büyüklük sanrıları Dinsel sanrılar Somatik sanrılar Referans (alınma) sanrıları Kontrol edilme sanrıları Zihin okunması sanrıları Düşünce yayınlanması sanrıları Düşünce sokulması sanrıları Düşünce çıkarılması sanrıları 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Soyut düşünce yetisi Soyut kavramlar somut biçimde yorumlanır Farklılık ve benzerlikleri kavrama yetisi boz. Simge ve soyutlamalarla aşırı uğraş 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Gerçeği değerlendirme yetisi nesnel dış dünyada olanlar & iç dünyada olup bitenler arasındaki sınırlar bozulur İÇGÖRÜ ve YARGILAMA BOZUKLUĞU 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Algılama Işık, ses, koku ya da tada aşırı duyarlılık Yanılsamalar Varsanılar (halüsinasyon) İşitsel (en sık) gürültü, müzik, ses, konuşma yorum yapan sesler, tartışan sesler Görsel (basit, karmaşık) Tat ve koku Dokunma (somatik) - & - Sinestetik varsanılar (beyinde yanma, kemiğin kesilmesi, damarın kıvrılması) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Duygulanım Düzleşme, sığlaşma - Kısıtlanma Küntleşme konuyla değişmeyen yüz ifadesi, kend. hareket ve jestlerde azalma, zayıf göz teması, ses tonu düşüklüğü, Uygunsuzluk yersiz gülme ve ağlamalar, anlamsız tepkiler Zevk almama ve toplumsal çekilme Bunaltı Çökkünlük 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Davranış – motor etkinlik başlangıçta taşkınlık & aşırı hareketlilik dürtü ve enerji kaybı (güdülenememe) tuhaf, uygunsuz, kestirilemez davranışlar grimas, kalıplaşmış hareketler, ekopraksi, katatoni (donakalım), katalepsi (balmumu esnekliği), eksitasyon ortalığa tükürme, dışkı-idrar yapma uygunsuz cinsel davranışlar, kendine bakımda bozulma ambivalans (ikirciklilik), otizm 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Bedensel belirtiler uyku bozulması ince motor hareketlerde bozulma terleme, taşikardi .. polidipsi (hiponatremi, nöbetler) gözle izlemede bozulma tikler libido azalması kilo alımı 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Özkıyım ve şiddet İntihar girişimi (yaşam boyu en az 1 kez) % 10-25 İntihar % 5-10 Risk etkenleri depresyon, genç yaş, premorbid işlevselliğin yüksek ol. (eğitim), yalnızlık, önceki girişim. Şiddet davranışı sık (homisit?) (paranoid tip ?) alkol-madde kk. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Prognoz İyi geç başlangıç presipitan faktör akut başlan iyi premorbid ailede duygudurum boz evli olma pozitif belirtiler iyi destek sistemi Kötü erken başlangıç presipitan etken yokluğu sinsi başlangıç kötü premorbid ailede şizofreni öyküsü bekar, dul, boşanmış negatif belirtiler obsesif kompulsif belirtiler kötü destek sistemi birçok alevlenmenin olması nörolojik bulgular 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Prognoz İyileşme % 20-30 Orta derecede belirtilerle gidiş % 20-30 Düzelmeme % 40-60, yeni tedavilerle . Postpsikotik depresyon % 25 Yaşam beklentisi genel nüfustan %20  İyileşmenin niteliği, işlevselliğin eski düzeyine dönmesiyle ilişkilidir. Blrt.leriyle bile toplumsal yaşamın içerisinde olan hastalar vardır. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide mortaliteyle ilişkili etkenler 1. BMI BMI BMI BMI BMI 2. Sigara Sigara Sigara Sigara 3. TG>220 TG>220 TG>220 4. DM DM 5. HT 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli madde kullanımı Sigara 3/4 ten fazlası nikotin bağımlısı. APİ ye. gidermek için fazla içiyor olabilirler. Alkol, esrar, kokain bağımlılığı da fazla. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Gidiş ve sonlanışı belirleyen etmenler Kötü seyir alt tipi İlk epizotta tedavi gecikmesi Tedaviye direnç, Süreğenlik Depreşme, Yineleme İlacın bırakılması 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofreninin Doğal Seyri işlev İyi Psiko- patoloji Pro- dromal Stabil relaps olma Premorbid İlerleme Zayıf 10 20 30 40 50 60 Yaş (yıl) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tedavi Yalnızca hastalığı değil hastayı tedavi ediyoruz 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Tedavi – tarihsel gelişim 19. Yüzyıl Afyonlu soğuk su 1930 lar ECT 1940 lar Reserpin 1950 ler Klorpromazin 1. Kuşak 1960 lar Haloperidol, Flufenazin 1970 ler Klozapin 2. Kuşak 1980 ler Zotepin 1990 lar Amisulp, Risp, Olanz, Ketiya. 2000 ler Ziprasidon 2003 Aripiprazol 3. Kuşak 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Yeni ilaçlar, Ruhsal İyileştirim Tedavide hedefler * pozitif belirtiler * negatif belirtiler * affektif belirtiler * bilişsel işlev bozuklukları * agresyon, hostilite * sosyal ve mesleki işlev boz. gidermektir. Antipsikotik ilaçlar Yeni ilaçlar, Ruhsal İyileştirim 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tedavi Farmakoterapi + psikososyal tedavi Hastane yatışı - tanı, - stabilizasyon (klinik ve tedavi), - güvenlik (hastanın ve çevrenin), - dezorganize ve uygunsuz davranışlar nedeniyle. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Hastalığın evreleri Hastalık öncesi İvedi Yatışma (2a) Düzelme (6a) Süreğenleşme Depreşme Yineleme Öncü İYİLEŞME 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tedavinin evreleri ACİL (akut) → PO, PE (2 ay) DENGELEME (stabilizasyon) → PO, PE (6 ay) SÜRDÜRÜM (maintenance) → PO, PE (sürekli) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli tedavi Her epizottan sonra iyileşme zamanı uzar Erken tedavide yanıt kapasitesi  İlk epizotta tam iyileşme %75 Kısmi iyileşme %15 iyileşmeme %10 Bazıları hızlı (10 hf) bazıları çok yavaş (2 yıl) iyileşir 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

tedavi – antipsikotik ilaçlar (APİ) Tipik APİ lar klorpromazin haloperidol flufenazin + sx zuklopentiksol flupentiksol Atipik APİ lar risperidon olanzapin klozapin + ve - sx ketiyapin aripiprazol ziprasidon 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli İvedi (akut) tedavi alabiliyorsa PO alamıyorsa IM Haloperidol 5 mg5 5 5 5 günde 5-20 mg verilebilir. 1/2 h ara ile. çok ajite ise Largactil eklenebilir. Norodol + (Largactil) + Akineton (klasik uyg.) Clopixol acuphage, depo 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Yineleme oranı İlk tedaviden sonra ilaç (-) 1 yılda yineleme %65-80 İlaç alanlarda 1 yılda yineleme %20 5 yıllık izlemde yineleme %80 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli ilacı bırakma oranı KAPİ alanlarda 1 yılda %40 2 yılda %75 Perkins 1999 AAPİ alanlarda 18 ayda %75 Lieberman ve ark. 2005 (CATIE) 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Sürdürüm tedavisi ilk ataktan sonra 1-2 yıl yineleyen ataklarda sx geçen en az 5 yıl kronik şizofrenide ömür boyu 1 yıllık tedaviden sonra 6 ayda (yılda) bir ilaç dozunun %20 azaltılması denenebilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Tedaviye direnç 6-8 hf yeterli dozda APİ kullanımından sonra yanıt alınamazsa tedaviye dir. bahsedilir. En az iki farklı APİ (birisi Atipik APİ olacak) denemesinden sonra Clozapin’e geçilmelidir. KAPİ ve AAPİ kombinasyonu yapılabilir. KAPİ  AAPİ  Komb.  CLZ  CLZ  ECT 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Ek tedaviler Anksiyete, ajitasyon, uykusuzluk = Benzo. Şiddet ve saldırganlık = Karba., Valproat, Li Depresif belirtiler = TCA, SGİ, Venlafaksin 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Tedaviye uyumu artırmak Depo APİ kull. - zuklopentiksol depo ve acuphase - prolixin deconat depo - fluanxol depo - risperidon consta aile desteği, düzenli kontrol ve ilaç desteği hasta ve aile eğitimi, olgu yönetimi önemlidir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Tedavide uzun erimli amaçlar Tedaviye uyumun sağlanması Yinelemelerin önlenmesi İyileşmenin güçlendirilmesi İşlevselliğin artırılması 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Klasik APİ (dopamin reseptör antagonistleri) Chlorpromazine Largactil 100 tab, 25 amp 100-1000 Promazin Sparin 25, 50 drj 50-600 Asepromazin Plegicil 10 dml = 1 mg 3-9 Mezoridazin Lidanil 5 drj 30-400 Flufenazin Prolixin depo 25 amp 2 hf 1 Trifluperazin Stilizan 1, 2, 5 dr, 1 amp 4-40 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Klasik APİ (dopamin reseptör antagonistleri) Haloperidol Norodol 5,10,20tab, 5am, 10dm=1mg 5-20 Flupentiksol Fluanxol 3tab, 1dm=1mg, depo20mg 20-60 Sulpirid Dogmatil 200 tab, Sulpir 50 cap 200-1600 Pimozid Nörofren 2 tab 2-20 Tiyoridazin Melleril 25,100dr, Mell.10dr, 1d=1mg 100-800 Zuclopentiksol Clopixol 2,10,25 ta, acu.50, de.200, 6-200 Melperon Buronon 25, 100 tab 200-600 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Atipik APİ (D2 ve 5-HT2 antagonistleri) Quetiapine Seroquel 25, 100, 200 tab 300-1200 Klozapin Leponex 25, 100 tab 100-900 Risperidon Risperdal 1, 2, 3, 4 tab 2-8 Olanzapin Zyprexa 5, 10 tab 10-30 Amisulpride Solian 200 tab, sol 100mg/ml 200-1200 Aripiprazol Abilify 10,15,30 tab 10-30 Ziprasidon Zeldox 40,80 tab 80-240 Sertindol Serdolect 4,16,20,24 tab 16-24 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Atipik olma özellikleri 1. 5-HT2 / D2 oranındaki fazlalık 2. Klinik dozlarda D2 tutulumundaki azlık 3. Mezolimbik seçicilik 4. Kısmi D2 agonizmi 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ’ların farmakodinamik etkileri M1 – Kognisyon, bellek H1 – Sedasyon, kilo alımı α1 – Hipotansiyon, cinsel işlev boz. D2 – Pozitif belirtiler, EPS, PRL 5-HT2A – Negatif belirtiler, EPS 5-HT1A – Depresyon, anksiyete, (-) blrt, EPS 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ ve Antikolinerjik ilaç birlikte kullanımı ortaya çıkan EPS ların tedavisinde yüksek potensli APİ kull esnasında koruyucu öyküde EPS varsa 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Antikolinerjik / antiparkinsonyen ilaçlar Biperiden Akineton 2 tab, 5 amp 2-24 Amantadine Amantadin 100 kap 100-400 Bornaprine Sormodren 4 tab 2-12 Diphenhydramine Benadryl 25 cap, elik. 50-200 Propranolol Dideral, Proderal 40 tab 20-120 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ ların etki güçlerine göre dağılımı ve yan et. Düşük etkili APİ Yüksek etkili APİ klorpromazin (largactil) flufenazin (prolixin) mezoridazin (lidanil) haloperidol (norodol) klozapin (leponex) pimozid (norofren) tiyoridazin (melleril) trifluperazin (stilizan) yan etkiler yan etkiler EPS  EPS  sedasyon - hipotan  sedasyon - hipotan  epilepsi eşiği düşür  epilepsi eşiği düşür  kardiyo tox  kardiyo tox  kc ve Kİ tox  kc ve Kİ tox  20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli APİ Yan Etkileri İlaç Sedasyon EPS AntiChl AlfaBlok Kardiyak klorpromazin +++ ++ +++ +++ ++ tiyoridazin ++ + ++ ++ + trifluperazin + +++ + + + flufenazin ++ +++ ++ + + haloperidol + +++ + + + pimozid + ++ + ++ +++ zuclopentixol ++ +++ ++ + + flupentixol + ++ ++ - - sulpirid + + + - - amisulpirid - + - - - risperidon + + - + + klozapin +++ - +++ + +++ ketiyapin + - + + + olanzapin ++ - + - - 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Extra Pramidal Sendrom (klasiklerde %90) - Nigrositriatal dopamin yolağında (substansia nigra  sitriatum) DA res. Blok. DA yetersizliği hareket bozukl. yol açar. Parkinsonizm, akatizi, distoni - DA res kronik blokaji (denervasyon süpersensitivitesi)  geç diskinezi (GD) - tek başına ya da karışık bir sendrom şeklinde o.çıkabilir 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Akut Distoni (klasiklerde %5-10) %90’ı ilk 5 günde oç. Gençler ve erkeklerde, yüksek potensli APİ kullanmada risk . Kas kasılmaları, sıklıkla baş ve boyunu tutar. Konuşma ve yutma etkilenir. Okulojirik kriz. Belirt. tekrarlayıcı, dakikalar - saatler sürebilir. Ayırıcı tanı: Dissosiyatif fenomen, epilepsi, konversiyon, temaruz, tetanoz. Tedavi: Biperiden, difenhidramin 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Parkinsonizm (klasiklerde %10-30) %90’ı ilk 2.5 ayda oç. Yaşlılar ve kadınlarda risk . Tremor, rigidite, bradikinezi, maske yüz, konuşmanın azalması, yürüme bozukluğu, Ayırıcı tanı: depresyon Tedavi: AAPİ, Biperiden, difenhidramin, bromokriptin, amantadin, B bloker. Tolerans gelişebilir. 2-3 hf sonra anti-EPS ilaçlar kesilebilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Akatizi (klasiklerde %20-25) %90’ı ilk 2.5 ayda oç. Öznel bir huzursuzluk, ajitasyon hissi, yerinde duramama. Saldırgan ve kendine zar ver davranışlara neden olabilir. Ayırıcı tanı: anksiyete / psikotik ajitasyon, madde kk, alkol ve bnz kes. Tedavi: APİ doz azalt, B-bloker (dideral 20-40), Bnz, AAPİ 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli EPS DİSTONİ PARKİNSONİZM AKATİZİ    Antikolinerjik APİ azaltılması APİ azaltılması   Antiparkinsonyen B-adrenerjik blok   APİ değişimi Antiparkinsonyen  Benzodiazepin APİ değişimi  semptomlar devam ettiği sürece anti EPS ilaçlara devam  semptomlar geçerse anti EPS ilaçların dozunu azalt ya da kesmeyi dene 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli Geç diskinezi (%5-20) % 5 / her yıl (?). (Klasik APİ). Yaşlılarda % 25-30. İstemsiz kas kasılmaları. Ağız, dudak, dil, çenede daha sık. Ekstremiteler de katılabilir. Tedavi: ilacın kesilmesi / başka bir ilaca geçil. Erken tanınırsa %40-70 düzelme olur. AAPİ, E vit, B bloker Geç distoni de görülebilir 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Geç diskinezi risk faktörleri - yüksek doz APİ (özel. yük. pot.) kull. - yaşlılarda - kadınlarda - BB tedavisinde uzun süreli APİ kull. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli APİ Yan Etkileri ADA/APA UZLAŞI KONFERANSI SONUÇLARI J Clin Psychiatry, 2004, 65:267-272 İlaçlar Kilo al. DM riski Lipid prof değ. Klozapin +++ + + Olanzapin +++ + + Risperidon ++ T T Ketiyapin ++ T T Aripiprazol +/- - - Ziprasidon +/- - - 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Sedasyon Yaygın bir y.e. düşük potenslilerde daha çok gör. Akut tedavide arzu edilir. Dozun çoğunu ya da tamamını gece vermek çözüm olabilir. Başka bir ilaca geçilebilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Kilo alımı Klozapin ve olanzapin en sık neden. Glikoz tolerans testi bozulur (CLZ ted edilenlerde %10). DM gelişebilir. İlaç değişimine gidilebilir. Diyet uygulaması, egzersiz. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Endokrin etkiler Tubero infundibuler yolakta DA antagonizması  PRL  Hiper PRL. Klasik APİ daha çok. Ağrılı ve şiş memeler, galaktore, amenore, libido azalması, mens düzensizliği, cinsel işlev bozukluğu, Osteoporozis. Hipo ve hipertermi görülebilir. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Mustafa Yıldız, Kocaeli HİPERPROLAKTİNEMİ HİPOTALAMUS GTRH DOP ÖSTRO OVARYUM HİPOFİZ LH FSH TESTES TESTİSLER PRL 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Cinsel işlev bozukluğu Erektil boz. Libido kaybı, retrograd ejakulasyon ve diğer ejac boz, anorgazmi, Ted: doz azaltılması, ilaç değiştirilmesi, red ejac için imipramin, erekt boz için APİ dozu azaltılır, yohimbin, sildenafil, siproheptadin kull. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Nöbetler Düşük potensli klasik APİ ve klozapin nöbet eşiğini . CLZ de doz arttıkça nöbet oranı . % 1-3 Ted: Doz azaltılır / başka bir ilaca geçilir. CLZ devam etmek gerekirse Valproat kullanılır. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Otonomik etkiler Antikolinerjik: ağız kuruluğu, deride sıcaklık, yanma, kuruluk, görme bulanıklığı, midriyazis, göz içi basıncı artması, kabızlık, taşikardi, idrar retansiyonu, bilişsel işlevlerde boz. QTc intervalinde uzama (sertindole). Ortostatik hipotansiyon (antiadrenerjik etki). PROSTAT, GLOKOM, KALP HASTALARI ! ! ! ! ! ! 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Hematolojik etkiler Lökopeni % 5-10. Genelde benign reaksiyon. CLZ ted de % 0.4-1 ciddi agranulositozis. Karbamazepin birlikte kullanılmamalıdır. Tedavinin ilk 2 ayında haftalık kan lökosit sayımı yapılmalı. 2 aydan sonra aylık ölçümler. Granülosit sayısı 1500 / mm3 altına düştüğünde ilaç kesilir. Lök sayısı 3000 altına dikkat 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Hepatik etkiler Kc transaminazlarında . Nadiren kolestatik sarılık. Düşük etkili APİ da daha çok gör. Yeni APİ da % 1. Geçicidir. İlaç kesmeyi gerektirmez. Kc hastalarında dikkatli olunmalıdır. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Deri ve göz etkileri Allerjik reaksiyonlar: makulopapüler raş, ürtiker, şişme. Klorpromazinle fototoksik deri reaks . Seboreik dermatit. Uzun süre ve düşük etkili APİ kull sonucu lens, kornea, konjonktiva, retina ve deride pigmentasyon oç. Tiyoridazin 800 mg/g  pigmenter retinopati. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

APİ Yan Etkileri / Noroleptik malign sendrom Nadir gör (%0.1). Daha çok yüksek potensli APİ kulla sonucu oç idiosenkratik bir reaksiyon. Yüksek ateş, rigidite, bilinç boz. BK, SKF , ölüm %10. Tedavide: ilacın kesilmesi, vücut ısısını düşürmek, elektrolit dengesi, dehidratasyonu önlemek. Dantrolen, bromokriptin ve EKT kull. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide yaygın olarak uygulanan ruhsal ve toplumsal tedaviler Toplumsal beceri eğitimi Ruhsal eğitim Bilişsel rehabilitasyon Bilişsel davranışçı tedavi Aile tedavisi Kişisel (personal) tedavi Olgu yönetimi (case management) Mesleki rehabilitasyon 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

Şizofrenide bütüncül tedavi İlaç tedavisi İşlevsel Sonuçlar İş Eğitim Toplumsallık Yaşam kalitesi Ruhsal toplumsal tedaviler Destekleyici ted. Bilişsel davranışçı ted. Bilişsel iyileştirim Toplumsal beceri eğitimi Mesleki iyileştirim Aile tedavisi Olgu yönetimi Barınma 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli

OKUMAK İÇİN ÖNERİLEBİLECEK KİTAPLAR Durulmayan bir kafa Kay Redfield Jamison. Oğlak Yay. 1996. Hoş geldin sessizlik. Carol S. North. Kuraldışı Yay. 1998. Şizofreni hastalığı anlamak ve onunla yaşamayı öğren. Mustafa Yıldız. Hekim. Yay. Birliği. 1999. Okuyan Us 2005. 20.09.2018 Mustafa Yıldız, Kocaeli