GENEL HAVALANDIRMA VE İKLİMLENDİRME ŞEREF TUĞLU İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI sereftuglu@gmail.com

HAVA NEDİR? Hava aşağıdaki karışımlardan meydana gelen bir gazdır. % 78 Azot (N) % 20 Oksijen (O) % 0.09 Argon % 0.01 Karbondioksit (CO) Değişik oranlarda Ozon,Helyum,Hidrojen,toz,buhar vs

ORTAM HAVA KALİTESİ İşyeri ortamında çalışanların sağlığı ve güvenliği için gerekli ha- va kalitesinin sağlanması gerekmek tedir.

ORTAM HAVA KALİTESİNİNİETKİLEYEN FAKTÖRLER Havanın sıcaklığı, Havanın nemi, Hava akım hızı, Havada bulunan kirletici unsurlar. Çalışanların sağlığı için gerekli temel koşul vücut sıcaklığının normal düzeyde tutulmasıyla ve kirletici unsurların ortamdan uzaklaştırılması ile sağlanır. Bu dengenin sağlanmasında uygun ve yeterli havalandırma ortamda alınacak önemli bir önlemdir.

HAVALANDIRMA: * HAVALANDIRMA BASİT OLARAK KULLANILMIŞ HAVANIN TAZE-TEMİZ YENİ HAVA İLE DEĞİŞTİRİLMESİDİR. ısıtma, soğutma ve nemlendirme özellikleriy- le birlikte değerlendirildiğinde işyeri iklimlen- dirmesinin önemli bir parçasıdır. Havalandırma, çalışma ortamının gerek üretim ve ürün için gerekse çalışanların termal konforu için tatmin edici olmasını sağlamaktadır.  

Havalandırma, çalışma ortamının ısısını düşürerek çalışma ortam havasında bulunan ve çalışanların solumak durumunda kaldıkları hava kirletici etkenlerin ortamdaki seviyesini azaltarak çalışanları sıcaktan ve ortam havasını kirleten etkenlerden kaynaklanan olumsuz etkilerden koruma önlemidir. genel havalandırma lokal havalandırma

Çalışma ortamında ısının artmasına neden olan etkenler; İşyerinde yapılan işler Dış etkenler Çalışanlar

Çalışma ortam havasındaki kirlenmenin kaynakları İşyerinde yapılan işler (en önemli) Dış etkenler Çalışanlar Çalışma ortam havasını kirleten etkenler Kimyasal Fiziksel Biyolojik

Havalandırma Çalışma ortamındaki havanın kendiliğinden eş zamanlı olarak ortamdan uzaklaştırılması ve temiz hava ile değiştirilmesi işlemidir. Ancak bazı durumlarda yeterli havalandırmanın sağlanması ortam havasını hareketlendirmek şeklinde yapılır. Parlayıcı gazların kullanıldığı ya da yayıldığı endüstriyel çalışmaların yapıldığı ortamlarda parlamayı önlemek amacı ile bu tür havalandırma yapmak gerekir.

HAVALANDIRMA ÖRNEKLERİ

Havalandırma, ısınma ve kirlenmenin kontrolunu sağlayan çok yararlı bir araçtır. Çünkü işyeri çalışma ortamında oluşan Yüksek ısı (önemli bir kısmı) Kirlenme (çalışanlara hava yolu ile iletilir)

Ortam havasındaki ısı, havayı oluşturan gazlarda depolanır Çalışma ortamında oluşan hava kirliliği- ni, oluşturan gazlar, tozlar ve diğer kir- letici etkenler hava ile karışım halinde bulunur. Bu nedenlerle ortam havasındaki ısının ve kirliliğin dağıtılması ve ortamdan kaldırılmaları işlemleri aşağı yukarı aynıdır.

Ortam havasındaki ısının ve kirliliğin dağılması; Rüzgar, güçlendirilmiş havalandırma ve makine hareketlerinin oluşturduğu türbülansın neden olduğu karıştırma yoluyla gerçekleşir. İşyerlerinde kalite standartlarına uygun hava sağlamak için gereken havalandırmanın şekli ve sayısı iki faktöre bağlıdır. 1-Isının ve kirliliğin yayılma ve dağılma hızı 2-Havalandırma yolu ile ısının ve kirliliğin seyreltilmesi ya da ortamdan uzaklaştırılması  

TEKNİK İNCELEME: A/ 1-Isının ve kirliliğin nasıl karıştığı 2-Temiz havanın ortamdaki ısıyı ve kirliliği na- sıl seyrelteceği ya da ortamdan uzaklaştırıl ması, B/ BÖLGELER: 1-Çalışma ortamının içine doğru olan ya da içinde oluşturulacak hava akım noktasının tespiti, 2-Hava akım karışım bölgelerin tespiti, 3-Havanın ortamdan dışarı atılacağı bölgelerin tespiti

HAVA AKIMLARI: Makinalardan ya da yapılan işten kaynaklanan ısı ve kirli hava Ortamda mevcut bulunan açıklıklardan gelen temiz hava akımı Hava akımın hızı çevredeki hava ile karıştığında ortamdaki mevcut havaya bağlı olarak gittikçe hızlanır ya da yavaşlar. Hava akımının hızı ortamda hareketli olan mevcut havanın hızı ile aynı ise akım fark edilmez hale gelir.

LOKAL HAVALANDIRMA Emici ağızlar(davlumbaz), Kanal sistemi(hava kanalları), Toz tutma elemanı(hava temizleyiciler), Fanlar, Egzoz bacasından oluşmuştur

KAPALI-AÇIK DAVLUMBAZ

Havanın çalışma ortamını terkettiği bölgeler pencere, kapı, tavan vantilatörleri, boşaltım boşlukları ve ızgaralardır. Bu tür boşaltıcılardan çıkan havanın yoğunluğu yüksek olsa da, hava çıkışına yakın yerlerde hızı düşer. Sonuç olarak, boşaltımı sağlayan açıklıkların çevresinde bir hava akımı oluşur. bu nedenle, atılım çıkışları, kendileri karşılıklı hava akımı oluşturduklarından, çalışanları rahatsız edebilir. Ancak, atılım boşlukları kaynağa çok yakın yerleştirilirse, geniş alanlara yayılma azaltılır.

Isıyı, gazları ve tozları havalandırma prensiplerinin yanısıra, sıcak havanın ve kirlilik oranının fiziksel özellikleri incelenmelidir. ısıdan kaynaklanan yoğunluk farkları, yer değiştiren farklı hava akımlarına sebep olur. Kirli gaz ve buharlar hareketsiz haldeyken, havadan ağırdır ama havayla karşılaştıklarında yoğunluk farklılıkları belirginliğini yitirir.  

HAVALANDIRMA TİPLERİ 1- DOĞAL HAVALANDIRMA: Doğal havalandırmadan, ısının ve kirli havanın seyreltilmesinde ve dağıtılmasından yararlanılır. Bir mekanın yüzeysel sınırlarında herhangi bir açıklıktan hava çıkar ve yerine temiz hava gelir. Dolayısıyla, içerdeki sıcak ya da kirli havanın seyreltilmesi sağlanır.

LOKAL HAVALANDIRMA

Temiz havayı sızma yoluyla sağlayan doğal havalandırmanın miktarını belirlemek zordur çünkü bu oran dışarıdan gelen rüzgar basıncına, rüzgarın yönüne, güneş ışınlarının radyasyonuna, duvar ve çatılardaki çatlakların sayı ve boyutlarına ve iç ortamdaki hareketli havaya bağlıdır. Sonuç olarak, doğal havalandırma yöntemi, tozların ve dumanın yayılmasını kontrol etmek için daima kullanışlı bulunmuştur. Bu yöntem sayesinde, ancak çok az yoğunluktaki gaz ve buhar kontrol edilebilir. Bu yöntem, ancak ortam sıcaklığı yüksek olmayan ortamlarda kullanılır ve farklı bir yönteme gerek duyulmaz.

2-SEYRELTME HAVALANDIRMA: Doğal havalandırmanın yerini tutmak üzere seyreltme( güçlendirilmiş) havalandırma kullanılır. ancak, ortamda yüksek ısı ve yüksek gaz ve buhar yoğunluğu olması gerekir. Bu, ortama hava üfleme yöntemiyle ya da duvarlara ve tavana fan yerleştirmek suretiyle gerçekleştirilir. her iki durumda da ısı ve kirlilik seyreltilir ve binadan dışarı atılır.  

İKLİMLENDİRME: İklimlendirme sistemleri, ısıtma, soğutma ve nemlendirme işlevlerini birlikte yerine getirmek tedir. Bu arada bazı sistemler, havayı kirleten unsurları da elimine etmektedirler. Bu sistemler çalışma prensiplerine göre üç grupta sınıflandırılır. 1-Kapalı sistemler 2-Yarı kapalı sistemler 3-Bölümlendirilmiş sistemler

İklimlendirme sistemleri etkiledikleri alan- lara göre; Tekli alanlar için, Çoklu alanlar için. Olmak üzere 2 tiptir.

İklimlendirme sistemlerinin ortak elemanları; 1-Isıtma ve soğutma ünitesi Su veya soğutucu gaz Elektrik veya diğer yakıt sistemleri 2-Nem kontrol ünitesi Direk su buharı enjeksiyonu Yoğunlaştırılma üniteleri 3-Katı madde tutucu üniteler.

TEŞEKKÜR EDERİM