Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme Ve Diyetetik Konu: kanser hastalığı üzerinde ESPEN önerileri (2017) Stj. Dyt. SEDANUR KILINÇ

İÇİNDEKİLER 1.Espen’nin tanımı 2.Kanser nedir 3.Espen önerisi 4.Kanserde beslenme durum algoritması 5.Kanserin semptomları 6.Kanser kaşeksisi 7.Kanser hastalığında beslenme bozukluğuna sebep olan nedenler 8.Laboratuvar tetkikleri 9.Kansere bağlı malnütrisyonlu hastaların başlıca şikayetleri 10.Malnutrisyon derecesini tespit etme testleri 11.Kanser tedavisinde kullanılan yaygın yöntemler ve Beslenme Terapisinin Amacı 12.Kanserde teşhis ve tedavi – tedavinin yan etkileri 13.ASPEN 2017 Kanser Hastaları İçin Beslenme Tavsiyeleri

ESPEN ESPEN, sindirim dışı yolla bedene giren besinleri ve bu alandaki temel ve ileri eğitimleri organize eden klinik araştırmaları yapan klinik bakım ve hasta bakım kalitesinde fikir birliği sağlayan bir organizasyondur. ( Cederholm T, Barazzoni R, Austin P, Ballmer P, Biolo G, Bischoff SC, et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition, Clin Nutr 2017).

Fizyolojik bozukluk olarak tanımlanan tümör, organizmadaki bazı hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu oluşur. Bu sırada bazı hücreler kaybolur veya normal biyokimyasal işlevleri değişir. Bu değişim 2’e ayrılır. BENİGN MALİGN Baysal A.(2014). Beslenme (8.bs.) Hatipoğlu Yayınevi, Ankara

Benign tümör: olduğu bölgede büyür, çevreye sıçramaz ciddi bir hastalık ve ölüme neden olmaz. Malign tümör: oluştuğu bölgeden çevre dokulara sıçrar (metastaza) neden olur. Baysal A.(2014). Beslenme (8.bs.) Hatipoğlu Yayınevi, Ankara

Espen’e göre; kanserli hastalar için güncel beslenme bakımı ile ilgili üç anahtar adıma vurgu yapmıştır. Bunlar ; 1.kanserli hastaların tedavi süreçlerinde erken tanının önemi ve kütle indeksi ile ağırlık geçmişi kontrol edilmelidir. (kilo kaybı) 2.Beslenme ile ilintili değerlendirme uygulamalarını genişletilmeli.(anoreksiya ölçümü, vücut yağ oranı ölçümü, iltihap molekülleri,enerji harcamaya dayanan ve fiziksel fonksiyonlar içeren uygulamalar) 3.Farklı türde beslenme yöntemlerini tek tek kullanarak, besin alımının arttırılmasıyla,iltihapları ve hipermetabolik stresi azaltılması ve fiziksel aktivite arttırılması. ( Cederholm T, Barazzoni R, Austin P, Ballmer P, Biolo G, Bischoff SC, et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition, Clin Nutr 2017).

Kanserli hastalar yetersiz beslendiklerinden dolayı risk altındadırlar. Kanserli hastalar da ölümlerin %10 ile %20 si tümörden daha çok, yetersiz beslenme ile ortaya çıkmaktadır. Kanser tedavisinde beslenme çok önemli bir yere sahiptir. ( Cederholm T, Barazzoni R, Austin P, Ballmer P, Biolo G, Bischoff SC, et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition, Clin Nutr 2017).

Semptomlar Kanserli hastalar da düşük vitamin alımına bağlı olarak küme baş ağrısı semptomları yaşanabilir; kilo kaybı, fiziksel fonksiyonlarda azalma, yorgunluk, ağrı ve depresyon hissedilebilirler. Yemek pişirme/yapma ve yeme isteği üzerinde de olumsuz etki yapar. Hopanci Bicakli D, Ozkaya Akagunduz O, Meseri Dalak R, Esassolak M, Uslu R, Uyar M.J Nutr Metab. 2017; J Nutr Metab.

( Cederholm T, Barazzoni R, Austin P, Ballmer P, Biolo G, Bischoff SC, et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition, Clin Nutr 2017).

İleri evre kanser hastalarının çoğunda kilo kaybı ve malnütrisyon gelişir. Kanser hastalarında gelişen orta ve ileri derecedeki malnütrisyona kanser kaşeksisi denir 2. Boşnak A S. (7. Onkoloji Eczacıları Kongresi Kasım 2017, İzmir

KANSER KEMOTERAPİ ANOREKSİYA AZALAN HARAKET/DİĞER BOZUKLUKLAR MEKANİK ENGELLER GIDA ALIMINDA AZALMA Boşnak A S. (7. Onkoloji Eczacıları Kongresi Kasım 2017, İzmir)

Kanser hastalığında beslenme bozukluğuna sebep olan nedenler iki grupta toplanabilir; Iştah kaybı, kansere veya uygulanan tedaviye bağlı koku veya tat duyusunda meydana gelen değişliklikler, odinofaji (ağrılı yutma)veya disfaji(yutma güçlüğü) psikolojik nedenlere bağlı ishal erken doyma hissi, bulantı, kusma 1)Metabolik olmayan nedenler Gellrich NC, Handschel J, Holtmann H, Krüskemper G. Oral cancer malnutrition impacts weight and quality of life. Nutrients. 2015;7(4)

Halsizlik, iskelet kası ve iç organ atrofisi, hipoalbuminemi, anemi, karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasındaki bozukluklar bu sendromun birer parçasıdır. Temel sorun artmış olan kalori ihtiyacına karşı fizyolojik cevabın oluşmaması, yani enerji üretimin yeterli düzeylerde olmamasıdır. 24. Metabolik nedenler European Journal of Clinical Nutrition 2012 Mar; 66 (3):

Kanser kaşeksisi açlığa bağlı gelişen kaşeksiye göre farklıdır. kanser hastalarında glukoneogenez gelişmez bu nedenle kanser kaşeksinde hem yağ hem de kas dokusu yıkımı olur, açlığa bağlı kaşeksi de ise öncelikle yağlar yıkılır. European Journal of Clinical Nutrition 2012 Mar; 66 (3):

Laboratuvar tetkikleri arasında; azalmış lenfosit sayısı, albümin, transferrin, retinol bağlayıcı protein, prealbumin, glukoz intoleransı, vitamin ve eser element eksiklikleri deri kıvrım kalınlığı testlerinde, azalma olması hastanın beslenme durumu hakkında bir fikir verebilir. Boşnak A S. (7. Onkoloji Eczacıları Kongresi Kasım 2017, İzmir)

iştahsızlık Kilo kaybı Erken doyma yorgunluk halsizlik Başaran A G. 2004, Kanser Hastalarında Beslenme, Klinik Gelişim 17 (24-32)

kilo kaybının derecesini saptamak BKI hesaplamak serum albümin düzeyi Başaran A G. 2004, Kanser Hastalarında Beslenme, Klinik Gelişim 17 (24-32)

Albümin Albüminin yarılanma ömrü 3 haftadır (20 gün) ve dolaşımdaki protein miktarının göstergesidir. Albümin değerinin 3g/dL’nin altında olması malnütriyonu yansıtır. Vücut Kütle indeksi (BKI) kanser hastalarında 22 değeri ve altı protein-kalori malnütrisyonun göstergesi olarak kabul edilebilir. Başaran A G. 2004, Kanser Hastalarında Beslenme, Klinik Gelişim 17 (24-32)

Kanser tedavisinde kullanılan yaygın yöntemler ve Beslenme Terapisinin Amacı 1.Kemoterapi : ilaçlar kanseri tedavi etmek veya kontrol altına almak için uygulanır. 2. Ameliyat - kanser ameliyat sırasında çıkarılır. 3. Radyoterapi (Radyasyon) - kanseri tedavi etmek veya kontrol altına almak için X-ışınları ve gama ışınları kullanılarak yapılan tedavi yöntemidir 29 Boşnak A S. (7. Onkoloji Eczacıları Kongresi Kasım 2017, İzmir)

Teşhis ve tedavi Espen’in bulduğu kanıtlara göre yetişkin kanserli hastalar yetersiz beslenmekte ve yetersiz beslenmenin sonucu olarak ciddi sağlık problemleri ortaya çıkmaktadır. Beslenme stratejileri güncellenmiş ve Enerji ve protein gerekliliklerinin tavsiye edildiği ve iltihaplanmayı azaltıcı etki süreçleri izlenmiştir ve günümüzde de bu değerler uygulanmaktadır.

kanser tedavisinde kanser hücrelerini öldürmekle beraber, normal sağlıklı hücrelere de zarar verebilir, hastalar da, iştah kaybetme ve yemek yeme yeteneğini etkileyebilecek yan etkilerle karşılaşabilir. Bunlar arasında şunlar olabilir: 1.mide bulantısı, iştah kaybı, 2.yorgun hissetme, 3.ağız kuruluğu, 4.boğaz ağrısı, 5.yutma sorunu, 6.kabızlık veya ishal veya koku duyusu kaybı Sveen J, Eilegård A, Steineck G, Kreicbergs U. A nationwide follow-up of young adults 2-9years after losing a sibling to cancer.Psychooncology. 2014;23(6):

ASPEN 2017 Kanser Hastaları İçin Beslenme Tavsiyeleri Kanserde beslenme ve buna bağlı hasta bakımı için yeni stratejiler; 1.Her hastanın beslenme durumu hastalığın erken döneminde gözden geçirilmelidir. 2.Anoreksiya, kaşeksi ve/veya sarkopeni belirtilerinin mümkün olduğunca erken belirlenmelidir. 3.Vücut hücresini veya kas kütlesini hassas ölçüm görüntüleme teknolojileri (bilgisayarlı tomografi ve diğerleri) ile yetersiz beslenme / sarkopeninin erken teşhisi için hassas bir şekilde ölçülmelidir. ( Cederholm T, Barazzoni R, Austin P, Ballmer P, Biolo G, Bischoff SC, et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition, Clin Nutr 2017).

5.Kansere bağlı sistemik inflamasyonun şiddetini değerlendirmek için spesifik biyolojik belirteçler kullanılmalıdır.ör; CRP ve albümin. 6.Enerji ve protein ihtiyacını kişiselleştirmek için dinlenme enerjisini tahminde kalorimetre kullanılmalıdır. 7.Fiziksel rehabilitasyonu izlemek ve yönlendirmek için rutin olarak fiziksel fonksiyonlar değerlendirilmelidir. ( Cederholm T, Barazzoni R, Austin P, Ballmer P, Biolo G, Bischoff SC, et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition, Clin Nutr 2017).