1. DERS: DNA RNA GEN KROMOZOM GENETİK VE BİYOTEKNOLOJİ

GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR GENETİK; Canlılardaki kalıtsal karakterlerin nesilden nesile nasıl geçtiğini, bunu sağlayan faktörlerin neler olduğunu inceleyen bilim dalıdır. KALITIM MATERYALİ DNA (Tüm prokaryotik ve ökaryotik organizmalar ve virüslerin çoğu) RNA (Bazı virüsler)

GEN  Kalıtsal karakterler için gerekli bilgiyi kodlayan DNA parçasıdır. GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR GENOM; Bir organizmanın tüm DNA’sıdır.

KROMOZOM  Genler şeklinde organize olmuş, uzun DNA molekülüdür.  Virüsler ve bakteriler bir adet DNA içerirler ve halkasal yapıdadır.  Ökaryotların çoğu doğrusal DNA moleküllerinin proteinlerle yakın bir şekilde bir araya gelerek oluşturduğu birden çok kromozoma sahiptir. GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

KROMOTİN İPLİK GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

HOMOLOG KROMOZOM  Biri anneden biri babadan gelen, karşılıklı bölgelerinde aynı karaktere etki eden genler bulunduran kromozomlardır. ALLEL GEN  Bir karakterin kalıtımından sorumlu olan genlerden her biridir. Alleller bir genin alternatif formlarıdır. GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

 Homolog kromozomlar birbirinin eşidir ve sentromerlerinin yerleşimi de aynıdır.  Gen bölgelerini aynı dizilimde içerirler ve mayozda gamet oluşumu sırasında birbirleriyle eşleşirler. HOMOLOG KROMOZOMLAR

 Ökaryotik organizmaların çoğunda, her bir hücrede diploit (2n) sayıda kromozom bulunur.  İnsanların diploit kromozom sayısı 46’dır.  Kromozomlar çiftler halindedir (homolog kromozom).  Diploit kromozom sayısının (2n) yarısı kadar kromozoma haploit (n) adı verilir.  Mayalar gibi bazı organizmalar yaşam döngülerinin büyük bir bölümünde haploittir.  Diğer yandan pek çok bitki türü iki takımdan fazla kromozom içerirler (poliploit). BİR ORGANİZMA KAÇ KROMOZOMA SAHİPTİR?

GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR HOMOZİGOTHETEROZİGOT DOMİNANT GEN RESESİF GEN

GENETİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR GENOTİP Canlının sahip olduğu genlerin tümü FENOTİP Canlının dış görünüşü, genotipin dışa yansıyan şekli

DNA’NIN KEŞFİ

MIESCHER’IN ÇALIŞMALARI-1869

GRIFFITH DENEYİ-1928

AVERY GRUBUNUN ÇALIŞMALARI-1944

1. TÜP2. TÜP3. TÜP4. TÜP Isıyla öldürülmüş S tipi DNA’sı ++++ Tripsin- kimotripsin _+__ RNAaz __+_ DNAaz ___+ Canlı R tipi bakteri ++++ SONUÇFARE ÖLÜR FARE ÖLMEZ

HERSHEY VE CHASE DENEYİ-1952

ROSALIND FRANKLIN-1950

WATSON VE CRICK DNA MODELİ-1953

DNA RNA GENLER KROMOZOMLAR

NÜKLEOTİDİN YAPISI

DNA’NIN İKİLİ SARMAL YAPISI

DNA’NIN 5’ VE 3’ UÇLARI

DNA’NIN FARKLI FORMLARI

RNA

M-RNA (MESAJCI RNA)

T-RNA (TAŞIYICI RNA)

R-RNA (RİBOZOMAL RNA) rRNA; Proteinlerle birleşerek ribozomları oluşturmakla görevlidir.

BAKTERİ DNA’SI E.COLİ DNA’SI PLAZMİD DNA

ÖKARYOTİK KROMOZOMLARIN PAKETLENMESİ-NÜKLEOZOM OLUŞUMU

DNA’NIN PAKETLENMESİ SOLENOİD YAPI

KROMATİN İPLİK ÖKROMATİN BÖLGESİ  Açık renkli DNA bölgesi  DNA gevşek paketlenmiştir.  Bu bölgedeki genler aktiftir ve transkripsiyona uğrayabilir. HETEROKROMATİN BÖLGESİ  Daha koyu renkli DNA bölgesi  DNA çok sıkı paketlenmiştir. Bu sebeple nükleazlardan etkilenmez.  Genetik olarak inaktiftir, transkripsiyon gerçekleşmez.

KROMOZOMMORFOLOJİSİ

SENTROMERİNDURUMUNA GÖREKROMOZOMLAR

DNA Dizileri Satellit (Uydu) DNA Mikrosatellit (Akrabalık araştırmaları) Minisatellit (Babalık testi, kalıtsal hastalıklar) Sentromer DNA Dizileri Telomerik DNA Dizileri VNTR’ler ve İki Nükleotid Tekrarları SINE’ler ve LINE’ler Orta Sıklıkta Tekrarlanan Çok Kopyalı Genler

SENTROMER DNA DİZİLERİ

TELOMERİK DNA DİZİLERİ

ORTA SIKLIKTA TEKRARLANAN DNA DİZİLERİ – VNTR’LER