Duyu Organları ve Endokrin Sistem Doç.Dr.Yalçın KIRICI Anatomi AD

DUYU ORGANLARI Dokunma Koku Tad İşitme Görme Basınç, ağrı, sıcak, soğuk, hareket, açlık, tokluk.....

DERİ VE EKLENTİLERİ Deri Kıllar Tırnaklar Deri bezleri Derideki genel duyu reseptörleri

DERİ En büyük organdır 1,5-2 m2 1-2 mm kalınlıkta

DERİ Epidermis Dermis Hipodermis (subcutis) Üst tabakadır. Mikroplar için bariyerdir. Kan damarı yoktur Avuç içi ve ayak tabanında en kalındır 5 katmanlıdır. Deriye rengini veren katman (stratum basale) bunlardan biridir. Dermis Kollagen ve elastik liflerden oluşmuş kalın bir tabakadır. Damar ve sinirden zengindir Deri bezleri ve kıl kökleri içerir Hipodermis (subcutis) Yağ hücrelerinden zengindir Dermis’den daha kalındır Derialtı duysal sinirler, yüzeyel venler ve lenf damarları yer alır.

DERİ EKLERİ Deri bezleri Kıllar Tırnaklar Genel duyu reseptörleri Yağ bezleri Akne Ter bezleri Kıllar Tırnaklar Genel duyu reseptörleri

KOKU ORGANI Regio olfactoria Olfaktor reseptörler N.olfactorius MSS’ne koku merkezine

TAD ORGANI -- DİL Tad reseptörleri Papilla vallata Papilla foliata Papilla fungiformes Papilla filiformes N.lingualis ve n.glossopharyngeus ve n.vagus; tad duyusunu tad merkezine (MSS) taşırlar

GÖRME ORGANI -- GÖZLER Görme tabakası N.opticus MSS- Görme merkezine RETİNA N.opticus MSS- Görme merkezine GÖZ KÜRESİ Gözün yardımcı organları

GÖZ KÜRESİ 2,5 cm çap 10 gr ağırlık Üç tabakalıdır LENS Tunica fibrosa Sclera Cornea Tunica vasculosa Choroidea Corpus ciliare İris Tunica sensoria Sinir tabakası (retina) Reseptörler LENS

Göz Boşlukları Camera anterior Camera posterior Camera vitrea

Gözün Yardımcı Organları Kaş (supercilium) Göz kapakları (palpebrae) Conjunctiva Kirpikler (cilium) Konjonktiva Göz yaşı sistemi

Gözyaşı Sistemi Gözyaşı bezi (glandula lacrimalis) Gözyaşı kanalcıkları Gözyaşı kesesi (saccus lacrimalis) Canalis nasolacrimalis

Ekstraokuler Kaslar M.rectus medialis M.rectus lateralis M.rectus superior M.rectus inferior M.obliquus superior M.obliquus inferior M.levator palpebrae

İŞİTME VE DENGE ORGANI KULAK Dış kulak Orta kulak İç kulak

Dış Kulak (Auris Externa) Kulak kepçesi (auricula) Dış kulak yolu (meatus acusticus externus) Kulak zarı (membrana tympanica)

Politzer üçgeni

Orta Kulak (Auris Media) Temporal kemik içinde yer alır Nasopharynx ile bağlantılıdır (östaki borusu - tuba auditiva- aracılığı ile)

Orta Kulak (Auris Media) Timpanik kavite ve mastoid hava boşlukları İşitme kemikçikleri Malleus İncus Stapes Kaslar M.stapedius M.tensor tympani

Dış kulak ve orta kulak sadece ses dalgalarının iç kulağa iletilmesi ile görevlidirler

İç Kulak (Auris Interna) Temporal kemiğin pars petrosa’sında yerleşiktir İşitme ve denge ile ilgili duyuları alır....

İç Kulak (Auris Interna) Karmaşık kanal sistemleri Perilenfa Endolenfa Reseptör hücreleri

Kemik labirent Vestibulum Yarım daire kanalları (3) Koklea Utriculus Sacculus Yarım daire kanalları (3) Ön Arka Dışyan Koklea İşitme ile ilgilidir

Cochlea 2,5 defa bükülmüş bir kanal Canalis spiralis cochlea Scala tympani Scala vestibuli

İç Kulak (Auris Interna) Zar labirent İçi endolenfa ile dolu Vestibuler labirent Utriculus Sacculus Koklear labirent Ductus cochlearis Scala media CORTİ ORGANI (mekanik ses uyarılarını elektriksel impulslara çevirir)

Doç.Dr.Yalçın KIRICI ANATOMİ AD. ENDOKRİN BEZLER Doç.Dr.Yalçın KIRICI ANATOMİ AD.

KONTROL SİSTEMLERİ Büyüme – gelişme Üreme Adaptasyon Homeostasis HABERLEŞME SİSTEMİ MERKEZİ SİNİR Telli (sinir lifleri) ENDOKRİN SİSTEM Telsiz (hormonlar)

İÇ SALGILI BEZLERİN ÖZELLİKLERİ Kanalları yoktur Salgılarını (hormon) direk kana verirler İyi kanlanırlar Fazlalık ve yetmezlik sendromları vardır.

ENDOKRİN BEZLER Hipofiz bezi (gl.pituitaria) Pineal bez (gl.pinealis) Tiroid bezi (gl.thyroidea) Paratiroid bezler (gll.parathyroidea) Pankreas’ın endokrin kısmı (İnsülin) Testis (Testosteron...) Ovarium (Östrogen..) Thymus Diğer Plasenta Gastrointestinal mukoza Böbrekler Kalp

HİPOFİZ BEZİ * * Hipotalamus ile ortak çalışır Düzenleyici Fossa hypophysialis içindedir Üstten: diaphragma sella Yanlarda: a.carotis interna’lar Önde: sinus sphenoidalis Üstte:sinus intercavernosus n.opticus-chiasma opticum* - tractus opticus a.carotis interna * * sinus sphenoidalis sinus intercavernosus

HİPOFİZ BEZİ

HİPOFİZ BEZİ ÖN HİPOFİZ (ADENOHİPOFİZ) ARKA HİPOFİZ (NÖROHİPOFİZ) Rathke kesesinden gelişir %75’i Trofik hormonları salgılar ve kana verir: hGH, PRL, TSH, ACTH, FSH, LH ARKA HİPOFİZ (NÖROHİPOFİZ) Ektoderm kaynaklıdır %25’i Hipotalamus’da yapılan bazı hormonlar buraya gelir (aksonal transport yolu ile) ve buradan kana verilir: ADH, Oksitosin

PİNEAL BEZ (epifiz) epifiz Hemisferlerin arasında Diencephalon’un tavanında Retina üzerine düşen ışık miktarına göre yanıt ??? Işıkla ilgili sinyallerin endokrin sinyallere çevrilmesi nöroendokrin transducer Karanlıkta aktivitesi artar Aydınlıkta aktivitesi azalır Melatonin, serotonin İnhibitör etkili hormonlar Uyku, vücut ısısı, metabolizma, immun sistem, lokomotor aktivite... gibi olaylarda rol alır.

TİROİD BEZİ Boyunda Larynx ve trachea’nın önünde Çok iyi kanlanır İki lobu ve bunları birleştiren bölümü vardır İç salgı bezlerinin en büyüğüdür

TİROİD BEZİ İki kapsülü vardır Lobulus’lara ayrılır Cerrahi ve gerçek (capsula fibrosa) Lobulus’lara ayrılır Follikulus’lar vardır Esas hücreler (Follikuler hücreler) T3 (triiodotironin), T4 (tiroksin) Parafollikuler hücreler (C hücreleri) Kalsitonin (kan Ca+2 (kalsiyum) seviyesini düşürür)

TİROİD BEZİ ÖNDEN ARKADAN

TİROİD BEZİ Tiroksin hormonu Büyüme O2 kullanımının arttırılması Protein, yağ ve karbohidrat metabolizmaları Gonadların sağlıklı çalışması

PARATİROİD BEZLER Her bir tiroid lobunun arka kenarında yerleşmişlerdir Toplam 4 tane Üst ve alt Hücre kordonları Esas hücreler PTH (Kan Ca düzeyini arttırır) Oksifil hücreler paratiroid bezler

BÖBREKÜSTÜ BEZLER Böbreklerin üst ucuna otururlar Fascia renalis ile sarılıdırlar Korteks Glukokortikoidler Kortizol Kortikosteron Mineralokortikoidler Aldosteron Seks hormonları Androgenler.. Medulla Adrenalin, noradrenalin

Gll.suprarenales

PANKREAS ENDOKRİN BÖLÜMÜ Langerhans adacıkları (%1’i) Alfa hücreleri GLUKAGON (kan glukozunu arttırır) Beta hücreleri İNSÜLİN (kan glukozunu azaltır) Delta hücreleri SOMATOSTATİN (inhibitör) F hücreleri PP (pankreatik polipeptid)

GONADLAR TESTİS OVARİUM Leydig hücreleri Östrogen Progesteron Testosteron Dihidrotestosteron Androstendion Sertoli hücreleri İnhibin Östrogen (rolü bilinmiyor) OVARİUM Östrogen Progesteron

PLASENTA Bebeğin beslenmesini sağlar Östrogen Progesteron Korionik gonadotropin (hCG) Plasenta laktojeni (HPL) Relaksin

THYMUS İmmun sistem organıdır Timosin Timik humoral hormon (THH) Faktör timik serum (FTS) Timopoetin Timostimulin T lenfositler ve B lenfositlerin gelişimde ve farklılaşmasında rolü olan hormonlardır.

THYMUS

GİS MUKOZASI APUD hücreleri Gastrin Kolesistokinin (CCK) Sekretin Gastrik inhibitör peptid (GIP) Motilin Substans P Vazoaktif intestinal peptid (VIP) Somatostatin .......

BÖBREKLER Temelde idrar üreten organlardır.... Eritropoetin Eritrosit üretimini arttırır 1-25 dihidroksi vitamin D3 Prekallikrein Prostoglandin Renin Renin – angiotensin mekanizması ALDOSTERON ARTAR Sonuçta Na (sodyum) ve suyun geri emilimi artar

KALP Atriopeptin (ANF) Kan basıncı kontrolü Na, K ve su atılımının kontrolü