EMPATİK İLETİŞİM 1

EMPATİ Empati Bireyin, kendisini karşısındaki kişiye yansıtması, onun gibi düşünmesi, kişilerin deneyimlerini paylaştıkları bir kişilerarası iletişim süreci. Empati kelimesi Türkçede eşduyum olarak da kullanılmaktadır. Psikoloji, psikiyatri ve iletişim ile ilgili alanlarda “eşduyumlu anlayış” (empathic understanding) ve “eşduyumlu olma” (being empathic) kavramlarının sık kullanıldığı görülmektedir. Empatide iki yön vardır: Mesaj veren kişinin söylediklerini anlam bakımından anlamak, diğeri duygularını anlamak ve bunu ona iletmektir.

Empati kavramını açıklamak için farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir Empati kavramını açıklamak için farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Hümanistik yaklaşıma göre empati, içsel durumun ve içsel özelliklerin, hislerin, iç dünyaya ilişkin deneyimlerin anlamlandırılmasıdır. Eisenberg (1987) bazı olumlu sosyal davranışların kaynağı olarak empatiyi incelemiş prososyal davranışlara yoğunlaşmıştır. Davis (1983) ise empatiyi, bilişsel ve duyuşsal bir süreç olarak ele almış ve onu gelişim alanları arasındaki ilişki ile açıklamıştır.

Empati kuran kişinin diğer kişinin duygusal durumunu tam ve doğru olarak belirlemesinin benzer duyguların hissedilmesinde de etkili olduğu açıklanmaktadır. Böylelikle empatik iletişim başarı ile sonuçlanır. Empatinin duygusal yaklaşımları içermesi nedeniyle sempati ile karıştırıldığı görülmektedir. Empatinin sempati gibi iyilikseverlik, sevecenlik, merhametlilik ve onaylama anlamına geldiği düşünüldüğünden kavramlar karışabilmektedir. Empati de karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlamak, sempatide duygu ve düşüncelerle yandaş olmak ve hak vermek esastır.

Empatide özdeşim kurulmaz, sempatide diğer kişi ile özdeşim kurulmaktadır. Sempati karşıdaki kişi ile duygu ve düşünce bakımından tam bir örtüşme halidir. Kişi haksızlığa uğradığını düşünüyorsa, sempati kuran kişi de böyle düşünür, sempati kurduğu kişi ile tam bir uyum içerisindedir. Örneğin, ilk çocukluk dönemindeki çocukların yere düşen bir çocuk ile aynı duyguları hissederek onun gibi ağladıkları görülmüştür. Bu noktada sempati kurulmaktadır.

EMPATİNİN BİLEŞENLERİ Duygusal Bileşen: Diğer kişinin psikolojik durumunun paylaşılması ve duygularının anlaşılması yeteneği. Etik Bileşen: Empati ile diğer kişiye yardım etmek için içsel bir istek duyma. Bilişsel Bileşen: Diğer kişinin objektif tutumlarından bakış açısının ve hislerinin anlaşılması ve entelektüel özelliklerinin tanımlanması yeteneği. Davranışsal Bileşen: Diğer kişinin bakış açısının anlaşılmasına yönelik iletişim ile yanıt verilmesi.

Empatinin gelişebilmesi için iki kişi arasında bir etkileşim olmalı ve bu etkileşimin psikolojik ve kişilerarası yönleri bulunmalıdır. Empati kavramı psikolojik, bilişsel ve duygusal bileşenlere sahip olduğundan tanımlanması güçtür. Bilişsel fenomene göre empati kuran kişi diğer kişinin deneyimlerini anlayarak, bakış açısını ortaya koyabilmelidir. Duygusal fenomene göre ise empati kuran diğer kişinin duygularını anlamalıdır.

Empati dört aşamada, gerçekleşir: Empati kuran ve kurulan arasındaki anlayışın ortaya çıkması, çocukluk döneminden itibaren bilişsel yapının gelişmesine bağlıdır ve deneyimlerle gelişir. Bu kavram, “diğer kişinin bakış açısını onun rolüne girerek zihinsel/entelektüel ya da akıl yolu ile tanımlanması” olarak açıklanmaktadır. Empati dört aşamada, gerçekleşir: 1. Diğer kişi ile iletişim kurulması, 2. Diğer kişinin içinde bulunduğu durum ve bilişsel yönünün anlaşılması, 3. İletişim ve davranış özelliklerinin tanımlanması, 4. Bakış açısının algılanması ve diğer kişiye yardımın gerçekleşmesi. Patterson 1974

EMPATİNİN GELİŞİMİ Çocuklardaki empatik gelişimin yedi ile sekiz yaşlarında oluşmaya başladığı ve on iki yaşına kadar gelişim gösterdiği ifade edilmektedir. Bebeklik döneminde empatik tepkilerin başlangıcı kabul edilen duygusal tepkilerin geliştiği kabul edilmektedir. Bu noktada çocuklarda empati gelişiminde annesi ile olan ilişkisi oldukça önemlidir. Çocukların davranışları nedeni ile verilen fiziksel cezalar, tehditler ve kötü sözler; bakım veren kişinin çocuğun duygusal ihtiyaçlarına cevap vermemesi, çocuğun aşırı derecede ve nedensiz bir şekilde ödüllendirilmesi, anne ya da babanın yokluğu duygusal gelişimde eksikliklerin oluşmasına neden olarak empati sürecini olumsuz yönde etkilemektedir.

EMPATİK İLETİŞİM Empatik İletişim İnsan ilişkilerinin etkili olabilmesi için, iletişimde bulunan kişilerin birbirini etkili dinlemesi, karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmesi. İnsanlar var olmak ve yaşamlarını sürdürmek için başkalarına gereksinim duymakta, buna bağlı olarak da, tanıma, yalnız kalmama, bilgi edinme gibi birçok nedenle, diğer insanlarla iletişim kurarak bu gereksinimlerini karşılamaktadırlar.