EĞİLİM YÜZDELERİ (TREND) ANALİZİ İşletmenin uzun dönemler yada seneler itibariyle finansal durumunu ve çeşitli kalemlerin değişim trendini belirli bir yıla endeksleyerek analiz edilmesine eğilim trend analizi denilmektedir. Pek çok açıdan normal kabul edilen bir yıl baz yıl kabul edilir ve bu yıl üzerinden hesaplamalar yapılır. Baz yıla ait rakam tutarı 100 kabul edilir ve diğer yıllara ait kalemlerin rakamları bu yıla oranlanır. Sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek için yüzdelerin yanında mutlak rakamlarında dikkatle incelenmesi gerekir.

EĞİLİM YÜZDESİNİN HESAPLANMASI Kalemin Diğer Yıldaki Tutarı x 100 Kalemin Baz Yıldaki Tutarı

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Birbiri ile ilişkili kalemler karşılaştırılır. Hesaplanan kalemin yüzdesi 100’den büyükse kalemin değeri artmıştır. Hesaplanan kalemin yüzdesi 100’den küçükse kalemin değeri azalmıştır. Azalışlar (-) ile ifade edilmez. Baz alınan dönemde kalemin değeri yoksa eğilim hesaplanamaz.

ÖRNEK UYGULAMA

DÖNEN - DURAN VARLIK EĞİLİM KARŞILAŞTIRMASI Her ikisinde de artış işletmenin büyüdüğünü gösterir. Artışları kaynak ve satışlarla ilişkilendirerek yorumlamak gerekir. Şirketin faaliyet konusu her ne ise bununla ve hacmi ile doğru orantılı bir gelişim sergileyip sergilemediğini araştırmak amaçtır.

DÖNEN VARLIKLAR - KVYK Dönen varlık artış eğilimi KVYK artış eğiliminden fazla olduğu müddetçe olumlu yorumlanır. Çünkü işletmenin günlük faaliyetlerini yürütmede kullandığı Net İşletme Sermayesi bu sayede artış halindedir. Dönen varlıklar azalırken KVYK artış eğiliminde olması, Dönen varlıkların KVYK’dan daha yavaş artması, Dönen varlıklar azalırken KVYK’nın daha yavaş azalması borç ödeme kapasitesinin daralması açısından olumsuz yorumlanır.

STOKLAR-TİCARİ BORÇLAR Stoklar artış eğiliminde iken borçların azalış yada daha yavaş artışı olumlu yorumlanır. Bu peşin alış yapıldığının ve borçların zamanında ödendiğinin bir göstergesidir. Ticari borçların daha yüksek bir artış sergilemesi ise borç ödeme konusunda zorlanmanın belirtisidir.

MDV-ÖZKAYNAKLAR Öz kaynağın artış eğiliminin MDV’den fazla olması olumludur. Bu MDV’lerin öz kaynaklar tarafından artan hızda finanse edildiğini gösterir. Öz kaynağın artış eğiliminin MDV’den düşük olması ise olumsuzdur. Öz kaynakların zamanla MDV’lerin finansmanında yetersizleştiği manası çıkar.

YABANCI KAYNAKLAR-ÖZKAYNAKLAR Öz kaynakların borçlara göre artış eğiliminde olması ve bunun özellikle karlar ilde desteklenmesi olumludur. Bunun tersi durumda ise şirketin yabancı kaynaklarla riskli bir finanse edildiği özellikle KVYK artış eğiliminin yükselmesi çok riskli pozisyon alındığını bize gösterir.

BRÜT-NET SATIŞLAR Her ikisinin de aynı artış eğilimde olması yada net satışların daha fazla artması iade ve ıskontoların az yada azalmakta olduğunun bir işaretidir. Brüt satışların fazla artması ise artması iade ve ıskontoların arttığını gösterir. Her ikisi de azalıyor ise hasılat azalışı söz konusudur.

NET SATIŞLAR-SATIŞLARIN MALİYETİ Net satışların daha yüksek artış yada net satışlar artarken satışların maliyetinin azalması olumlu yorumlanır. Maliyetlerin ve fiyatların kontrol altında olduğunu bize gösterir. Tam tersi durumda ise şirketin kar marjı azalır. Şirketin maliyetine satış yapmaya doğru gittiği de söylenebilir.

NET SATIŞLAR-FAALİYET GİDERLERİ Faaliyet giderlerinin daha yavaş artması yada daha fazla azalması olumlu yorumlanır. Bu faaliyet giderleri düşüldükten sonra yeterli bir faaliyet karını işaret eder. Tersi durumda ise faaliyet karı zaman geçtikçe azalacaktır.

NET SATIŞLAR-FİNANSMAN GİDERLERİ Finansman giderlerinin daha yavaş artması yada daha fazla azalması olumlu yorumlanır. Finansman giderlerinin kontrol altında olduğu yada azaldığı anlaşılır. İşletme finansman giderlerini karşılayacak oranda bir karlılığa sahiptir. Tersi durumda ise finansman giderlerini yönetmek zorlaşacaktır. Ödenen faizlerin satışlara oranla daha fazla arttığı anlaşılır.

DÖNEN VARLIKLAR-NET SATIŞLAR Dönen varlıkların artış hızının net satışlar ile aynı yada az olması dönen varlıkları verimli kullandığımızı gösterir. Dönen varlıkların artış hızının net satışlardan fazla olduğu durumda ise atıl dönen varlık edinildiği ve dönen varlık verimliliğinin düştüğü anlaşılır. Dönen varlıklardaki artışın bir başarı ölçütü olan net satışlara yansımadığı yorumu yapılabilir.

TİCARİ ALACAKLAR-NET SATIŞLAR Ticari alacakların net satışlar ile aynı yada daha az artma eğiliminde olması olumludur. Kredi politikasında istikrarın göstergesidir. Ticari alacakların net satışlardan daha az artma eğiliminde olması yada net satışlar artarken alacakların azalması peşin satışın tercih edildiğini gösterir. Alacak artış hızı artarken net satış artış hızı azalıyorsa bu alacakların daha fazla arttığını bize ifade eder. Tahsilde problem yaşanmaktadır.

STOKLAR-NET SATIŞLAR Net satışlar lehine artış her zaman olumlu yorumlanır ve stokların verimli idare edildiğini gösterir. Stoklar satışlara artan hızda sevk edilmektedir. Net satışın daha fazla azalma eğiliminde olması yada stoklardan daha az artması olumsuzdur ve stoklara fazla para bağlandığını gösterir. Stoklar elde kalıyor manası çıkabilir.

MDV-NET SATIŞLAR Net satışlar lehine olan tüm artışlar olumlu yorumlanır. Maddi duran varlıkların miktarı satış hacmi ile uyumludur ve bunlar verimli kullanılmaktadır sonucu çıkar. MDV artışına karşılık net satışlar azalıyorsa yada daha yavaş artıyorsa duran varlıklara fazla yatırım söz konusudur. Duran varlıklarda atıl kapasite vardır.