Veri Tabanı Yönetim Sistemleri 2 Ders 4 Oracle'da VT Nesneleri Yaratma Yrd. Doç. Dr. Altan MESUT Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Ders İçeriği Table View Synonym Sequence Type Index Hareket (Transaction) İşleme [Commit, Rollback] Veri Değişiminin İzlenmesi Geri Dönüşüm Kutusu Bu nesneler haricindeki diğer nesnelerin yaratılmasından sonraki derslerde bahsedilecektir.

Tablo Yaratma: Bölümler CREATE TABLE Bolumler( BolumNo number(2) PRIMARY KEY, BolumAdi varchar(20) NOT NULL, Sehir varchar(20) ); SQL Server ile Oracle arasındaki bazı farklılıklar: SQL Server'da tek bir servis altında birden çok VT vardır ve use komutu ile VT değiştirilir. Oracle'da Her VT için ayrı servis bulunur ve VT değiştirme komutu yoktur. SQL Server'da numeric veya decimal olarak kullanılan sayısal veritipi Oracle'da da kullanılabilir ama asıl adı number'dır. SQL Server'da GetDate fonksiyonu yerine Oracle'da SysDate kullanılır. Detaylı bilgi için: "Oracle Database 11g: SQL Fundamentals I" altında "Les10.ppt"

Tablo Yaratma: Personel CREATE TABLE Personel( PerNo number CONSTRAINT pk_Personel PRIMARY KEY, Ad varchar(10) CONSTRAINT nn_Ad NOT NULL, Soyad varchar(10) CONSTRAINT nn_Soyad NOT NULL CONSTRAINT upper_Soyad CHECK(Soyad=UPPER(Soyad)), Gorev varchar(9), Yonetici number CONSTRAINT fk_yonetici REFERENCES Personel(PerNo), BaslamaTarihi date DEFAULT sysdate, Maas number(10,2) CONSTRAINT ck_Maas CHECK(Maas>900), Komisyon number(9,0) DEFAULT NULL, BolumNo number(2) CONSTRAINT nn_BolumNo NOT NULL CONSTRAINT fk_BolumNo REFERENCES Bolumler(Bolum_No) ); Buraya ON DELETE CASCADE yazılırsa bir bölüm silindiğinde o bölümdeki tüm personel de (yani çocuk kayıtlar) silinir

Kısıtlamalar (Constraints) Geçen dönem (VTYS 1: Ders 10*) değindiğimiz gibi kısıtlamalar (Primary Key, Foreign Key, Unique, Not Null, Check) tablolar oluşturulduktan sonra da tanımlanabilirler. TOAD Data Modeler gibi otomatik script yaratan uygulamaların yarattıkları script'lerde constraint tanımları genellikle CREATE TABLE içinde değil daha sonrasında ALTER TABLE ile verilir. Bölümler tablosunda birincil anahtara isim verilmemiş, Personel tablosunda ise pk_Personel ismi verilmiştir (Otomatik yaratılan script'lerde genellikle her kısıtlamaya isim verilmektedir). İsim verilmeyecek ise CONSTRAINT kelimesi kullanılmadan sadece kısıtlama türü yazılır. İsim verilmeyen kısıtlamalara ORACLE "SYS" ile başlayan ve bir numara ile devam eden bir kısıtlayıcı ismi verir. * Ders 10 - VTYS Yaşam Döngüsü ve DDL

View (Görüntü veya Görünüm) Veri sözlüğünde bir SELECT ifadesi olarak saklanan görüntüler, Access'teki sorgu nesnesi gibidir. View kullanmanın avantajları (VTYS1: Ders 10) Veri erişimini sınırlamak için Karmaşık sorguları kolay hale getirmek için Veri bağımsızlığını sağlamak için Aynı verinin farklı görünümlerini sunmak için Tek tabloyu sorgulayan basit görüntüler üzerinde DML (insert, delete, update) işlemleri uygulanabilir. Detaylı bilgi için: "Oracle Database 11g: SQL Fundamentals I" altında "Les11.ppt"

View Yaratma CREATE VIEW emp_view AS SELECT empno, ename, sal, loc FROM emp, dept WHERE emp.deptno = dept.deptno AND dept.deptno = 10; CREATE VIEW dept20 AS SELECT ename, sal*12 annual_salary FROM emp WHERE deptno = 20;

Veri Sözlüğü Görüntüleri Veri Sözlüğünün içeriğine erişim için yaratılmış olan SYS şemasındaki sistem görüntüleri türlerine göre ön eklere sahiptir: USER: Kendi şemanızdaki nesnelerin bilgileri ALL: Erişebildiğiniz nesnelerin bilgileri DBA: Tüm şemalardaki nesnelerin bilgileri V_$: Sistemin çalışmasını (performansını) izlemek için bilgiler içerir. V$ ile başlayan public synonym'leri vardır (bak: Ders 1 Slayt 30: Dinamik Performans Görünümleri) Detaylı bilgi için: SQL Fundamentals II – Les03

Örnek: V$DATABASE Sistem görüntülerinden biri olan V$DATABASE ile veritabanı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Örneğin aşağıdaki sorgu ile o an bağlı olunan VT'nin ismi ve CDB olup olmadığı görülebilir: SELECT NAME, CDB FROM V$DATABASE; CDB = TRUE ise kullanıcılar ortak kullanıcı olarak yaratılmalı (isimleri C## ile başlamalı) CDB = FALSE ise kullanıcılar yerel kullanıcı olarak yaratılmalı (isimleri C## ile başlamamalı)

Synonym Tablo, view, sequence, procedure, function, package veya başka bir synonym için alternatif bir isim vermek için kullanılır. CREATE SYNONYM market FOR scott.market_research; CREATE PUBLIC SYNONYM emp FOR scott.emp; Public olarak tanımlanırsa, diğer kullanıcılar scott.emp yazmadan sadece emp yazarak ulaşabilirler.

Sequence Otomatik olarak artan sayılar üretmek için kullanılır. CREATE SEQUENCE seqDeptNo     MINVALUE 1     MAXVALUE 999999     START WITH 10     INCREMENT BY 10     CACHE 20; Eğer CYCLE yazılırsa maksimum değere ulaşılınca minimum değere dönülür [sequence_ismi].CURRVAL ile sequence'in mevcut değerini öğrenilir, NEXTVAL ile mevcut değeri alınıp bu değer "increment by" kadar arttırılır. Genellikle birincil anahtara değer almak için NEXTVAL kullanılır: INSERT INTO … (seqDeptNo.NEXTVAL, …) NOMAXVALUE, NOMINVALUE, NOCACHE, NOCYCLE gibi yazımlar değer verilmediğini gösterir (ki varsayılan zaten verilmemesidir). SQL Fundamentals I – Les11 – Slayt 24-32

Type C dilindeki struct gibi kullanıcı tanımlı veri tipi yaratmak için kullanılır. CREATE TYPE Phone_List_Type AS VARRAY(5) OF VARCHAR2(25); CREATE TYPE Cust_Address_Type AS OBJECT ( street_address VARCHAR2(40) , postal_code VARCHAR2(10) , city VARCHAR2(30) , state_province VARCHAR2(10) , country_id CHAR(2) , phone Phone_List_Type ); VideoRental.sql scriptinden alınmıştır. Ders 6’da (PL-SQL ek bilgiler) farklı örnekler de var.

Index İndeks kullanmanın hangi durumlarda fayda sağlayacağından geçen dönem (VTYS 1: Ders 10) bahsedilmişti. Oracle'da 3 tip indeks vardır: Non-Unique: aynı verinin tekrar edebildiği alanlar için Unique: verileri tekil olan alanlar için Bitmap: verileri büyük oranda birbirini tekrar eden alanların birlikte sorgulanması durumları için Tabloda PRIMARY KEY veya UNIQUE olarak belirlenen alanlar otomatik olarak "unique" türünde indekslenir. SQL Fundamentals I – Les11 – Slayt 35-39

Index Yaratma CREATE INDEX C##SELIM. INDEX_ISIM ON C##SELIM.PERSONEL (AD, SOYAD); AD ve SOYAD alanları birbirini tekrar edebilen veriler içereceği için non-unique indeks oluşturulmalıdır. CREATE ile INDEX arasına UNIQUE veya BITMAP yazılarak bu türden indeksler oluşturulabilir. Hiçbir ifade yazılmaz ise NON-UNIQUE indeks oluşturulur.

Bitmap Index Oracle varsayılan olarak unique ve non-unique indeksler için B-Tree yapısını kullanır. Fakat, içerdiği veriler fazla değişiklik göstermeyen, büyük oranda birbirini tekrar eden alanlar birlikte sorguda yer alacak ise Bitmap indeks kullanmak daha iyi sonuç verir. Örneğin 'Mavi' renk '1981' model 'Toyota' marka arabalar sorgulanacak ise; ilgili tüm sütunların birbirinden farklı (distinct) değerlerinin 100'den az olduğunu düşünecek olursak, her sütun için oluşturulan distinct listelerinin kesişimini bulmak çok daha hızlı sonuç verecektir.

DROP ve ALTER VTYS 1 dersinde gördüğümüz gibi, nesnelerin silinmesi için DROP, nesneler üzerinde değişiklik yapmak için ALTER komutları kullanılır. Tabloyu yok etme: DROP TABLE PERSONEL; Tabloya yeni kolon ekleme: ALTER TABLE OGRENCI ADD (TCNO VARCHAR2(11)); Tablodaki SOYAD kolonunun veri türünü değiştirme: ALTER TABLE OGRENCI MODIFY (SOYAD VARCHAR2(25)); Tablodan kolon silme: ALTER TABLE DROP COLUMN TCNO; PERSONEL'deki bölüm alanını BOLUMLER'deki BOLUM_NO alanına ilişkilendirme: ALTER TABLE PERSONEL ADD CONSTRAINT per_bölüm_fk FOREIGN KEY(BOLUM) REFERENCES BOLUMLER(BOLUM_NO); Detaylı bilgi için: "Oracle Database 11g: SQL Fundamentals II" altında "Les02.ppt"

TRUNCATE, RENAME ve COMMENT CREATE, DROP ve ALTER dışındaki DDL komutlarıdır. TRUNCATE’in DROP’tan farklı sadece tablonun içindeki verileri silmesidir. DELETE komutundan farkı ise DDL komutu olmasıdır. Yani silinen veriler ROLLBACK ile geri alınamaz. TRUNCATE TABLE PERSONEL; RENAME ile bir veri tabanı nesnesinin ismi değiştirilebilir. RENAME eski_isim TO yeni_isim; COMMENT ile tabloya, tablonun alanlarına, görüntüye, vs. yorum eklenebilir. COMMENT ON TABLE PERSONEL IS 'Personel bilgilerini saklar';

Transaction Nedir? Daha küçük parçalara ayrılamayan en küçük işlem bloğudur. Bir transaction COMMIT işlemi ile tamamlanır. Eğer ROLLBACK işlemi uygulanırsa tüm transaction işlemleri geri alınır. DDL ve DCL ifadeleri tek başına bir transaction oluşturur. Otomatik olarak COMMIT edilirler. Veri değişikliğine neden olan ilk DML ifadesi ile transaction başlar ve aşağıdaki durumlardan biri ile sonlanır: COMMIT veya ROLLBACK ifadelerinden biri ile Bir DDL veya DCL ifadesi çalıştırılırsa Kullanıcı SQL Developer veya SQL Plus’tan çıkış yaptığında Sistem hatalarında SQL Fundamentals I – Les09 – Slayt 26-41

Transaction Neden Gerekli? Geçerli kabul edilmesi bir dizi işlemin tamamının yolunda gitmesine bağlı durumlarda transaction kullanılır. Örneğin; bir havale işleminde, havale yapanın hesap bilgilerinden havale yaptığı miktar düşüldükten sonra, elektrik kesintisi, donanımsal veya yazılımsal bir arıza nedeniyle alıcının hesabına bu miktar eklenemez ise; gönderenin hesabından düşülen paranın iade edilmesi (rollback) gerekir. Aksi halde bu paranın sahibinin kimliği kaybedilmiş olur. Bu da sistemin olası haller dışında veri kaybetmeye müsait bir durumda olması demektir. Bu tür aksaklıklar transaction kavramı sayesinde kontrol altına alınır.

Transaction Örneği UPDATE savings_accounts SET balance = balance – 500 WHERE account = 3209; UPDATE checking_accounts SET balance = balance + 500 WHERE account = 3208; INSERT INTO journal VALUES (journal_seq.NEXTVAL, '1B’, 3209, 3208, 500); COMMIT;

Bir önceki Commit’e kadar değil de arada bir yere kadar olan işlemleri geri almak için SavePoint kullanılabilir. Zaman COMMIT Transaction DELETE SAVEPOINT A INSERT UPDATE SAVEPOINT B INSERT ROLLBACK to SAVEPOINT B ROLLBACK to SAVEPOINT A ROLLBACK

Veri Değişiminin İzlenmesi Verilerin hangi zamanda değiştiğini öğrenmek için sorguda VERSIONS BETWEEN SCN MINVALUE AND MAXVALUE kullanabiliriz: SELECT versions_starttime "START_DATE", versions_endtime "END_DATE", salary FROM employees VERSIONS BETWEEN SCN MINVALUE AND MAXVALUE WHERE last_name = 'Lorentz'; SQL Fundamentals II – Les04 – Slayt 38-41

Geri Dönüşüm Kutusu Silinen tablolar geri dönüşüm kutusunda (recyclebin) tutulur. Aşağıdaki ifade geri dönüşüm kutusundaki silinmiş olan nesnelerin kaydını gösterir: SELECT original_name, operation, droptime FROM recyclebin; FLASHBACK TABLE ifadesi ile silinen tabloları geri getirebiliriz. FLASHBACK TABLE emp2 TO BEFORE DROP; PURGE ifadesi ile (DROP TABLE … PURGE) tablo sildiyseniz, tablo gerçek anlamda silineceği için geri alamazsınız. SQL Fundamentals II – Les02 – Slayt 33-35

Dış Tablolar (External Tables) Dış tablolar, verileri veritabanı dışında saklanan, ama metadatası veritabanı içinde saklanan sadece okunur tablolardır (bu tablolar üzerinde DML işlemi yapılamaz ve indeks oluşturulamaz). Bu tablolardaki verilerin sorgulanması için önceden veritabanına yüklenmelerine gerek yoktur. Dış tablolar için öncelikle bir dizin yaratılması ve kullanıcıya bu dizinde READ yetkisi verilmesi gerekir. CREATE DIRECTORY emp_dir AS '/…/emp_dir'; GRANT READ ON DIRECTORY emp_dir TO Ali; CREATE TABLE …. (….) sonrasında ORGANIZATION EXTERNAL ifadesi kullanılırsa bu tablo dış tablo olarak ilgili dizinde saklanır. Ayrıntılı bilgi için SQL Fundamentals II – Les02 – Slayt 37-45