TİCARİ İŞLETMELER HUKUKU V Anlatmacı: Adnan Hadzimusiç Ekim 2017

TİCARET İÇİN ÖRGÜTLENME ORTAKLIK (ADİ ŞİRKET) – TİCARİ ŞİRKET ORTAKLIK (ŞİRKET) KAVRAMI Ortaklık (şirket) ve Unsurları Ortaklığın tanımı ve unsurlarını ortaya koyan genel bir hüküm TTK’de mevcut değildir. TBK m.620’de ise adi şirket tanımlanmıştır. Ancak öğretide, adi şirket için yapılan bu tanım, bütün şirket tipleri için geçerli genel bir tanım olarak kabul edilmektedir. Tanıma göre ortaklık (şirket, adı ortaklık), iki ya da daha çok kişinin, ortak bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını (sermayelerini) birleştirmeyi üstlendikleri bir sözleşmedir. Ortaklığın unsurlar: 1. Kişi, 2. Sözleşme, 3. Sermaye, 4. Ortak amaç, 5. Ortak amaca ulaşmak için eşit ve aktif ortak çaba

ADİ ŞİRKET (ORTAKLIK) Adi ortaklık sözleşmesi iki ya da daha çok kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir. Adi ortaklık şekil şartına bağlı olmaksızın sözlü anlaşma ile kurulabilir. Her ortak para, alacak, veya başka bir mal ya da emek biçiminde bir katılım payı koymakla yükümlü olmakla birlikte katılma payının fiilen ortaklığa getirilmesi ortaklığın kurulmuş olması için koşul değildir. Adi şirketin tüzel kişiliği yoktur. Ortakların her biri tacir arak kabul edilir. Ortaklığa sermaye payı olarak konulan gayrimenkuller de tüm ortaklar adına tescil edilmelidir. Adi şirketin tüzel kişiliği olmadığı için taraf ehliyeti yoktur. Adi şirket tarafından açılacak dava tüm ortaklar tarafından açılabilir. Davaya ilişkin verilecek hüküm de ortaklar hakkında verilir

Ortaklar arasındaki ilişki I Ortaklar arasındaki ilişki I. Katılım payı MADDE 621- Her ortak, para, alacak veya başka bir mal ya da emek olarak, ortaklığa bir katılım payı koymakla yükümlüdür. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa katılım payları, ortaklığın amacının gerektirdiği önem ve nitelikte ve birbirine eşit olmak zorundadır. II. Kazanç ve zarar Kazancın paylaşılması MADDE 622- Ortaklar, niteliği gereği ortaklığa ait olan bütün kazançları aralarında paylaşmakla yükümlüdürler. Kazanç ve zarara katılma MADDE 623- Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, her ortağın kazanç ve zarardaki payı, katılım payının değerine ve niteliğine bakılmaksızın eşittir.

III. Ortaklığın yönetimi Yönetim, sözleşme veya kararla yalnızca bir veya birden çok ortağa ya da üçüncü bir kişiye bırakılmış olmadıkça, bütün ortaklar ortaklığı yönetme hakkına sahiptir. Ortaklık, ortakların tümü veya birkaçı tarafından yönetilmekte ise, bunlardan her biri, diğerleri katılmaksızın işlem yapabilir; ancak ortaklığı yönetmeye yetkili olan her ortak, tamamlanmasından önce işleme itiraz etmek suretiyle, bu işlemin yapılmasını engelleyebilir. Ortaklığa genel yetkili bir temsilci atanması ve ortaklığın olağan dışı işlerinin yürütülmesi için, bütün ortakların oybirliği gereklidir. Ancak, gecikmesinde sakınca olan hâllerde, bu konuda yönetici ortaklardan her biri yetkilidir. IV. Adi Şirkette Sermaye Payının Devri ve Ortaklıktan Ayrılma Adi şirkette sermaye payının devri tüm ortakların rıza göstermesine bağlıdır. Bir ortağın fesih bildiriminde bulunması, kısıtlanması, işası veya ölmesi halinde, sözleşmede ortaklığın diğer ortaklarla devam edeceğine ilişkin hüküm varsa, o ortak (ya da ölüm söz konusu ise ölenin mirasçısı) ortaklıktan çıkabilir veya diğer ortaklar tarafından yazılı bildirimle çıkarılabilir. Bu durumda payı diğer ortaklara, payları oranında, kendiliğinden geçer.

Adi Ortaklığın Sona Ermesi Kanunda açıkça bu ayrım yapılmış olmamakla birlikte, infisah (dağılma, kendiliğinden sona erme) veya fesih (dağıtma) şeklinde iki grupta toplanabilecek nedenlerden birisinin gerçekleşmesi, şirketin sona ermesine yol açar. İnfisah (Dağılma) Nedenleri Bu nedenlerden birisinin gerçekleşmesi ile ortaklık kendiliğinden sona ermiş, yani dağılmış sayılır. 1. Amacın gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin imkânsız hâle gelmesi (TBK m. 639, b.1). 2. Mirasçılar ile ortaklığın devam edeceğine dair önceden yapılmış bir anlaşma yoksa ortaklardan birinin ölmesi (TBK m.639, b.2). 3. Sözleşmede ortaklığın süreceğine dair bir hüküm yoksa ortaklardan birinin işâs etmesi, kısıtlanması veya tasfiye payının cebri icrayla paraya çevrilmesi (kişi ortaklığına bağlı özellik) (TBK m. 639, b.3). 4. Belirli süreli kurulmuş ortaklıkta sürenin dolması (TBK m.639, b.5). Ancak, süre dolmuş bulunmasına rağmen faaliyetlere fiilen devam edilmesi halinde ortaklık, belirsiz süreli ortaklığa dönüştürülmüş sayılır (TBK m.640/3). Fesih (Dağıtma) Nedenleri 1. Bütün ortakların sona erdirme isteği (TBK m.639, b.4). 2. Fesih bildirimi ile de şirket sona erdirilebilir. Ancak kanun bu hakkı, sözleşmesinde fesih bildirimi hakkı saklı tutulmuş veya belirsiz süreli ya da ortaklardan birisinin ömrü boyunca sürmek üzere kurulmuş ortaklıklarla sınırlamıştır (TBK m.639, b.6). 3. Haklı bir sebep varsa mahkeme kararı ile şirket sona erdirilir (TBK m.639, b.7).

ADİ ŞİRKET SÖZLEŞMESİ ANKARA,. /. /. MADDE 1. ORTAKLAR ADİ ŞİRKET SÖZLEŞMESİ ANKARA, .../.../.... MADDE 1. ORTAKLAR ....................adresinde ikamet eden ....................., ..................adresinde ikamet eden.................. ve ............................. ikamet eden ......................... arasinda asagidaki kosullarla bir sirket sözlesmesi akdolunmustur. MADDE 2. KONU VE AMAÇ Sözleşmenin konusu “................” adı verilen adi şirketin kurulmasıdır. Şirketin amacı, ortak bir lokanta açıp bu lokantayı birlikte işletmek ve elde edilen kazancı, aşağıda gösterilen oranlar dahilinde ortaklar arasında paylaştırmaktır. Sözleşme, süresiz olarak kurulmuştur. MADDE 3 . ORTAKLARIN HAKLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERI Ortaklardan ..................... lokantanin kurulusu için gerekli masraflari karsilamak üzere ....................- (..............) TL. vermeyi, .................... .................................. adresinde bulunan dükkanini lokantaya tahsis etmeyi, ............................................... ise lokantayi isleterek lokantaya ait tüm isleri yerine getirmeyi üstlenmistir. Lokantanin her ortagi lokantaya iliskin isleri özenli bir sekilde yapmakla yükümlüdür. Lokantayi her üç ortak birlikte yönetecek ve lokantayi ilgilendiren konularda kararlar oy birligi ile alinacaktir. Lokantanin aylik genel masraflari üç ortak tarafindan esit sekilde paylasilacaktir. Ortaklar, yaptiklari isler dolayisiyla elde edilecek kazanci her ayin sonu itibariyle %5 (yüzde bes) ihtiyat ayrildiktan sonra, ............... %29, ...............% 39 ve ............................. % 32 oraninda olmak üzere aralarinda paylasacaklardir. Her yilin sonunda kesin bilanço çikarilacak ve bu bilançonun zararla kapanmasi halinde bu zarardan tüm ortaklar ortaklik orani kadar sorumludurlar. Ortaklardan her biri iki ay önceden ihbar etmek sartiyla ortakliktan ayrilabilir. Sirketin feshedilip tasfiyesine gidilebilmesi için ortaklarin oybirligiyle karar almalari gerekir. MADDE 4 . YETKILI MAHKEME Is bu sözlesmeden dogmasi muhtemel uyusmazliklar için Ankara mahkemeleri ve icra daireleri yetkili olacaktir. Is bu sözlesme ...../..../... tarihinde Ankara'da üç nüsha olarak imzalanmis ve her ortak sözlesmenin bir nüshasini almistir.

TİCARET ŞİRKETLERİ Ticari şirketlerin türleri MADDE 124- (1) Ticaret şirketleri: kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibarettir. Şahıs şirketler: kolektif ile adi komandit şirket Sermaye şirket: anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi.

Ticaret şirketlerinin Ortak Özellikleri 1-Tüzel kişiliğin bulunması Ticaret şirketlerinin hepsi tüzel kişiliğe sahiptir, 2-Sınırlı Sayı ilkesine Bağlılık Ticaret ortaklıkları sınırlı sayı ilkesine bağlıdır; daha açık bir deyişle, kurucular tarafından, ancak kanunda sayılan ortaklık tiplerinden birisi seçilebilir veya ortaklık, TBK m.620/2 uyarınca adi ortaklık niteliğinde olur. Kanunda belirtilenler dışında veya karma tipte yeni bir ortaklık yaratılamaz. 3-Hak Ehliyetlerinin işletme Konusu ile Sınırlı Olmaması Eski TK m.137, ticaret şirketlerinin hak ehliyetlerini, ana sözleşmelerinde yazılı işletme konusu ile sınırlamış idi. 4-Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirme Olanağı 5-Kurulların Elektronik Ortamda Yapılabilmesi Olanağı TTK m.1527, ticaret şirketlerinde kurulların, belirli şartlara bağlı olarak elektronik ortamda yapılabilmesini düzenlemiştir.

KOLEKTİF ŞİRKET TANIMI: iki veya daha çok gerçek kişi tarafından bir ticari işletmeyi müşterek ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket alacaklılarına karşı ortaklarının tümünün sorumluluğu sınırsız olan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketidir. Unsurlar: a) Ticari işletme işletilmesi: mesela esnaf işletmesi olmaz b) Ticaret unvanı kullanılması: tüm ortakların yada sadece birinin adı ve soyadıyla şirketin nevini gösterir ibare. Örnek: Ahmet KILIÇ turizmcilik kolektif şirketi c) Gerçek kişi ortaklardan oluşması d) Ortakların sınırsız sorumlu olması e) Tüzel kişiliğe sahip

KURULUŞU A- Şirket akdi-şirket sözleşmesi - Yazılı bir akit olmalı: Kollektif şirket sözleşmesi yazılı şekle tabidir; ayrıca, sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması veya şirket sözleşmesinin ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması şarttır - Bu yazılı akdin 3 kişiler bakımından da geçerli olabilmesi için tescil ve ilan edilmesi lazım gelir Akdin muhtevası: a) Ortakların ad ve soyadlarıyla yerleşim yerleri ve vatandaşlıkları. b) Şirketin kollektif olduğu. c) Şirketin ticaret unvanı ve merkezi MADDE 42- (1) Kollektif şirketin ticaret unvanı, bütün ortakların veya ortaklardan en az birinin adı ve soyadıyla şirketi ve türünü gösterecek bir ibareyi içerir. .d) Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu. e) Her ortağın sermaye olarak koymayı taahhüt ettiği para miktarı; para niteliğinde olmayan sermayenin değeri ve bu değerin ne suretle biçilmiş olduğu; sermaye olarak kişisel emek konulmuşsa bu emeğin niteliği, kapsamı ve değeri. f) Şirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı, yoksa birlikte mi imza koymaya yetkili oldukları. Ortaklar, emredici hükümlere aykırı olmamak şartıyla, şirket sözleşmesine diledikleri kayıtları koyabilirler

B. Kuruluştan doğan sorumluluk: - akit yazılı ama zorunlu şartlar eksik ise adi şirket - akit yazılı ama tescil işlemi yapılmamışsa iç ilişkide kolektif şirket dış ilişkide adi şirket olarak değerlendirilir ve Tescil yükümlülüğü yerine getirilmeksizin şirket adına işlere başlanmışsa, ortaklar giriştikleri işlerden dolayı üçüncü kişilere karşı müteselsilden sorumludur. Kollektif şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Aksine sözleşme üçüncü kişilere karşı geçersizdir.

YÖNETİMİ MADDE 218- (1) Ortaklardan her biri, ayrı ayrı şirketi yönetme hakkını ve görevini haizdir. Ancak, şirket sözleşmesiyle veya ortakların çoğunluğunun kararıyla yönetim işleri ortaklardan birine, birkaçına veya tümüne verilebilir. Ticari mümessillere ve diğer ticari vekillere ilişkin hükümler saklıdır. Yönetimin kapsamı Şirketin yönetimi kapsamındaki hususlar, şirketin amacını ve konusunu elde etmek için yapılması gereken olağan işlem ve işler ile sınırlıdır. SORUMLULUK Şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı birinci derecede şirket sorumludur. Ancak, şirkete karşı yapılan icra takibi semeresiz kalmış veya şirket herhangi bir sebeple sona ermiş ise, yalnız ortak veya ortakla birlikte şirket aleyhine dava açılabilir ve takip yapılabilir. Ortaklar, şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı müteselsilen ve bütün malvarlığı ile sorumludur. Şirkete yeni giren kişi, girme tarihinden evvel doğmuş olsa bile, şirketin borçlarından ve taahhütlerinden diğer ortaklarla birlikte müteselsilen ve bütün malvarlığı ile sorumludur.

KAR PAYI HAKKI VE ZARARA KATILMA Ortaklar, kâr ve zarardan kendilerine düşen payın belirlenmesini, şirket sözleşmesiyle veya sonradan alacakları bir kararla, içlerinden birine veya bir üçüncü kişiye bırakabilirler. Kâr ve zararın paylaşılmasına ilişkin karar hakkaniyet kurallarına aykırı olduğu takdirde mahkemece iptal olunur. REKABET YASAĞI MADDE 230- (1) Bir ortak, ortağı olduğu şirketin yaptığı ticari işler türünden bir işi, diğer ortakların izni olmaksızın kendi veya başkası hesabına yapamayacağı gibi aynı tür ticari işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırlandırılmamış ortak olarak giremez.

SONA ERMESİ VE ORTAĞIN AYRILMASI Sona ermenin genel sebepleri Kollektif şirketler, aşağıda yazılı sebeplerden birinin gerçekleşmesiyle sona erer: a) Konkordato (iflası erteleme anlaşması) ile sonuçlanmış olsa bile şirketin iflası. b) Şirket sermayesinin tamamının veya üçte ikisinin kaybedilmesine rağmen, sermayenin tamamlanmasına veya geri kalan sermaye ile yetinmeye karar verilmemiş olması. c) Şirketin diğer bir şirket ile birleşmesi. d) Kanunun 215 inci maddesinde gösterilen süre içinde veya sonra tescil ve ilan yapılmamışsa, aradan ne kadar süre geçmiş olursa olsun, ortaklardan herhangi birinin istemi üzerine ve bu ortağın noter aracılığıyla diğer ortaklara uygun bir süreyi içeren ihtar göndermiş olması şartıyla mahkemece feshe karar verilmesi. e) 254 üncü madde hükmü saklı kalmak üzere ortaklardan birinin iflası. Şirketin iflası, ortakların işasını gerektirmez. Müflis ortak şirketten çıkarılabilir.

Kollektif şirketini sona erdiren haklı sebepler MADDE 245- (1) Haklı sebep, şirketin kuruluşuna yol açan fiili veya kişisel sebeplerin şirketin işletme konusunun elde edilmesini imkânsız kılacak veya güçleştirecek şekilde ortadan kalkmış olmasıdır; özellikle; a) Bir ortağın, şirketin yönetim işlerinde veya hesaplarının çıkarılmasında şirkete ihanet etmiş olması, b) Bir ortağın kendisine düşen asli görevleri ve borçları yerine getirmemesi, c) Bir ortağın kişisel menfaatleri uğruna şirketin ticaret unvanını veya mallarını kötüye kullanması, d) Bir ortağın, uğradığı sürekli bir hastalık veya diğer bir sebepten dolayı, üstüne aldığı şirketin işlerini yapmak için gerekli olan yeteneği ve ehliyetini kaybetmesi, gibi hâller haklı sebeplerdendir. Özel durumlar Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesi MADDE 246- (1) Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesinden dolayı fesih davası açabilmek için önce ortağa noter aracılığıyla uygun süreyi içeren bir ihbar gönderilir. İhbar, verilen süre içinde borcun yerine getirilmesi ihtarını da içerir.

SONA ERMENİN HÜKÜMLERİ Tescil ve ilan Şirketin sona ermesi hâlinde ortaklar sona ermeyi tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür. İflas sebebiyle şirketin infisahı hâlinde bu yükümlülük iflas memuruna aittir. Şirketin feshi bir ortağın ölümünden ileri gelmişse tescil ve ilan dilekçesi, ölen ortağın mirasçılarıyla birlikte diğer tüm ortaklar; mirasçıların katılması mümkün bulunmayan veya güç olan hâllerde, sağ kalan ortaklar tarafından verilir. Ortağın ölümü Şirket sözleşmesinde şirketin ölen ortağın mirasçılarıyla devam edeceğine ilişkin düzenleme yoksa (varsa, mirasçılar kollektif sıfatıyla şirkete devam edip etmemekte serbesttirler), mirasçılarla diğer ortakların oybirliği ile verecekleri karar üzerine şirket bunların arasında devam edebilir

Ortaklıktan ayrılan ortağın payı Şirketten çıkan veya çıkarılan ortağın payı, şirket sözleşmesinde aksine hüküm yoksa, çıkmanın istendiği veya ortağın çıkarıldığı, uyuşmazlık hâlinde karar tarihine en yakın tarihteki şirket varlığı esas alınarak hesaplanır ve ortaklıktan ayrılan ortağa nakden olarak verilir. MADDE 261- (1) Çıkarılan veya çıkan ortak, 260 ıncı madde uyarınca hesaplanan payını şirketten ancak nakden alabilir.