SORUN ÇÖZME BECERİLERİ YRD. DOÇ. DR. EMRE MÜEZZİN ULUSLARARASI KIBRIS ÜNİVERSİTESİ

SORUN NEDİR? Araştırılıp öğrenilmesi, düşünülüp çözümlenmesi, bir sonuca bağlanması gereken durum, mesele, problem. Sıkıntı veren durum, dert.

SORUNLARIN KAYNAKLARI; Kaynakların Kıtlığı Bireysel İlkelerin, Değerlerin ve Önceliklerin Farklılığı Psikolojik Gereksinmelerin Karşılanmaması

SORUNLARI ÇÖZÜME DÖNÜŞTÜRMEK

SORUN ÇÖZME STRATEJİLERİ 1. Amaca öncelik tanıyan veya yalnızca amaç odaklı stratejiler 2. İlişkilere öncelik tanıyan veya yalnızca ilişki odaklı stratejiler. 3. Hem amaca hem de ilişkilere odaklı sorun çözme yaklaşımı.

1. AMAÇ ODAKLI Amaca önem veriyorsanız ya bunda uzlaşırsınız ya da güç kullanarak kendi çözümünüzü kabul ettirirsiniz. Uzlaşmada kendi amacınızın bir kısmından vazgeçebilirsiniz ve karşı taraftan da aynı şeyi isteyebilirsiniz. Hedef biraz da olsa her iki tarafın da özveride bulunmasını sağlamaktır. Güç kullanmayı seçtiyseniz çözümün tek sonucu vardır. Bu seçim yaratıcılığı ve farklılıkları dikkate almaz. Üstelik sorun çatışma boyutuna taşınır.

2. İLİŞKİ ODAKLI İlişkilere önem veriyorsanız; “Aman bir tatsızlık çıkmasın.” ilkesinden hareket ediyorsunuz demektir. Burada amaç hiç söz konusu değildir, ama süreç içinde ilişkinin de sağlıklı kalması olası görünmemektedir. Çatışma yaşanmasın diye soruna ilişki odaklı yaklaşılır. Bu soruna duygusal boyutta bakmak ve onu dondurmak olabilir.

3. HEM AMACA HEM DE İLİŞKİLERE ODAKLI SORUN ÇÖZME YAKLAŞIMI Bu yaklaşım yüzleşme, dialog, arabuluculuk yöntemleri olarak tanımlanır. Soruna, amacı ve ilişkileri birlikte ele alarak yaklaşan, kimsenin kaybetmediği, sonuçta herkesin kazandığı bir stratejidir. Bu stratejilerin kullanılmasıyla kişiler arasında gerilim azalır, duygular ifade edilip ilişkiler gelişir ve birlikte en uygun çözüm bulunur.

ÖĞRENCİLERİMİZİN PROBLEM ÇÖZMEDE KULLANABİLECEKLERİ BEŞ AŞAMALI BİR STRATEJİ 1.KONUŞMA “Sorununuzu paylaşırsanız, sorun bir bütün olmaktan çıkıp yarıya iner.” Çocukların algıları…

2. DÜŞÜNME Bu aşamada çocuğa, herhangi bir önlem almadan önce, sorununu tüm ayrıntılarıyla düşünmesi gereği hatırlatılır. Düşüncelerini netleştirmesi ya da yeni fikirler üretmesi için önerilebilecek yöntemler: Resim yapmak, “İyi” ve kötü” şeyler listesi hazırlamak, Sorun hakkında farklı biçimde biten öyküler yazmak, Fikir jimnastiği yapmak.

3. HAREKETE GEÇME “İyi formüle edilen bir problem yarı yarıya çözülmüş demektir.” Uzun süreli hedef – Bu noktada unutmamanız gereken husus, seçilen hedefin başarıya ulaşma olasılığının olması ve sürenin gerçekçi olmasıdır. Bu, istenilen hedefin kısa ve net özetidir. Kısa süreli hedef – Hedeflerin saptanması çok önemlidir; çünkü küçük adımlarla işe başlanırsa, eylem planını sürdürme olasılığı artar. Hedeflerin somut olmasına gayret edilmeli ki, başarı gözle görülebilsin.

4. DENETLEME Çocuğa sorununun çözümünde gerekli desteği verip kendi kendine denetlemesi için onu teşvik edin ve bu konuda önerilerde bulunun. Örneğin, günlüğüne not alabilir, yatak odasının duvarına bir grafik hazırlayıp asabilir vb.

5. ÖDÜLLENDİRME Bu aşamada problemini çözebildiği için çocuğun ödüllendirilmesi gerekir. Fakat, bundan daha önemlisi, yavaş ilerleme kaydediyorsa veya başarısız olduysa bile, gösterdiği “çaba” için onu ödüllendirmeyi unutmayın.

ŞİMDİ KENDİMİZİ TANIMA ZAMANI

SKÖ Sizin de bildiğiniz gibi, hepimiz zaman zaman kendimizi diğer insanlarla karşılaştırır ve bazı değerlendirmler yaparız. Bu değerlendirmeler sonucunds kendimizle ilgili bazı fikirler ediniriz. Sizin de kendinizle ilşkili bazı görüşleriniz mutlaka vardır. Lütfen aşağıdaki sıfatların herbirinde, sizi en iyi yansıtan rakamın üzerine (X) işareti koyunuz. (1) Sol taraftaki boyuta en yakın olmayı ifade eder. (6) Sağ taraftaki boyuta en yakın olmayı ifade eder.

DEĞERLENDİRME EN DÜŞÜK 18 EN YÜKSEK 108 ORTA 63

KENDİNİ TANIMAK

KENDİNİ TANIMLAMA  Kendinizi tanımlayan 4 sözcük bizimle paylaşır mısınız?  Bu kelimeler size ne kadar tanımlıyor?  Bu sözcüklerden ne kadar memnunsunuz? Hedef: Kişinin birkaç sözcükle kendini tanımlayabileceğini göstermek.

KENDİLİK TANIMININ OLUŞUMU 1.Kendinizi neden böyle tanımladınız? Kendinizi tanımlarken nelerden etkilendiniz? 2.Sizce insanlar kendilerini neye göre tanımlarlar? 3. Sizin kendinizi böyle tanımlamaya iten geçmiş olay ve deneyimleriniz nelerdir? Hedef: Kendilik tanımının başkalarının bizim hakkımızdaki görüşleri ve geçmiş yaşantılarımızdan kaynaklandığını vurgulamak.

KENDİLİK TANIMI VE DAVRANIŞLAR - I 1.Kendiniz hakkındaki düşünceleriniz sizce davranışlarınızın üstünde nasıl bir etki gösterir? Örneğin; Eğer bir yerde heyecanlanacağınızı düşünürseniz heyecanlanır mısınız? Yanlış şeyler konuştuğunuzu düşünerek, konuşmadan kaçınır mısınız? 2. Tek bir tanım ile kendimizi değerlendirsek de aslında kendimiz için birçok tanım yapabiliriz. 3. Kendiniz hakkında 3 olumlu 3 olumsuz sözcük söyler misiniz?

KENDİLİK TANIMI VE DAVRANIŞLAR - II Hedef: Nasıl olduğumuza inanırsak o biçimde davranırız. Kendi hakkında olumlu düşünceleri olan bireyler daha başarılı, mutlu ve kendilerine daha güvenli olurlar. Kendimizi yaşadığımız birkaç olumsuz deneyimle tanımlamamız doğru değildir. İnsan iyi ve kötü yanlardan oluşur.

KENDİLİK TANIMINI DEĞİŞTİRME *** Bir kişi kendine yönelik tanım ve değerlendirmelerini değiştirebilir mi? Kendimize ait düşüncelerimizi değiştirebilmemiz için geçmiş yaşantılardaki olumsuzluklara değil olumlu ve başarılı olanlara odaklanmamız gerekir. Hedef: Kişi kendine karşı daha olumlu bir tanımlama geliştirmesi mümkündür.

KENDİMİZİ NASIL DEĞİŞTİREBİLİRİZ? 1. Kendinizde beğenmediğiniz bir davranış veya düşünceyi söyleyiniz? 2. Bu davranış ve düşünceyi değiştirmek için kendinize bir hedef seçiniz. *** Hedef Seçme: Hedeflerimiz gerçeki, kontrol edilebilir, ölçülebilir ve anlamlı olmalıdır !!! 3. Değiştirmek istediğiniz tanımınızla ilgili bir plan yapılmalıdır. 4. Plan dahilindeki değişikliklerin farkedilmesi.

HEDEFLERİMİZE ULAŞMAK İÇİN İPUÇLARI Kendinize inanın ve güvenin. Yanlış yapmaktan korkmayın. Herkes yanlışlar yapar ve bu yanlışlar sonucu öğrenir. Hedeflediğiniz bir aşamada başarısızlıkla karşılaşırsanız moralinizi bozmayınız. Bunun sizin için deneyim olduğunu düşünün. Zaman zaman hayal gücünüzü kullanarak hedeflediğiniz amaçlara ulaştığınızı düşünün. Başardığınız her hedef için kendinizi ödüllendirin.

EN ÖNEMLİ SORUNLAR

KENDİNİ ORTAYA KOYMAK !!! “Hayır” Deme Becerisi 1.Basamak: Konumunuzu belirleyin Yapılan bir ricaya karşı cevabınızı belirleyin Örnek “Hayır, kusura bakma sana gömleğimi veremem.” 2. Basamak: Nedenini belirtiniz ve açıklayınız Örnek “Bugün bu gömleğe benim ihtiyacım var, ben giymek istiyorum.” veya “ Başka birisine söz verdim, bu nedenle üzgünüm sana veremeyeceğim.” 3. Basamak: Anlayışlı olunuz Diğer kişilerin duygularını ve isteklerini anlamış olduğunuzu hissettirin. Örnek. “Gerçekten senin bu gömleği kullanmak istediğini biliyorum.”

KENDİNİ ORTAYA KOYMAK !!! Ricada Bulunmak ve Hakkını Aramak 1. Basamak: değişmesi gereken durumu veya sorunu belirleyerek konu ile ilgili düşüncenizi belirtiniz. Örnek. “ Kalemimi evde unuttum. Bu nedenle yazacak herhangi birşeyim yok.” 2. Basamak: sorunu düzeltmek veya değiştirmek için ricada bulunun. Örnek: “Fazla kaleminiz varsa ödünç alabilir miyim?”

Sorunun özüne inin, doğru soruları sorun. Sorularınız basit, dolaysız ve odaklanmış olsun. Cevaplayanı somut ve açık bir yanıt vermeye mecbur bırakın. Geniş çözüm yollarına açık olun. En karışık sonuçları en basit yollarla elde etmeye çalışın. Sorunun daima basit çözümünü bulun.

SORUN ÇÖZME BECERİLERİ YRD. DOÇ. DR. EMRE MÜEZZİN ULUSLARARASI KIBRIS ÜNİVERSİTESİ