AKTİFLİK İyonik çözeltilerde katyonlar negatif, anyonlar ise pozitif iyonlar tarafından çevrelenirler. İyonların etrafında zıt yüklü iyonlar tarafından oluşturulan iyon bulutları bulunur. Deneysel sonuçlarda gözlenen konsantrasyona ETKİN KONSANTRASYON veya AKTİFLİK denir. Etkin konsantrasyonu belirtmek için de iyon konsantrasyonu bir düzeltme faktörü ile çarpılır. Tanecikler arasında hiçbir kuvvetin bulunmadığı durum ideal durum olarak adlandırılır ve böyle çözeltilere ideal çözeltiler denir.

Tanecikler arasında kuvvetlerin ihmal edilebilecek derecede küçük olduğu çözeltiler ideal çözelti gibi davranırlar. Böyle çözeltilere İdeal Seyreltik Çözeltiler, ideal olmayan çözeltilere ise Gerçek Çözeltiler denir. Konsantrasyon artışı ile birlikte ideal durumdan sapmalar olur. İdeal durumdan sapma nedenleri: 1- İyonlar arasındaki zayıf elektrostatik kuvvetler 2- İyon asosiasyonu 3- İyonların çözünmesi nedeni ile serbest çözücü moleküllerinin azalması. 4- Çözücü molekülleri arasındaki ilişkinin bozulması 5- Çözücünün

5- Çözücünün dielektrik sabitinin çözünen tarafından değiştirilmesi 6- Kompleks veya disosiye olmamış bileşiklerin oluşumudur. Gerçek çözeltiler için ideal durumdan sapmadan kaynaklanan etkenlerin ortadan kaldırılması amacıyla maddenin içinde bulunduğu durumu tanımlamak için konsantrasyon yerine etkin konsantrasyon anlamına gelen AKTİFLİK terimi kullanılır. Aktiflik a = f x C olarak gösterilir. f = aktiflik katsayısı ; C= iyonun konsantrasyonu

I =  Ci Zi2 Ci = iyonun konsantrasyonu Zi = İyonun yükü I = (CaZa2 + .........CnZn2) Aktiflik katsayısı iyonların birbirlerinden yeterince uzak oldukları seyreltik çözeltilerde 1’e yaklaşır. Aktiflik katsayısının limit değerine yani 1’e yaklaştığı çözeltilere SONSUZ SEYRELTİKLİKTEKİ ÇÖZELTİLER denir.

1-1 elektrolitlerinde iyon şiddeti konsantrasyona eşittir. 2-2 elektrolitlerinde iyon şiddeti konsantrasyonun 4 katıdır. 1923 yılında Debye-Huckel çok seyreltik çözeltilerdeki iyonlar için aktiflik katsayısını hesaplamaya yarayan ampirik bir formül geliştirdiler. Bu formül: log fz = -A.Z2 I dir. I: iyonun şiddeti; z: iyonun yükü

A= D: Dielektrik sabiti. Su için 25 oC de 78.54 tür. T: oK cinsinden mutlak sıcaklık. Bu değerler yerine konulunca A= 0.512  0.5 bulunur. I < 0.001 olduğu zaman log fz = -A.Z2 I eşitliği kullanılır. I daha büyük olunca log fz = -A.Z2 I 1+ aB I A: Hidratize iyonun büyüklüğüne karşılık gelen Å düzeyinde ifade edilen bir sayıdır ve 3 Å olarak alınır. B: Dielektrik sabiti ve sıcaklığın bir fonksiyonudur.

B= 25 oC de B = 0.328 dir. a x B = 3 x 0.328  1 olur ve formül: log fz = -A.Z2 I 1+ I olur. Guntelberg tarafından düzenlenmiştir. Bu formül I = 0.001- 1 aralığında kullanılır.

Gugenheim ise a= 3 Å alıp denkleme doğrusal bir terim eklemiştir Gugenheim ise a= 3 Å alıp denkleme doğrusal bir terim eklemiştir. Denklem: log fz = - şeklini almıştır. Davis ise 1.1 ve 1.2 elektrolitleri için b= 0.15 değerini önererek formülü log fz = - şekline getirmiştir. Bu formül I > 1 olan çözeltilerde kullanılmaktadır. Günümüzde en çok kullanılan formül de budur.