SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI YAZILIMI TASAMA GEÇİRME

YAZILIMIN YAŞAMA GEÇİRİLMESİ Yazılımın kodlamasının yapılması başlı başına büyük işlerdir. Ürünün kabul görüp görmeyeceği test edilir. Testler olumlu sonuçlansa bile ürün için son nokta konmuş sayılmaz. Geliştirilen yazılımın sisteme yüklenmesi ve sistem içinde çalıştırılması gerekmektedir. Geliştirilen yazılımın sistemin yaşamına geçirmede en önemli etkenlerden biri erken planlamalarda bulunmaktadır.

YAZILIMIN YAŞAMA GEÇİRİLMESİ Yazılımın sistem yaşamına girmeye başlanacağı önceden kararlaştırılması, yaşamına geçirilme şekli üzerinde planlamalar ve öngörülerde bulunmalıdır. Geliştirilen sistemin kullanıcıları ile sürekli etkileşim, iletişim kurularak geliştirilen yazılımın sistemin yaşamına nasıl ve ne zaman geçirileceği karşılıklı kararlaştırılmalıdır. Sistemin takvimi geçerli, bağlayıcı ve sınırlayıcıdır. Değişime hazır olmaması çok büyük bir engeldir.

HAZIRLIK Geliştirilen yazılımın sistemin yaşamına geçirilmesi için yaşama geçirme süreci planının, yazılımın, dökümanların, yetiştirme programının, acil durum önlemlerinin vb. hazır olması gerekmektedir. Söz edilen hazırlıkların gerçekleşmemiş olması bir çok açıdan hem sistem için hem de sistem geliştiricileri için maliyeti arttırıcıdır. Herhangi bir sistem için yaşama geçirme hazırlık aşamasında gerçekleştirilmesi gereken etkenler temelde aynıdır.

HAZIRLIK Bu etkenler; Kullanıcı onayı: kullanıcı onayından yazılımın test edilmesinde olumlu sonuçlanmış olması gerekmektedir. Etkileşim ve iletişim: etkileşim ve iletişim kapsamında yer alan kişilerle yapacakları işlemler sorumlulukları ve bunların zamana başlı değişimi açık bir şekilde kararlaştırılmalıdır. Herkes görev ve sorumluluklarını açıkça anlamalıdır.

HAZIRLIK Müşteriler/kullanıcılar, bilgisayar ağ yöneticileri, bilgi işlem sorumluları, yazılım geliştirme ekibi, yaşama geçirme birimi, veritabanı yöneticileri vb. etkileşim ve iletişim kapsamında düşünülebilecek kişilerdir. Altyapı hazırlığı: donanım altyapısı iletişim ve etkileşim altyapısının hazır olması yazılım üzerinde gerekli testlerin yapılmış olması ilgili kişilerin gerekli bilgi düzeyinde olmaları diğer etkenlerden birkaçıdır.

HAZIRLIK Geri dönüş noktalarının hazırlanması: yazılımın sistemin yaşamına geçirilmesi aşaması riski oldukça yüksek bir aşamadır. Bunun en büyük nedeni doğrudan, çalışmakta olan bir sistemin yaşamına etkide bulunmasıdır. Bu bağlamda, yaşama geçirme aşaması hazırlık sürecinde yapılan planlar içinde kritik sayılabilecek geçiş eylemlerinde çıkabilecek sorunlar için bir geri dönüş eylemi planı hazırlamaktır. Bir önceki sorunsuz durumuna geri getirebileceği planlanmalıdır.

HAZIRLIK Geçis zamanını belirleme: bazı sistemler gün içinde etkin çalışmakta ve geceleri kullanılmamaktadır. Bu tür sistemler için geçiş zamanı gece olarak kabul edilir. Yazılım kullanımına geçiş yapılabilir. Diğer taraftan bazı sistemler günün her saati kullanımda olabilmektedirler. Bu tür sistemler için kullanıcılar ile beraber uygun bir gün ve saat seçilmeli ve belirlenen gün ve saatte etkin kullanıma geçilmelidir. Kullanıcı sayısının en az olduğu gün ve saat olmalıdır. Müşterilerle/kullanıcılarla beraber kararlaştırılmalı ve bir belge ile kaydedilmelidir.

KULLANICI EĞİTİMİ Bazı sistemlerde yazılımın bazı bölümleri tamamlanınca sistemin ilgili birimindeki kişilere uygun eğitimin verilmesi daha doğru bir yaklaşımken bazı sistemlerde sistem geliştirme sürecinin başından itibaren bütün kullanıcılarla devam eden periyodik eğitimler daha doğru olmaktadır.

KULLANICI EĞİTİMİ Kullanıcı eğitimi kapsamında hangi işlemlerin, nasıl gerçekleştirildiği, ne tür verinin nasıl sisteme girildiği, sistem içinde nasıl işleme alındığı, sistemde kimlerin yer aldığı, kimlerin hangi statüde, hangi yetkilendirmelerle yer aldığı ve sistemin genel işleyişinin yazılım üzerinde nasıl gerçekleştiği yer almaktadır. Sistemlerde aynı anda eğitime alınabilecek kişi sayısı da sistemden sisteme değişebilmektedir.

KULLANICI EĞİTİMİ Kullanıcı eğitimi ile ilgili planlama ve hazırlıklar olası en erken tarihte gerçekleştirilmelidir. Kullanıcı eğitimi kapsamında üzerinde durulması gereken bir durum da eğitimin yöntemidir. Eğitim olabildiğince basit olmalıdır. Daha verimli ve etkili bir eğitim süreci için bir sınıf ortamı oluşturulabilmesi öğretim teknolojilerine bilgisayar destekli eğitim sağlanmalıdır. Sistem ve yazılım konularında yeterli bilgi ve deneyime sahip, eğitici yönü gelişmiş bireylere gerek duyulur.

VERİ DÖNÜŞÜMÜ Veri dönüşüm işleminin gerçekleştirilebilmesi için sistemin veri yapısının çok iyi analiz edilmiş olması gerekmektedir. Eski sistemin veri akışı, veri biçemleri, kendi içindeki veri dönüşümleri iyi bilinmelidir. Ancak bu bilgiler doğrultusunda verilerin yeni sisteme geçişte nasıl dönüştürüleceğine karar verilebilir. Seçilen ve uygulanan yöntem ve strateji ne olursa olsun elde edilen veriler arasında bir tutarsızlık ve eksiklik olmamalıdır.

VERİ DÖNÜŞÜMÜ Dönüşüm ve test işlemleri kapsamında dikkat edilmesi gereken en önemli etkenlerden biri güvenliktir. Zararlı program veya programcılar dönüşüm süreçlerini elde etmek için kollayabilmektedirler. Bazı sistemlerde veri dönüşüm işlemleri için veri yönlendirme (data mapping) kullanılmaktadır. Daha sistematik ve organize bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Veri dönüşüm işlemlerinin son basamağı olarak, veri temizliği gerçekleştirilir.

VERİ DÖNÜŞÜMÜ Veri dönüşüm işlemleri süresince bir takim geçici veri oluşturma ve veri yedekleme gerçekleşmiş olabilir. Veri dönüşüm işlemi kapsamında önemli etkenlerden biri de zamandır. En uygun zaman diliminin seçilmesi gerekmektedir.

ÇÖZÜMÜ YAŞAMA GEÇİRME Çözümün sistemin yaşamına geçirilmesine karar verileceği veya yaşama geçirme aşamasından geri dönülemeyeceği noktaya kesin karar verilmesi için yapılmış olması gereken bir kaç etkinlik bulunmaktadır. Bu etkinlikler; kullanıcı onayı, iletişim, geri dönüş noktaları, dökümantasyon.

ÇÖZÜMÜ YAŞAMA GEÇİRME Dökümantasyon: yaşama geçirme sürecinin bu aşamasında da bir takim testler ve gözlemler yapılmalıdır. Bu testler; çalışırlık, veri geçerliliği, güvenlik, arayüz testleri, iletişim.

ÇÖZÜMÜN GÖZLENMESİ Çözümün hangi bölümünün hangi amaçlarla gözlemleneceği çıkabilecek sorun ve aksamaların belirlenmesi için önemlidir. Gözlemlenecek bölüm, işlem ve işlevler belirlendikten sonra gözlemlemelerin nasıl gerçekleştirileceği belirlenmelidir. Gözlemler sonucu toplanan veriler derlenmeli ve değerlendirme ve gözlemleme amaçlarına uygun analizlerden geçirilmelidirler.

SON ONAY Yazılımın sistemin yaşamına geçirilmesi tamamlanmış, yeni sistem yeni çözümü ile üretimde bulunmaya başlamıştır. Geriye yapılacak işlem son onayın alınmasıdır. Sistemin geliştirilmesi isteğinde bulunan tarafla sistemi geliştiren taraf arasında bir anlaşma imzalanır. Bu anlaşma kapsamında sistem geliştirici firma, sistemi eksiksiz, doğru çalışır ve istikrarlı bir şekilde çalışabilecek durumda geliştirdiğini ifade eder. Sistemin geliştirilmesi isteğinde bulunan taraf ise ifade edilen durumların doğru olduğunu ve kendi taraflarından kabul edildiğini onayladıklarını ifade eder.

PROJENİN SONLANDIRILMASI Herhangi bir proje ile ilgili yapılacak ve yapılması gereken en son işlem projenin sonlandırılmasıdır. Projenin sonlanması için yapılması gereken birkaç etkinlik vardır. Bu etkinlikler; Kapanış konuşması: projenin yaşam akışı değerlendirilmeli, yaşananlar olumlu ve olumsuz yönleriyle yeniden hatırlatılmalı. Ortaya çıkan ürünün zayıf ve üstün yönleri vurgulanmalı. Projenin sonlandığı belirtilmeli ve ileriye dönük yapılabileceklere değinilmelidir.

PROJENİN SONLANDIRILMASI Durum belirleme: projenin başarı durumu ortaya konmalıdır. Verimin değerlendirilmesi: proje sürecinde gerçekleştirilenler ve bunların maliyetleri belirtilerek verimlilik durumu ele alınmalıdır.

PROJENİN SONLANDIRILMASI Yaşamın her alanında iyi bir takım, takım oyununu iyi oynayan bir takım, başarıyı er veya geç yakalar. Bir birey takımı için uyumlu ve yararlı bir üye olmaya çalışmalı. Bir takım, oynanan oyunun bir takım işi olduğunu unutmamalı ve bütün üyelerine yeterli değeri vermelidir.