Mikroişlemciler Adresleme Modları

Adresleme Modları

Giriş Mikroişlemci için verimli yazılım geliştirme, her bir komut için geçerli adresleme modlarının iyi bilinmesine bağlıdır.

Veri Adresleme Modları MOV komutu, çok kullanılan esnek bir komuttur. Veri adresleme modlarının anlatımı için bir temel oluşturacaktır. Source (kaynak): sağda destination (hedef): solda operand Opcode: MOV. Opcode (operasyon kodu): mikroişlemciye, hangi operasyonun çalıştırılacağını belirtir.

Adresleme Modu Operand’larda belirtilen efektif hafıza adresinin nasıl hesaplanacağını belirtir. Bu adresin hesaplanması için register’larda bulunan bilgiler ve/veya sabit sayılar kullanılabilir. Sabit sayılar, komutun içerisinde belirtilebileceği gibi, farklı yerlerde de belirtilmiş olabilir.

1. Register Adreslemesi Bu modda, kaynak operand’ı, hedef operand’ı veya her ikisi birden 8086 register’ları arasından seçilir. MOV DX, CX MOV CL, DL 8-bit register’lar: AH, AL, BH, BL, CH, CL, DH, ve DL. 16-bit register’lar: AX, BX, CX, DX, SP, BP, SI, ve DI. HİÇ BİR ZAMAN 8-bitlik ve 16-bitlik register’ları karıştırmayın.

2. Immediate (Veri tanımlı) Adresleme Kaynak olarak, komutun içerisinde tanımlanmış olan byte veya word; hedef register’ı veya hafıza satırına yazılır. MOV CL, 03H MOV DX, 0502H İmmediate (hemen) kelimesi, heksadesimal opcode’dan hemen sonra gelen hafıza satırındaki verinin kullanılmasını ifade eder. İmmediate veriler, sabit verilerdir. Register’dan veya hafıza satırından okunan veriler, değişken verilerdir.

Immediate Addressing (continued) H harfi, heksadesimal veri olduğunu ifade eder. Eğer heksadesimal veri, bir harf ile başlar ise (A, B, C, D, E), assembler, verinin 0 ile başlamasını gerektirir. Örneğin heksadesimal F2, assembly dilinde 0F2H şeklinde ifade edilmelidir. Desimal (10’luk sistemdeki) veriler için herhangi bir özel ön veya arka takı gerekmez. Örneğin, desimal 100 rakamı AL register’ına yazılması istenir ise MOV AL,100 komutu kullanılır.

Bir Assembly Programı VERI1 DB 23H ; VERI1 23H baytı olarak tanımlı VERI2 DW 1000H ; VERI2 1000H word’u olarak tanımlı BASLA: MOV AL,BL ;BL’yi AL’ye kopyala MOV BH,AL ;AL’yi BH’ye kopyala MOV CX,200 ;200 desimal rakamını CX’e kopyala

Assembly Programları Assembly programlama dilindeki her komut 4 parça/kısımdan oluşur. En soldaki kısma label ismi verilir. Bulunduğu hafıza satırı için sembolik bir isim belirtir. Tüm label’lar, bir harf veya şu özel karakterlerden biri ile başlayabilir: @, $, -, or ?. Bir label, 1 ile 35 karakter arasında olabilir.

Assembly Dili (devam) Bir sonraki kısım opcode alanıdır. Komutun ne olduğunu tanımlar. Daha önce belirtilen örneklerdeki MOV kısmı, opcode için bir örnektir. Opcode kısmının sağındaki kısım operand kısmıdır. Opcode tarafından kullanılacak olan bilgileri içerir. MOV AL,BL komutundaki AL ve BL kısımları operand kısımlarıdır. En sonda ise, komut ile ilgili eklenebilecek yorumları içeren kısmı comment bulunur. Yorumlar, noktalı virgül (;) karakteri ile başlar.

3. Direct (Doğrudan) Adresleme Hafıza ile bir register arasında byte veya word transferi yapar. Komut seti, hafızadan hafızaya veri transferini içermez (MOVS komutu hariç) Örnekler: MOV CX,START MOV START,BL START assembler tarafından, DB(Define Byte – Byte olarak tanımla) or DW(Define Word – Word olarak tanımla) pseudo komutları ile tanımlanmış bir adrestir.

4. Register Indirect (Dolaylı) Adresleme Register ile bir indis veya baz register’ı sayesinde adreslenmiş olan bir hafıza bölümü arasında byte veya word transferi. Indis ve baz register’ları BP, BX, DI, ve SI’dır. Örnek: MOV AX,[BX] komutu, (veri bölümünün başlangıcından) BX register’ında belirtilen offset’te bulunan 16-bitlik veriyi AX register’ına kopyalar.

5. Base-plus-index (Baz-artı-indis) Adresleme Baz register (BP veya BX)’te bulunan değere indis register’larda (DI veya SI)’da bulunan değer ilave edilerek bulunan değerin işaret ettiği hafıza adresindeki veri ile register’da bulunan veri arasında yapılan byte veya word büyüklüğündeki transferi gerçekleştirir. Örnek: MOV [BX+DI],CL komutu, CL’de bulunan byte büyüklüğündeki veriyi, BX+DI ile işaretlenen hafıza adresine kopyalar.

6. Register Relative (Göreceli) Adresleme İndis veya baz register’ındaki değere bir sayı ilave edilmesi ile oluşan değerin işaret ettiği hafıza bölgesi ile register arasında gerçekleştirilen byte veya word büyüklüğündeki transferi gerçekleştirir. Örnekler: MOV AX,[BX+4] MOV AX,ARRAY[BX]

7. Base Relative-Plus-Index (Baz Göreceli-artı-indis) Adresleme Baz ve indis register’ına bir değer ilave edilerek bulunan değerin işaretlediği hafıza bölgesi ile register arasındaki byte veya word büyüklüğündeki veri transferi. Örnekler: MOV AX,ARRAY[BX+DI] MOV AX,[BX+DI+4]

8. Relative (Göreceli) Adresleme Bu modda, operand, PC’ye göre göreceli olarak belirtilmiş olan 8-bitlik yönlü sayı ile ifade edilir. Örnek: JNC START Eğer carry=0 ise, PC’ye START’ın gösterdiği 8-bitlik yönlü sayı ilave edilerek bulunan değer yüklenir. Aksi durumda, bir sonraki komuta geçilir.

9. Implied (İmalı) Adresleme Bu modu kullanan komutların hiç operand’ı bulunmaz. Örnek: CLC Bu komut, carry bayrağının değerini sıfıra çeker.

Örnekler Aşağıdaki komutların adresleme modlarını bulun: MOV DH,[BX+DI+20H] MOV AL,BL JMP LABEL1 MOV SP,BP MOV AX,WATER MOV CH,[BP+SI] MOV AX,FILE[BX+DI] MOV [DI],BH MOV AX,44H MOV [BX+SI],SP MOV AL,NUMBER MOV AX,[DI+100H] MOV BL,44 MOV ARRAY[SI],BL MOV LIST[SI+2],CL MOV CX,[BX] CLI