ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI

ÇOCUK TANIMI Çocuk Hakları Sözleşmesi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 1.Madde: 18 yaşından küçük her insan çocuk sayılır. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 3. Madde: Daha erken ergin (reşit) olsa bile 18 yaşını doldurmamış kimse çocuk sayılır 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 6. Madde: Çocuk deyiminden 18 yaşını doldurmamış kişi anlaşılır. Daha erken ergin olmak: Evlenmek kişiyi ergin yapar. 18 yaşından önce evlenen çocuk ergin sayılır. Ancak Çocuk Koruma Kanununa göre çocuk 18 yaşından önce evlenmiş olsa ve bu nedenle ergin sayılsa bile 18 yaşını doldurmamış her kişi çocuk olarak kabul edilir.

Dünyada çocuk sorunlarına bakıldığında ilk üç sorun şöyledir: ÇOCUĞUN CİNSEL İSTİSMARI ÇOCUK YAŞTA EVLENDİRİLME MÜLTECİ ÇOCUKLAR

BAZI İSTATİSTİKSEL VERİLER Adalet Bakanlığı verilerine göre: Her ay Adli Tıp Kurumlarına 650 çocuk, cinsel istismar vakasıyla giriş yapmaktadır. 2005 yılında bu konuyla ilgili açılan dava sayısı 5.134 dür. bu oranlar cinsel istismar suçunun artışını gözler önüne sermektedir. 2015 yılında «çocuğun cinsel istismarı» konusunda açılan dava sayısı 18.266, mahkumiyet 13.968 dir.

Çocuğa yönelik cinsel istismar vakalarında çocukların yaş dağılımı

Çocuğa yönelik kötü muamele Çocukların ya da ergenlerin ana-babaları, onları bakıp gözetmek ve eğitmekle görevli bireyler, vasi gibi kişiler ya da yabancı kişiler tarafından yapılan Bedensel veya psikolojik olarak sağlıklarına zarar veren Fiziksel, duygusal, cinsel ya da zihinsel gelişimlerini engelleyen tutum ve davranışlardır Çocuklara yönelik kötü muamele (Child maltreatment) çocuk istismarını ve ihmalini kapsayan genel bir tanımdır. Burada verilen tanımlar Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tanımlardır.

Çocuğa kötü muamele dünyanın her yerinde görülen çok ciddi bir sorundur ve kötü muamelenin tipi, cinsiyet, coğrafi bölge ve diğer faktörlere bağlı olarak değişmektedir. ANCAK

Dünya Sağlık Örgütü tarafından 4 tip kötü muamele tanımlanmaktadır. Fiziksel İstismar Cinsel İstismar Duygusal İstismar İhmal

İhmal ve istismar Çocuğun gelişimini zedeleyen Anne/baba/bakım verici ya da herhangi bir yetişkin tarafından yapılan Çocuğun gelişimini zedeleyen Toplumsal ahlak kuralları tarafından yanlış olduğu kabul edilmiş olan eylem ya da eylemsizlikler

Çocuğa karşı; sağlığına, yaşamına, gelişimine veya onuruna zarar veren ya da zarar verebilme olasılığı yüksek, kasıtlı fiziksel güç kullanılmasıdır. Fiziksel İstismar

Çocuğun tam olarak anlayamadığı, onay vermesinin mümkün olamayacağı, gelişimsel olarak hazır olmadığı ya da toplumun yasalarına, sosyal normlarına aykırı olacak şekilde bir cinsel etkinliğe dahil edilmesidir. Cinsel İstismar

Ebeveyn ya da çocuğa bakan kişinin davranışları ya da sözleriyle çocuğun ruh sağlığını bozacak etkide bulunması ve çocuğun bu nedenle büyüme gelişme ve ruh sağlığı açısından genetik kapasitesine ulaşmasının engellenmesidir. Bu durum bir süreç içinde, pek çok defalar tekrarlanabileceği gibi, tek bir seferde de gerçekleşebilir. Duygusal İstismar

İşverenler ve diğer çocuklar olabilir. Arkadaşlar, akrabalar, yabancılar, çocukla ilişkisi olabilen görevliler Aile bireyleri ve çocuğun bakımından sorumlu olan kişiler Çocuk istismarcıları

İhmal Çocuğa bakmakla yükümlü kimselerin; Çocuğun beslenme, giyinme, barınma, eğitim, sağlık, diş sağlığı ve sevgi gibi temel gereksinimlerini karşılamada ihmal göstermesi. Çocuğun beden ve ruh sağlığının veya bedensel, duygusal, sosyal ya da ahlaki gelişiminin engellenmesi. En basit tanımıyla «Yapılması gerekenin yapılmaması» olarak tanımlanabilir.

RİSKLER

RİSKLER Toplumsal Çevresel İlişkisel Kişisel Çocuklara kötü muamele olasılığını artıran etmenler risk faktörü olarak tanımlanır. Çocuklara karşı uygulanan şiddetin ve kötü muamelenin risk faktörleri incelenirken ilk basamakta kişisel faktörleri değerlendirmek gerekir. İkinci basamakta ilişkisel risk faktörleri yer alır. Bu kapsamda çocuğun ve mağdur edenin ilişkisel özellikleri söz konusudur. Üçüncü basamakta çevresel, dördüncü basamakta toplumsal düzeydeki risk faktörleri yer alır.

RİSKLER Kişisel Çocukla ilişkili İstenmeyen çocuklar ya da istenmeyen cinsiyette çocuklar, doğum anomaliler, mizaç vb. nedenlerle ailenin beklentilerini karşılayamayan çocuklar Zihinsel gerilik, erken doğum, kronik hastalık gibi nedenlerle sürekli bakım gerektiren çocuklar Engelli çocuklar Hiperaktivitesi, tehlikeli davranış sorunları olan çocuklar Üvey çocuklar Sık ve uzun süre ağlayan çocuklar Çocukla ilişkili risk etmenleri: Bazı çocuklar birtakım kişisel özellikleri nedeni ile istismar ve ihmale daha açıktır. Bu risk faktörlerinin varlığı nedeniyle çocuğu maruz kaldığı kötü muamelenin sorumlusu olarak düşünmek mümkün değildir. Bu faktörler koruyucu önlemler açısından öncelikli grubu belirleyebilmek ve istismar ve ihmal edilen çocuğu daha erken tanıyabilmek için göz önünde bulundurulmalıdır.

Anne-baba ya da bakım veren kişi ile ilişkili RİSKLER Anne-baba ya da bakım veren kişi ile ilişkili Genç ebeveyn, yalnız yaşayan ebeveyn Eğitim eksikliği (Çocuk gelişimi hakkında bilgisizlik, bilinçsizlik) Alkol ve/veya uyuşturucu kullanıyor olmak Çocukken istismara uğramış olmak ( İSTİSMARDAN DOĞAN İSTİSMAR) Fiziksel veya psikiyatrik bir hastalık varlığı Dürtü ve öfke kontrolünün yetersizliği Toplumsal iletişim becerilerinin yetersizliği

RİSKLER İlişkisel Çok çocuklu, katı disiplin uygulayan aileler Ekonomik sıkıntı, işsizlik, aile içi şiddet varlığı Sosyal destek sistemlerinin yetersizliği Evlilikteki veya yakın ilişkilerdeki sorunlar nedeniyle aile yapısının bozulması, bunun sonucunda çocukta veya erişkinde duygusal ve zihinsel sorunların ortaya çıkması Aile bireyleri arasındaki bağın zayıf olması, sözel ve psikolojik çatışmaların sık yaşanması Ailelerin yapısı (çekirdek aile, geniş aile, parçalanmış aile vb) aileyi oluşturan bireylerin kişisel koşullarına ve toplumun normlarına göre farklılıklar gösterebilir. Bu noktada kişiler arası ilişkiler son derece önemlidir. Aile bireyleri arasındaki bağın zayıf olması, sözel ve psikolojik çatışmaların sık yaşanması, ailenin toplumda yalıtılmış olarak yaşaması, sosyal destek sistemlerine ulaşamaması, aileye stresli veya güç dönemlerinde, sıkıntılı durumlarda yardım edecek destek mekanizmalarının olmaması riskleri artırır.

RİSKLER Çevresel İşsizlik oranlarının yüksek, geçim sıkıntısının yaygın olması Uygun beslenme, barınma ve bakım olanaklarının yetersizliği Uyuşturucu ticaretinin varlığı Çocuğun savunuculuğunu yapacak kurum ve yapıların yetersizliği Çocuk işçiliği konusunda denetleme ve rehabilitasyonun yetersizliği

RİSKLER Toplumsal Çocuğu koruyan yasaların yetersizliği Çocuğa verilen değerin düşük olması Cinsiyet ayrımcılığı ve toplumsal eşitsizlik Şiddetin kabul edilir olması, hoş görüyle karşılanması , organize şiddetin varlığı (savaş, terör, yüksek suç oranları) Pedofili Kontrolsüz internet Kültürel normlar

Çocuk istismarı ve ihmali farklı alanlardaki pek çok faktörün karmaşık etkileşiminin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Risk faktörü olarak kabul edilen durumlar hizmet ve müdahale için öncelik taşır. Tek başına hiçbir faktör çocuğa karşı kötü muamelenin nedenini açıklamak için yeterli olamaz. Çocuk istismarı ve ihmali farklı alanlardaki pek çok faktörün karmaşık etkileşiminin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Risk faktörü olarak kabul edilen durumların varlığı çocuk istismarı ve ihmalinin varlığını kesin olarak gösteremez. Bununla birlikte istismar ve ihmal için risk faktörlerinin bulunduğu durumların hizmet için öncelik taşıdığı bilinmelidir.

CİNSEL İSTİSMAR ŞEKİLLERİ İSTİSMARI DÜŞÜNDÜRECEK İPUÇLARI İSTİSMARIN ETKİLERİ

DOKUNARAK CİNSEL İSTİSMAR Oral-genital, genital-genital, genital-rektal, el ile ya da bir cisimle genital temas, rektal bölgelere, veya vücudun diğer bölgelerine dokunma. Bu eylemler çocuğa dokunarak ya da çocuğun istismarcıya dokunması istenerek gerçekleşebilir.

Dokunma olmaksızın yapılan cinsel istismar Çocuğa cinsel içerikli şeyler söylemek ve çocukla aynı içerikte konuşmalar yapmak Teşhircilik, Röntgencilik Çocuğun cinsel ilişki sahnesine doğrudan şahit olması Çocuğa cinsel organ göstermek, çocuğun cinsel organlarını göstermesini istemek, banyodayken çocuğu seyretmek, Çocuğa cinsel içerikli materyal göstermek (pornografik film seyrettirmek, fotoğraflar göstermek) Çocuğu pornografik malzemeler için kullanmak

ÇOCUKLARIN CİNSEL SÖMÜRÜSÜ Çocuğa veya üçüncü kişilere para ve benzeri şeylerin verilmesi karşılığında çocuğun yetişkin tarafından cinsel obje olarak kullanılmasıdır. Fuhuş, pornografi, cinsel sömürü amaçlı kullanma, çocuk seksi turizmi ve erken evlendirme.

ENSEST Kanunen evlenmelerine izin verilmeyen iki kişi arasındaki cinsel ilişki ensest olarak tanımlanır. Kan bağı olan baba, anne, ağabey, abla, amca, dayı, teyze, hala ve dede gibi akrabalara ek olarak, çocuk üzerinde anne-baba gibi otoritesi ve saygınlığı olan geniş bir akraba ve hısım grubu ensest tanımında taciz edenler arasında sayılır. Örneğin enişte, üvey anne-baba, üvey kardeşler bu gruptadır. Ensest cinsel istismar kapsamında bir saldırı tipidir. Ensestin tek ve kesin bir tanımını yapmak zordur. Son çalışmalarda üzerinde fikir birliğine varılan tanıma göre ensest; birbiriyle evli olanlar dışındaki aile üyeleri arasında sözlü-sözsüz, fiziksel, görsel her türlü erotik davranıştır. Ensest için kabul edilen taciz, taciz edenin cinsel uyarılması ya da tatmini için çocuğa veya gence yönelmiş her türlü fiziksel ya da fiziksel olmayan cinsel davranışı içerir.

Çocuk İhmal İstismarı Şüphesine Neden Olabilecek İpuçları Çocuğa yönelik her türlü kötü muamele (fiziksel, cinsel, duygusal istismar ve ihmal) fiziksel bulguların yanı sıra önemli davranış değişiklikleri de oluşturur. Bu davranış değişiklikleri kötü muamelenin kimi zaman tek belirtisi ya da bulgusu da olabilir. Fiziksel şiddet gören bir çocukta bile fiziksel yaralanma bulguları ikinci planda kalabilir. Çocukla ilgilenen profesyonellerin çocuklardaki bu davranış değişikliklerini fark ederek, her türlü istismar ve ihmal olasılığını aklına getirmesi gerekir. Çünkü akla getirilmediği takdirde istismara uğrayan çocuk çoğu kez herhangi bir yardım talebinde bulunamadan yaşadığı travma ile başbaşa kalır. Çocuğun tavır ve davranışlarında ortaya çıkan değişikliklerin başka sebepleri olabileceği de mutlaka gözönünde bulundurulmalıdır. Burada bahsedilen davranış değişiklikleri ya da davranış bozuklukları yalnızca istismar için bir ipucu olarak kabul edilmelidir.

Ebeveyn-çocuk rollerinde yer değişikliği İntihar eğilimi Okula geç kalma ve/veya okuldan erken ayrılma Okuldan kaçma Konsantrasyon güçlükleri Kaygı Çekingen ve ilgisiz Agresif Özensiz, bakımsız dış görünüş Yeme bozuklukları Derste uyuklama eğilimi Yorgunluk ve tükenmişliğe bağlı konsantrasyon güçlükleri

Çocukluk Çağındaki Kötü Muamelenin Neden Olabileceği Davranış Değişiklikleri

Dürtüsellik, saldırganlık Çocukluk Çağındaki Kötü Muamelenin Neden Olabileceği Davranış Değişiklikleri Uyku bozuklukları Aşırı talepkarlık Karşı gelme Dürtüsellik, saldırganlık İçe dönüklük, engellenme/baskılanma duygusu Aşırı uyumlu, aşırı itaatkar olma Ana-babaya/bakım veren kişiye aşırı yapışma Ana-babadan/bakım veren kişiden ayrılığa aldırmama Çocukluk çağında karşılaşılan her türlü kötü muamele çocuğun yaşına göre farklı davranış değişikliklerine neden olabilir. Bazı davranış değişikliklerinin farklı yaş dönemleri için normal olabileceği de unutulmamalıdır. Özellikle ergenlik döneminde normalde görülen bazı davranış özellikleri davranış bozukluğu olarak değerlendirilmemelidir. Burada bahsedilen davranış değişiklikleri sıklıkla ani başlangıçlı ve başka herhangi bir sebebe bağlı olduğu düşünülmeyen, nedeni bilinen herhangi bir şeyler açıklanamayan değişikliklerdir.

Çocukluk Çağındaki Kötü Muamelenin Neden Olabileceği Davranış Değişiklikleri Akran ilişkilerinde sorunlar Okul başarısızlığı Çökkünlük Düşük benlik değeri Korkular Öfke patlamaları Sağlığını tehlikeye atacak davranışlar Kendine zarar verme düşünceleri ve özkıyım girişimi Madde kullanımı Yeme bozuklukları

Baştan çıkarıcı davranışlar Çocukluk Çağındaki Kötü Muamelenin Neden Olabileceği Davranış Değişiklikleri Cinselliğe ilişkin her türlü konu ve duruma aşırı ilgi gösterme ya da aşırı kaçınma Baştan çıkarıcı davranışlar Çok sık öpmeye çalışma, göğüslere, bacaklara ya da genital bölgeye dokunmaya çalışma, sürtünme, kendi genital bölgesini gösterme Bedeninin kirli ya da zedelenmiş olduğuna inanma ve ifade etme Bu slaytta bahsedilen davranış özellikleri daha çok cinsel istismarı akla getirir. Ancak bu davranışların cinsel istismar için kesin belirtiler olmadığı, çocukların farklı sebeplerle de böyle davranabileceği bilinmelidir.

Genital bölgesinde bir sorun olduğundan korkma Çocukluk Çağındaki Kötü Muamelenin Neden Olabileceği Davranış Değişiklikleri Genital bölgesinde bir sorun olduğundan korkma Resimlerinde, oyunlarında ya da hayallerinde cinsel istismara uğradığını düşündürecek özelliklerin bulunması Tuvalet eğitimini kazanmış bir çocuğun altını veya yatağı ıslatmaya başlaması Regresif semptomların varlığı (kendine zarar verici davranışlar, bebeklik davranışları, bebek gibi konuşma) Bu slaytta bahsedilen davranış özellikleri daha çok cinsel istismarı akla getirir. Ancak bu davranışların cinsel istismar için kesin belirtiler olmadığı, çocukların farklı sebeplerle de böyle davranabileceği bilinmelidir.

Bu belirtilerden hiç biri çocuk istismarının kesin ve net göstergesi değildir. Çocuklar farklı sebeplerle de böyle davranabilir, patolojik davranış değişikleri gösterebilir. Ancak, bu belirtilerin fark edilmesi halinde istismar olasılığını da düşünmek gerekir.

Cinsel istismar konusunda hikaye uyduran çocuk sayısı çok azdır. Eğer bir çocuk cinsel olarak istismar edildiğine ilişkin bilgi veriyorsa temel yaklaşım çocuğa inanmak olmalıdır. Bu nedenle cinsel istismar edildiğine dair bilgi veren çocukla, konusunda profesyonel kişilerin görüşmesi büyük önem taşır.

Yanlış Doğru Çocuklar cinsel istismarı hayal güçlerinin genişliği ile uydururlar. İlgi çekmeye çalışan çocuklar, şirin ve cazip kız çocukları, evden kaçan çocuklar, ihmal edilmiş çocuklar potansiyel mağdurlardır. Parklar, genel tuvaletler, ıssız sokaklar, karanlık sokaklar, karanlık yerler, boş inşaat sahaları tehlikeli bölgelerdir. Çocuklar bu konuda genellikle yalan söylemezler. İlk kural çocuğa inanmak olmalıdır. Mağdurlar her sosyo-ekonomik ve her sosyo-kültürel gruptan gelen kız ve erkek çocuklardır. Olayın olduğu yer genellikle ev, okul, ev ile okul arasındaki yol gibi çocuğun içinde bulunduğu yakın çevredir.

Yanlış Doğru İstismarcılar genellikle yaşlı ve yabancı erkekler ile sokakta yaşayan hırpani görünüşlü serserilerdir. Yalnızca kız çocukları cinsel istismara uğrar. Cinsel istismar kuşkusuyla olayın üzerine gidilmesi, çocuğa daha fazla travma yaşatır. Olguların % 80-95’inde fail 20–45 yaşları arasında, mağdur tarafından tanınan, evli ve çocuklu erkeklerdir. Sadece kız çocukları değil, erkek çocukları da cinsel istismara uğrar. Yerinde ve uygun bir müdahale istismarı sonlandırır ve çocuğun yaşadığı travmayı atlatabilmesi için destek almasını sağlar.

Çocukluk Çağındaki İstismarın Uzun Dönem Etkileri

Düşünce ve davranış arasındaki ilişkide bozulma Hafıza bozuklukları Düşünce ve davranış arasındaki ilişkide bozulma Kişilik bozuklukları Anksiyete ve panik bozuklukları Öfke kontrolünde yetersizlik, Cinsel davranışların kontrolünde bozulma Dürtüsel şiddete eğilim Nörobiyolojik çalışmalar bu hastalıklar ve erken çocukluk çağında yaşanan olumsuz deneyimlerin ilişkili olduğunu göstermiştir. Erken çocukluk döneminde karşılaşılan stres ve istismar bu hastalıkların ortaya çıkışını kolaylaştırabilir, başka herhangi bir risk yoksa bile bu hastalıkların gelişmesine yol açabilir.

İstismar Edilen Çocuk Büyüdüğünde Alkol/madde bağımlılığı, depresyon, özkıyım girişimi sıklığı artar. Sigara bağımlılığı, sağlığını riske atacak davranışlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kronik akciğer hastalıkları, karaciğer hastalıkları görülme sıklığı artar. Hareketsizlik, ciddi şişmanlık, şeker hastalığı, iskemik kalp hastalığı, kanser, iskelet sorunları, karaciğer hastalıkları, akciğer hastalıkları daha sık görülür. İstismar Edilen Çocuk Büyüdüğünde