İşletim Sistemleri Hazırlayan Hakan YİĞİT

İçerik

Sistem Yazılımı Sistem yazılımı, bilgisayar ve aygıtlarının çalışmasını kontrol eden ve sürdüren programlardan oluşur. Sistem yazılımı, bir bilgisayarın ve bilgisayara bağlı aygıtlarının işlemlerini kontrol eden ve bakımını sağlayan programlardan oluşur. Sistem yazılımının iki tipi; işletim sistemleri ve yardımcı hizmet programlarıdır.

İşletim Sistemleri İşletim sistemi, bilgisayarın tüm donanım kaynakları arasındaki çalışmayı koordine eden ve bilgisayar ve kullanıcı arasında iletişim sağlayan yazılımdır. İşletim Sistemi, bilgisayarın donanım kaynakları arasındaki tüm aktiviteleri koordine etmek için, birlikte çalışan komutları içeren programdır. Yardımcı program, diğer adıyla hizmet programı, bir bilgisayarın, bilgisayara bağlı aygıtlarının ve programlarının yönetimi ile ilişkili bakım işlerini gerçekleştirir.

İşletim Sisteminin Görevleri Sistemin açılmasını ve kapatılmasını sağlar, Kullanıcı arayüzü sağlar, Programları yönetir, Belleği yönetir, Görevleri düzenler, Aygıtları düzenler, Donanımı, kullanıcılar arasında paylaştırır, Kullanıcıların verileri paylaşmasını sağlar, İşletim Sistemi, bilgisayarın donanım kaynakları arasındaki tüm aktiviteleri koordine etmek için, birlikte çalışan komutları içeren programdır. Yardımcı program, diğer adıyla hizmet programı, bir bilgisayarın, bilgisayara bağlı aygıtlarının ve programlarının yönetimi ile ilişkili bakım işlerini gerçekleştirir. 5 5

İşletim Sisteminin Görevleri İnternet bağlantısını oluşturur, Monitör performansını yönetir, Ağı kontrol eder, Otomatik güncelleme yapar, Güvenliği yönetir, Giriş / çıkış işlemlerini gerçekleştirir, Hataları düzeltir, Programlama arabirimi(API:Application program interface) sağlar. İşletim Sistemi, bilgisayarın donanım kaynakları arasındaki tüm aktiviteleri koordine etmek için, birlikte çalışan komutları içeren programdır. Yardımcı program, diğer adıyla hizmet programı, bir bilgisayarın, bilgisayara bağlı aygıtlarının ve programlarının yönetimi ile ilişkili bakım işlerini gerçekleştirir. 6 6

İşletim Sistemleri

Sistem Dosyaları IO.SYS : Temel giriş\çıkış işlemlerini yöneten bir sistem dosyasıdır. MSDOS.SYS : Temel DOS fonksiyonlarını yerine getirir. COMMAND.COM : Bilgisayar komutlarını yazdığımız komut derleyicisini görüntüler. 8 8

Önyükleme Bilgisayar açıldığında veya yeniden başlatıldığındaki işleme önyükleme denir. Soğuk önyükleme Tamamen kapalı olan bir bilgisayarın açılması Sıcak önyükleme Açık olan bir bilgisayarın yeniden başlatılması için işletim sisteminin kullanılması Önyükleme, bir bilgisayarın kapalıyken başlatılması veya açıkken yeniden başlatılması işlemidir. Kullanıcı bilgisayarı açtığında, güç kaynağı sistem birimine sinyal gönderir. İşlemci çipi BIOS (temel giriş/çıkış sistemi) içeren ROM çiplerini çalıştırır. BIOS, sistem bileşenlerini kontrol etmek için, açılışta otomatik sınama (POST) işlemini gerçekleştirir ve sonuçları CMOS çipindeki veri ile karşılaştırır. Eğer POST başarıyla tamamlanırsa, BIOS bellek ve aygıtları yöneten sistem dosyalarını ve işletim sisteminin çekirdeğini belirler ve bunları belleğe yükler. Son olarak işletim sistemi, konfigürasyon bilgisini yükler, gerekli kullanıcı bilgilerini talep eder ve ekranda masaüstünü görüntüler. İşletim sistemi Startup (Başlangıç) klasöründeki programları çalıştırır. Bu klasör, bilgisayarı başlattığınızda otomatik olarak açılan programların bir listesini içerir.

Kapanış Seçenekleri İşletim sistemi çeşitli kapanış seçeneklerine sahiptir. Uyku modu açık belgeleri ve programları RAM’e kaydeder, tüm gereksiz fonksiyonları kapatır ve daha sonra bilgisayarı düşük güç durumuna geçirir. Hazırda beklet modu bilgisayarın elektrik gücü kesilmeden önce açık belgeleri ve programları hard diske kaydeder.

İşletim Sisteminin İşlevleri İşletim sistemleri, kullanıcıların aşağıdakileri yapmalarına izin verirler: Dosya yönetimi Dosyaların aranması Görsellerin gösterimi Bilgisayarın korunması Programların kaldırılması Disklerin temizlenmesi Disklerin birleştirilmesi Problemlerin teşhis edilmesi Dosya ve disklerin yedeklenmesi Ekran koruyucuların ayarlanması

İşletim Sistemi Çeşitleri Bağımsız İşletim Sistemleri Sunucu İşletim Sistemleri Gömülü İşletim İstemleri

Bağımsız İşletim Sistemleri Bağımsız işletim sistemi, bir masaüstü bilgisayar, dizüstü bilgisayar veya mobil hesaplama aygıtı üzerinde çalışan bir işletim sistemidir. Windows Mac OS X UNIX Linux Diğer Bağımsız işletim sistemi, masaüstü bilgisayarda, dizüstü bilgisayarda veya mobil hesaplama aygıtında çalışan tam bir işletim sistemidir.

Bağımsız İşletim Sistemleri Windows 95 Windows 98 Windows ME (Ev kullanıcıları için), Windows 2000 Pro. İşletmelerde Windows XP (Home/Pro.) Windows Longhorn Vista’ya dahil edildi Windows Vista Windows 7 (22 Ekim 2009) Windows 8 Windows 8.1 Windows Blue UNIX, Bell Laboratories'de geliştirilen çok görevli işletim sistemidir. Linux, açık kaynak kodlu, çok görevli UNIX tipi işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olması işletim sisteminin kodunun kullanımı, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı için açık olmasını sağlar.

Bağımsız İşletim Sistemleri Mac OS X 10.0 “Cheetah”, Mac OS X 10.1 “Puma”, Mac OS X 10.2 “Jaguar”, Mac OS X 10.3 “Panther”, Mac OS X 10.4 “Tiger”, Mac OS X 10.5 “Leopard” Mac OS X 10.6 “Snow Leopard” Mac OS X 10.7 “Lion” Mac OS X 10.8 “Mountain Lion” UNIX, Bell Laboratories'de geliştirilen çok görevli işletim sistemidir. Linux, açık kaynak kodlu, çok görevli UNIX tipi işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olması işletim sisteminin kodunun kullanımı, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı için açık olmasını sağlar. 15 15

Bağımsız İşletim Sistemleri FreeBSD, OpenBSD, NetBSD, Solaris, OpenSolaris UNIX, Bell Laboratories'de geliştirilen çok görevli işletim sistemidir. Linux, açık kaynak kodlu, çok görevli UNIX tipi işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olması işletim sisteminin kodunun kullanımı, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı için açık olmasını sağlar. 16 16

Bağımsız İşletim Sistemleri Linux UNIX, Bell Laboratories'de geliştirilen çok görevli işletim sistemidir. Linux, açık kaynak kodlu, çok görevli UNIX tipi işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olması işletim sisteminin kodunun kullanımı, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı için açık olmasını sağlar. 17 17

Bağımsız İşletim Sistemleri Diğer İşletim Sistemleri Android, Symbian, PalmOS, Chrome OS vb… UNIX, Bell Laboratories'de geliştirilen çok görevli işletim sistemidir. Linux, açık kaynak kodlu, çok görevli UNIX tipi işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olması işletim sisteminin kodunun kullanımı, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı için açık olmasını sağlar. 18 18

Sunucu İşletim Sistemleri Windows Server UNIX Linux Solaris Ağ işletim sistemleri Windows Server 2008, UNIX, Linux, Solaris ve NetWare'dir.

Gömülü İşletim Sistemleri Gömülü işletim sistemi, bir mobil aygıt veya tüketici elektroniği aygıtında bir ROM çip üzerinde yer alır. Windows Embedded CE Windows Mobile Palm OS iPhone OS Blackberry Embedded Linux Symbian OS Çoğu akıllı telefon ve küçük aygıt, ROM çipinde bulunan gömülü işletim sistemine sahiptir. En çok bilinen gömülü işletim sistemleri Windows Embedded CE, Windows Mobile, Palm İşletim Sistemi, BlackBerry, embedded Linux ve Symbian İşletim Sistemidir. Windows Embedded CE, iletişim, eğlence ve sınırlı işlevselliğe sahip hesaplama aygıtlarında kullanım için tasarlanmış, küçültülmüş bir Windows işletim sistemidir. Windows Mobile, Windows Embedded CE temel alınarak üretilmiş bir işletim sistemidir. Akıllı telefonlar ve cep bilgisayarı olarak adlandırılan PDA'lar gibi belirli aygıt tipleri için tasarlanmış kullanıcı arayüzü sağlar. Palm İşletim Sistemi, akıllı telefonlar ve PDA'larda kullanılan işletim sistemidir. BlackBerry işletim sistemi RIM tarafından tedarik edilen el aygıtlarında çalışır. Embedded Linux, akıllı telefonlar, PDA'lar ve gömülü işletim sistemine gereksinim duyan diğer aygıtlar için küçültülmüş bir Linux işletim sistemidir. Symbian İşletim sistemi, akıllı telefonlar için tasarlanan açık kaynak kodlu, çok görevli bir işletim sistemidir.

Gömülü İşletim Sistemleri

Kaynakça Bilgisayarların Keşfi 2010: Dijital Dünyada Yaşamak sunusundan yararlanılmıştır. 22 22

TEŞEKKÜRLER