MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

Katı, sıvı, gaz, hal değiştirme, genleşme, büzüşme, ısı alma, ısı verme ile ilgili neler biliyorsunuz? Ne biliyorum bölümüne yazmanızı istiyorum. “Maddenin tanecikli yapısı” ünitesinde neler öğrenmek istiyorsunuz? Ne öğrenmek istiyorum bölümüne yazıyoruz.

kavram haritası

MADDENİN YAPITAŞLARI - ATOMLAR

Maddeler sıkıştırılabilir mi? Düşündünüz mü? Maddeler sıkıştırılabilir mi?

Önceki sınıflarda maddelerin farklı özelliklere sahip olduğunu öğrenmiştiniz. Örneğin süngeri elimizle kolayca sıkıştırabiliriz. Bırakınca da eski haline döner. Taşı sıkıştıramayız. Sıvılar ile ile pirinç, tuz, toz şeker gibi küçük taneli katılar ise bulundukları kabın şeklini alırlar. Tüm katılar için bu geçerli midir?

Gazlar bulundukları ortamda yayılma özelliği gösterirler. Sıvılar ve katılar da gazlar gibi bulundukları ortamda yayılabilir mi? Katı, sıvı ve gazların özellikleri aynı mıdır? Katılar sıkıştırılabilir mi? Ya sıvı ve gazlar sıkıştırılır mı?

Gözlemlerden yola çıkarak, sıvılar ve gazların sıkıştırılabilme özellikleri ile ilgili ne söyleyebilirsiniz? Sıvı ve gazlar sıkıştırılabilir mi? Gazlar mı yoksa sıvılar mı daha kolay sıkıştırılabilir? Şırınganın pistonunun sıkışma sırasında geri itilmesinin nedeni nedir?

Gaz basıncı yüzeye çarpan görünmez parçacıklardan kaynaklanmıştır.

Maddenin halleri ve özellikleri KATI: Tanecikleri arasında boşluk yoktur, genleşir, sıkıştırılamaz. SIVI: tanecikleri arasında boşluk azdır, konulduğu kabın şeklini alır, az da olsa sıkıştırılabilir, genleşir. GAZ: Tanecikleri arasında büyük boşluklar vardır, yayılır, genleşir, konulduğu kabın şeklini alır, sıkıştırılabilir.

Resimdeki varlıklarla maddenin yapısı arasında bağlantı var mıdır?

Boş bir kağıt çıkarınız. Kağıdı ikiye bölünüz. Her parçayı tekrar bölünüz. Bölme işlemine bölebileceğiniz en küçük parçaya kadar devam ediniz. Bölerek elde ettiğiniz en küçük gösteriniz. Bir maddeden ne kadar küçük parçalar elde edebiliriz?

Küp şeker de küçük taneciklerden mi oluşur? Başka örnekler verebilir miyiz?

Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taşları olan …………….. Oluşmuştur. Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karşılık, ancak günlük yaşantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı …………………… ATOMLARDAN KANITLANMIŞTIR.

Deneyde alkolün içine atılan iyot kristallerine ne olmuştu? Atomlar …….. biçimlidir. Deneyde alkolün içine atılan iyot kristallerine ne olmuştu? İyot kristalleri alkolün içinde çözünerek alkole renk verdiğini gözlemlemiş miydik? Bu gözlemlerden yola çıkarak, çözünen iyodun alkolün içinde yayılmasını nasıl açıklarsınız? İyodun alkolde dağılması ile, şekerin suda dağılmasını karşılaştıralım. KÜRE

Atomlar çok küçük gözle göremiyoruz. Peki nasıl görüceğiz? Elektron mikroskobu ile çekilmiş atom resimlerini bulup inceleyebilir

BAKIR

ALTIN

DEMİR

ALÜMİNYUM

KARBON

Demir ya da bakır parçası da ardışık olarak yeterince bölünmeye devam edebilseydi resimlerde gördüğümüz atomları elde edecektik.

İYOT

SU

Daha önce incelediğimiz modellerden farkı var mı? Su ve iyotta gördüğümüz bu “atom kümelerine” MOLEKÜL diyoruz. Su, su moleküllerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Su molekülleri iki hidrojen ve bir oksijen atomu içerir. İyot molekülleri de bir araya gelerek iyodu oluşturur.

BU ŞEKLİN NE OLDUĞUNU HATIRLADIK MI?

Hücreyi de yeteri kadar büyütürsek daha küçük iç yapılarını görebilir miyiz? Hücrenin büyütülmesi ile çekirdeği, çekirdeğin büyütülmesi ile molekülleri, moleküllerin büyütülmesi ile de ……… görebiliriz. ATOMLARI

Tek bir hücrede bile …?……… Atom vardır. Atom büyütülseydi ne görürdük? trilyonlarca

Atomdan da küçük parçacıklar var mıdır?

BİLİYOR MUSUNUZ?

DEMOCRİTUS, ATOMU HİÇBİR ZAMAN GÖREMEMİŞ OLMASINA RAĞMEN OLAYLAR VE OLGULAR ÜZERİNDE DÜŞÜNEREK ATOM KAVRAMINI İLERİ SÜRMÜŞTÜR.

DAHA SONRA ARAŞTIRMA YAPAN BİLİM İNSANLARINA GELİNCE; John Dalton(Can Daltın), atomların içi dolu, berk ve bölünmez olduğunu söylemiştir. Becquerel(Bekerel) ve Madam Curie(Madam Kuri)’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir.

Dalton, atom hakkındaki düşüncelerini açıklamak için ilk atom modelleri olarak ders kitabımızın 81. sayfasındaki resimde yer alan topları kullanmıştır. Maddenin küçük bölünemez parçacıklardan yani atomlardan oluştuğunu öne sürmüştür.