Operatör Işığının Üniversal Adezivlerin Mine Bağlanma Performanslarına Etkisi Muhammet Kerim Ayar,1 Fatih Erdemir2 1 Biruni Üniversitesi, Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Metalürji Ve Malzeme Mühendisliği Anabilim Dalı, Trabzon, Türkiye Saygıdeğer hocalarım ve değerli meslektaşlarım, bugün ki sunumumda sizlere, operatör ışığının, yani ünitlerimizdeki reflektör ışıklarının, üniversal adezivlerin mine bağlanma dayanımı performanslarını nasıl etkilediği ile alakalı bir çalışmamızın, bulgularını sunmak istiyorum.

Üniversal Adezivler Üniversal adezivler, diş hekimliğinde kullanıma son yıllarda girmiş, oldukça yeni adeziv materyallerdir. Üreticileri, bu adezivler sayesinde, diş hekimlerinin tek bir şişedeki adezivi hem self-etch hem de total-etch tekniği ile kullanabileceğini ileri sürmektedirler. Bu durum, adeziv kullanımını, diş hekimleri açısından daha pratik hale getirmektedir. Günümüz piyasalarına baktığımızda da, üniversal adezivlerin yaygın olarak üretildiğini ve kullanıldığını görmekteyiz. İlk olarak sizlere, üniversal adezivler ve ışık ile polimerize olan rezin materyallerin ışık duyarlılığı hakkında, bazı bilgiler, vermek istiyorum. Üniversal adezivler, diş hekimliğinde kullanıma son yıllarda girmiş, oldukça yeni adeziv materyallerdir. Üreticileri, bu adezivler sayesinde, diş hekimlerinin tek bir şişedeki adezivi, hem self-etch hem de total-etch tekniği ile kullanabileceğini ileri sürmektedir. Bu durum, adeziv kullanımını, diş hekimleri açısından daha pratik hale getirir. Günümüz piyasalarına baktığımızda da, üniversal adezivlerin yaygın olarak üretildiğini ve kullanıldığını görmekteyiz.

Işıklandırma ve Işık Hassasiyeti Restoratif diş hekimliği uygulamalarında, diş hekiminin, tedavi prosedürlerini en iyi şekilde uygulaması için, operasyon bölgesinin, reflektörden gelen ışık ile çok iyi aydınlatılması gerekir. Ancak, kullandığımız, kompozitlerin içinde, kompozitin ışık ile polimerize olmasını sağlayan, foto-başlatıcılar vardır. Bu nedenle, ışık ile polimerize olan, kompozit materyaller, özellikle yüksek güçte, operatör ışığına maruz kaldıklarında çalışma süreleri ciddi oranda kısalır. Restoratif diş hekimliği uygulamalarında, diş hekiminin, tedavi prosedürlerini en iyi şekilde uygulaması için, operasyon bölgesinin, reflektörden gelen ışık ile çok iyi aydınlatılması gerekir. Ancak, kullandığımız, kompozitlerin içinde, kompozitin ışık ile polimerize olmasını sağlayan, foto-başlatıcılar vardır. Bu nedenle, ışık ile polimerize olan, kompozit materyaller, özellikle yüksek güçte, operatör ışığına maruz kaldıklarında çalışma süreleri ciddi oranda kısalır.

Işıklandırma ve Işık Hassasiyeti ISO 4049 standardına göre, rezin kompozit materyallerin 8.000 lüx şiddetinde operatör ışığına maruz kalması durumunda en az 60 saniye çalışma süresine sahip olması gerekmektedir. Ancak, çoğu diş hekimine, kompozit restorasyonu yaparken bu süre yetmez. Bu nedenle, diş hekimleri genelde, operatör ışığını, malzemenin üstünden uzaklaştırma gereğini duyarlar. ISO 4049 standardına göre, rezin kompozit materyallerin 8.000 lüx şiddetinde operatör ışığına maruz kalması durumunda en az 60 saniye çalışma süresine sahip olması gerekir. Ancak, çoğu diş hekimine, kompozit restorasyonu yaparken bu süre yetmez. Bu nedenle, diş hekimleri genelde, operatör ışığını, malzemenin üstünden uzaklaştırma gereğini duyarlar.

Işıklandırma ve Işık Hassasiyeti Üniversal adezivler de, kompozitler gibi, polimerize olmaları için foto-başlatıcı içerirler. Bu nedenle, bu malzemeler de potansiyel olarak operatör ışığına karşı duyarlı olabilirler. Bazı üreticiler zaten, adeziv uygulaması sırasında, adezivin operatör ışığından korunması gerektiğini belirtirken, bu konuda uyarıda bulunmayan üreticiler de bulunmaktadır. Literatürde de adezivlerin, operatör ışığına ne kadar duyarlı olduğu konusu hakkında pek fazla bilgi mevcut değildir. Üniversal adezivler de, kompozitler gibi, polimerize olmaları için foto-başlatıcı içerirler. Bu nedenle, bu malzemeler de potansiyel olarak operatör ışığına karşı duyarlı olabilirler. Bazı üreticiler zaten, adeziv uygulaması sırasında, adezivin operatör ışığından korunması gerektiğini belirtirken, bu konuda uyarıda bulunmayan üreticiler de bulunmaktadır. Literatürde de adezivlerin, operatör ışığına ne kadar duyarlı olduğu konusu hakkında pek fazla bilgi mevcut değildir.

Çalışmanın Amacı Bu çalışmanın ana amacı da, «ACABA ÜNİVERSAL ADEZİVLERİ DE KLİNİKTE KULLANIRKEN, TIPKI KOMPOZİTLERDE YAPTIĞIMIZ GİBİ, OPERATÖR IŞIĞINI UZAKLAŞTIRMAK GEREKLİ Mİ?» soruna cevap aramaktır. Bu nedenle bu çalışmada, operatör ışığının, üniversal adezivlerin mine makaslama bağlanma dayanımı üzerindeki etkisi araştırıldı. Ayrıca adeziv akışkanlığı ve SEM ile arayüz incelemesi de gerçekleştirildi. Bu çalışmanın ana amacı da, «ACABA ÜNİVERSAL ADEZİVLERİ DE KLİNİKTE KULLANIRKEN, TIPKI KOMPOZİTLERDE YAPTIĞIMIZ GİBİ, OPERATÖR IŞIĞINI UZAKLAŞTIRMAK GEREKLİ Mİ?» soruna cevap aramaktır. Bu nedenle bu çalışmada, operatör ışığının, üniversal adezivlerin mine makaslama bağlanma dayanımı üzerindeki etkisi araştırıldı. Ayrıca adeziv akışkanlığı ve SEM ile arayüz incelemesi de gerçekleştirildi.

MATERYAL & METOT – Çalışma Planı Faktörler Işıklandırma ortamı Ortam ışığı (Reflektör kapalı) 8.000 lüx operatör ışığı 22.000 lüx operatör ışığı Üniversal adeziv markası Single Bond Universal G-Premio Bond Nova Compo-B Plus Toplam 9 çalışma grubu var Parametreler (Bağımlı değişkenler) Mine makaslama bağlanma dayanımı Adeziv akışkanlığı Arayüzde adeziv tabakasının kalınlığı Çalışmanın planına bakacak olursak, bu araştırmada, iki farklı faktörü değerlendirdiğimizi görmekteyiz. Bunların ilki operasyon sahasının reflektör ile ışıklandırılması, ve ikincisi ise kullandığımız üniversal adezivin markası. Çalışmada, üç farklı ışıklandırma koşulu ve üç farklı adeziv kullandık. Toplam 9 tane çalışma grubumuzun olduğu görülmekte. Birinci koşul, ortam ışığı, yani operatör ışığının kapalı tutulduğu durumda, adeziv uygulamalarının yapıldığı ortam. İkinci ışıklandırma koşulu ise, 8000 lüx şiddetinde ışık gücüne sahip, operatör ışığı altında, adeziv prosedürlerinin uygulandığı koşul. Üçüncü ışıklandırma ortamı ise 22.000 lüx şiddetindeki opertör ışığı altında adezivlerin uygulanması. Çalışmada, ayrıca üç farklı adeziv kullandığımızın belirtmeliyiz. Bunlar, Single Bond Uniersal, G-Premio Bond, ve Nova Compo-B Plus. Araştırmada ışıklandırmanın ve adezivlerin etki edeceği parametreler ise, birinci olarak mine makaslama bağlanam dayanımıdır. İkinci parametre ise, adezivin akışkanlığıdır. Üçün bir parametre ise, adezivin rezin-mine arayüzündeki kalınlığıdır.

MATERYAL & METOT – Mine Makaslama Bağlanma Dayanımı Her grup için 10 tane bovin (sığır) keser dişi, akriliğe gömüldü ve mine yüzeyleri sulu ortamda, 600-grit aşındırıcı kağıt ile düzgünleştirilip hazırlandı. Her adeziv, farklı ışıklandırma koşulları altında, üretici talimatlarına göre uygulandı. Operatör ışığı (reflektör), çalışma sahasına 40 santimetre mesafeden, dik açı ile, adezivin uygulanması süresince, çalışma sahasına uygulandı (8.000 lüx ve 22.000 lüx gruplarında). Kontrol grubunda, reflektör, adeziv uygulanırken kapalı tutuldu. Mine Makaslama Bağlanma Dayanımı testi için Her grup için 10 tane bovin (sığır) keser dişi, akriliğe gömüldü ve mine yüzeyleri sulu ortamda, 600-grit aşındırıcı kağıt ile düzgünleştirilip hazırlandı. Her adeziv, farklı ışıklandırma koşulları altında, üretici talimatlarına göre uygulandı. Operatör ışığı (reflektör), çalışma sahasına 40 santimetre mesafeden, dik açı ile, adezivin uygulanması süresince, çalışma sahasına uygulandı (8.000 lüx ve 22.000 lüx gruplarında). Kontrol grubunda, reflektör, adeziv uygulanırken kapalı tutuldu.

MATERYAL & METOT – Mine Makaslama Bağlanma Dayanımı Her diş için adeziv uygulaması işlemleri bittikten hemen sonra, silikon kalıp yardımı ile 3 mm çapında, 3 mm yüksekliğinde kompozit bloklar, her adeziv markasının kendi kompoziti ile hazırlandı. Her diş için adeziv uygulaması işlemleri bittikten hemen sonra, silikon kalıp yardımı ile 3 mm çapında, 3 mm yüksekliğinde kompozit bloklar, her adeziv markasının kendi kompoziti ile hazırlandı.

MATERYAL & METOT – Mine Makaslama Bağlanma Dayanımı Örnekleri suda 24 saat beklettikten sonra, grupların, makaslama bağlanma dayanımları, Mod Dental Mic-101 cihazında, 0.05 mm hızında, ölçüldü. Işıklandırma koşullarının ve adeziv markasının, mine makaslama bağlanma dayanımı ortalamaları üzerindeki etkisi iki yönlü varyans analizi ile %95 güven aralığında istatiksel olarak analiz edildi. Sonra, Örnekleri suda 24 saat beklettikten sonra, grupların, makaslama bağlanma dayanımları, Mod Dental Mic-101 cihazında, 0.05 mm hızında, ölçüldü. Işıklandırma koşullarının ve adeziv markasının, mine makaslama bağlanma dayanımı ortalamaları üzerindeki etkisi iki yönlü varyans analizi ile 0.05 güven aralığında istatiksel olarak analiz edildi.

MATERYAL & METOT – Adeziv Akışkanlığı Değerlendirmesi Operatör ışığının, ve ortam ışığının, kullanılan adezivlerin akışkanlığı üzerindeki etkisini, Niem ve arkadaşlarının metodu* ile değerlendirildi. Bu testte, her ışıklandırma ortamı için, birer damla adeziv, yere paralel duran bir camın üstüne damlatıldıktan sonra, cam, operatör ışığına veya ortam ışığına 20 saniye maruz bırakıldı. Sonra, cam, yere dik halde getirildi ve polimerize olmayan adeziv damlalarının akışkanlığı görsel olarak değerlendirildi. Operatör ışığının ve ortam ışığının, kullanılan adezivlerin akışkanlığı üzerindeki etkisini, Niem ve arkadaşlarının metodu* ile değerlendirildi. Bu testte, her ışıklandırma ortamı için, birer damla adeziv, yere paralel duran bir camın üstüne damlatıldıktan sonra, cam, operatör ışığına veya ortam ışığına 20 saniye maruz bırakıldı. Sonra, cam, yere dik halde getirildi ve polimerize olmayan adeziv damlalarının akışkanlığı görsel olarak değerlendirildi. * Niem, Thomas, Alexander Schmidt, and Bernd Wöstmann. "Bonding resin thixotropy and viscosity influence on dentine bond strength." Journal of Dentistry 51 (2016): 21-28.

MATERYAL & METOT – Rezin-mine Arayüzünde Adeziv Tabakasının Kalınlığının Değerlendirilmesi Her grup için bir dişte, adeziv uygulaması sonrasında, 2 mm yüksekliğinde kompozit üst yapı hazırlandı. Sonra, düşük hızlı hassas kesim cihazında, dişler 2 mm kalınlığında kesitlere ayrıldı. Merkezi kesitin her iki yüzü, sulu ortamda sırasıyla 800, 1000 ve 1500 gren aşındırıcı kağıtlar ile polisajlandı. Örnekler oda sıcaklığında bir gün bekletildikten sonra, üzerleri altın ile kaplanarak taramalı elektron mikroskobunda incelendi. SEM analizinde, mine ile kompozit tabakaları arasındaki adeziv tabakasının kalınlığı incelendi. Rezin-mine Ara yüzünde Adeziv Tabakasının Kalınlığının Değerlendirilmesi için; Her grup için bir dişte, adeziv uygulaması sonrasında, 2 mm yüksekliğinde kompozit üst yapı hazırlandı. Sonra, düşük hızlı hassas kesim cihazında, dişler 2 mm kalınlığında kesitlere ayrıldı. Merkezi kesitin her iki yüzü, sulu ortamda sırasıyla 800, 1000 ve 1500 gren aşındırıcı kağıtlar ile polisajlandı. Örnekler oda sıcaklığında bir gün bekletildikten sonra, üzerleri altın ile kaplanarak taramalı elektron mikroskobunda incelendi. SEM analizinde, mine ile kompozit tabakaları arasındaki adeziv tabakasının kalınlığı incelendi. * Niem, Thomas, Alexander Schmidt, and Bernd Wöstmann. "Bonding resin thixotropy and viscosity influence on dentine bond strength." Journal of Dentistry 51 (2016): 21-28.

BULGULAR– Adeziv Akışkanlığı GB: G-Premio Bond NB: Nova Compo-B Plus SB: Single Bond Universal A: Ortam Işığı B: 8.000 lüx operatör ışığı C: 22.000 lüx operatör ışığı Ekrandaki görüntüde, operatör ışığının, test ettiğimiz adezivlerin, akışkanlığını nasıl etkilediğini gösterilmektedir. Ayrıca, adezivlerin de birbirinden farklı akışkanlık özellikler gösterdiği görülmektedir. G-Premio bondun akışkanlığının, her üç ışıklandırma ortamında diğerlerinden çok daha düşük olduğu görülmektedir. 20 saniye süre ile uygulanan, 8.000 lüx şiddetindeli operatör ışığının, ortam ışığına benzer şekilde, adezivlerin akışkanlığını etkilediği görülmektedir. Yine 20 saniye uygulanan 22.000 lüx şiddetindeki operatör ışığının ise, tüm adezivlerin akışkanlığını ciddi oranda düşürdüğü net bir şekilde görülmektedir.

BULGULAR– Mine Makaslama Bağlanma Dayanımı Adeziv markasının, mine makaslama bağlanma dayanımı üzerindeki anlamlı (p<0.000) Işıklandırma koşullarının mine makaslama bağlanma dayanımı üzerindeki anlamlı etkisi yok (p=0.459). Bu iki faktör arasında anlamlı etkileşim yok. En yüksek mine makaslama bağlanma dayanımı değerlerini SBU ve NB adezivleri, GB’den anlamlı olarak sağladı (p<0.05). a b Mine makaslama bağlanma dayanımı bulguları ekrandaki bar grafikte görülmektedir. Bağlanma dayanımı bakımından, operatör ışığının anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Ancak, kullanılan adezivin markası, bağlanma dayanımını anlamlı olarak etkilemiştir. Single Bond Universal ve Nova Compo Plus benzer mine bağlanma dayanımı göstermiş iken G-Premio bond daha düşük bağlanma dayanımı vermiştir.

BULGULAR– Arayüzde Adeziv Tabakasının Kalınlığının Değerlendirilmesi Operatör ışığının sebep olabileceği, erken polimerizasyon, universal adezivin solventinin buharlaşmasını etkileyebilir. Bunun incelenmesi için, rezin-mine arayüzündeki adeziv tabakasının kalınlığının değerlendirilmesi belki bu konuda bir fikir verebilir. Ancak, SEM incelemesinde, tüm ışıklandırma şartlarının, benzer kalınlıkta adeziv tabakası meydana geldiği sonucuna varılmıştır.

Tartışma Bulgularımıza göre, 20 saniye uygulanan, 22.000 lüx şiddetindeki operatör ışığı, test edilen üniversal adezivlerin hepsinin, akışkanlığını ciddi oranda azaltmıştır. Ancak mine makaslama bağlanma dayanımlarını etkilememiştir. 8.000 lüx şiddetindeki operatör ışığı ise, adezivlerin akışkanlığını düşürmemiştir. Bulgularımıza göre, 20 saniye uygulanan, 22.000 lüx şiddetindeki operatör ışığı, test edilen üniversal adezivlerin hepsinin, akışkanlığını ciddi oranda azaltmıştır. Ancak mine makaslama bağlanma dayanımlarını etkilememiştir. 8.000 lüx şiddetindeki operatör ışığı ise, adezivlerin akışkanlığını düşürmemiştir.

Tartışma Adezivin operatör ışığı kaynaklı erken polimerize olan dış yüzeyi Mine Bunun nedeni, şiddetli operatör ışığının, adezivin, sadece dış yüzeyinin erken polimerizasyonuna neden olması olabilir. Erken polimerize olan dış yüzey, içteki ışıktan etkilenmemiş adezivi bir kabuk gibi sararak, adezivin bağlanma dayanımı etkilemeden, akışkanlığını bu şekilde engellemiş olabilir. Reflektör Işık Bunun nedeni, yandaki çizimde de ifade edilmeye çalışıldığı gibi, şiddetli operatör ışığının, adezivin, sadece dış yüzeyinin erken polimerizasyonuna neden olması olabilir. Erken polimerize olan dış yüzey, içteki ışıktan etkilenmemiş adezivi bir kabuk gibi sararak, adezivin bağlanma dayanımı etkilemeden, akışkanlığını bu şekilde engellemiş olabilir. Adezivin operatör ışığından etkilenmemiş iç yüzeyi

Tartışma 22.000 lüx şiddetindeki operatör ışığının, adezivlerin akışkanlığını azaltmasının klinik önemi olabilir. İlk olarak, adezivin kavite içinde yayılmasını engelleyebilir. Bu da adezivin teknik hassasiyetini arttırır. İkinci olarak, kuvvetli hava ile solveti uzaklaştırılmadan, operatör ışığı ile nedeniyle polimerize olan adezivin, sonradan kuvvetli hava ile kaviteden uzaklaştırılması, kaviteden uzaklaştırılması zor olabilir. Bu çalışmada, düz yüzey kullanıldığı için, bu durum SEM görüntülerinde sorun oluşturmamış olabilir. 22.00 lüx şiddetindeki operatör ışığının, bağlanma dayanımını etkilememesi, bunun klinikte uygulanabileceği anlamına gelemez. Çünkü 22.000 lüx şiddetindeki operatör ışığının, adezivlerin akışkanlığını azaltmasının klinik önemi olabilir. İlk olarak, adezivin akışkanlığının düşmesi, adezivin kavite içinde yayılmasını engelleyebilir. Bu da adezivin teknik hassasiyetini arttırır. İkinci olarak, kuvvetli hava ile solventi uzaklaştırılmadan, operatör ışığı ile nedeniyle polimerize olan adezivin, sonradan kuvvetli hava ile kaviteden uzaklaştırılması, zor olabilir. Bu çalışmada, test tekniği nedeniyle düz yüzey kullanıldığı için, bu durum SEM görüntülerinde sorun oluşturmamış olabilir.

Sonuç 22.000 lüx şiddetinde operatör ışığının, bu çalışmada test edilen adezivlerin, klinik kullanımı sırasında, çalışma sahasından uzaklaştırılması iyi olur. Bunun yanında, 8.000 lüx şiddetinde operatör ışığı, adeziv uygulaması sırasında güvenli olabilir ve diş hekimleri rahatlıkla operasyon sahasını karartmadan, bu ışıklandırmayı kullanabilir. Sonuç olarak 22.000 lüx şiddetinde operatör ışığının, bu çalışmada test edilen adezivlerin, klinik kullanımı sırasında, adeziv uygulanan sahadan uzaklaştırılması gerektiği önerilebilir. Bunun yanında, 8.000 lüx şiddetinde operatör ışığı, adeziv uygulaması sırasında güvenli olabileceğinden, diş hekimleri rahatlıkla operasyon sahasını karartmadan, bu ışıklandırmayı kullanabilir.

Teşekkürler Saygıdeğer hocalarım ve sevgili meslektaşlarım sunumumu dinlediğiniz ve zaman ayırdığınız için teşekkür ederim.