DOMATES, HIYAR, KAVUN VE KARPUZ TOHUMLARINDA SOĞUK ZARARI OLUŞUMUNUN TOHUM NEM KAPSAMI İLE İLİŞKİSİ G. TUNCEL, B.B KENANOĞLU, C. EKŞİ, T. ÇELİKKOL VE İ. DEMİR Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 06110 Dışkapı/Ankara AMAÇ Soğuk zararı tohum nemi ile doğrudan bağlantılı olan ve nem yükseldikçe oluşumu hızlanan bir özellik taşımaktadır. Sebze tohumları gen kaynaklarını koruma ya da ticari amaçla -20 °C’de depolanabilir, ortodoks olmalarına karşın, soğuk zararının oluşabileceği dolayısıyla da tohum ölümünün meydana geleceği, üst sınır bilinmemektedir. Bu çalışma 4 farklı sebze türüne ait tohumlarda soğuk zararının oluştuğu nem kapsamını saptamak amacıyla yürütülmüştür. MATERYAL VE METOD Çalışmada, dört sebze türüne ait çeşitler kullanılmıştır. Yapılan nemlendirme ve depolama çalışmalarından sonra tohum partilerine canlılık testleri yapılmıştır. Domates (Falcon) Kavun (Kırkağaç) Hıyar (Beith alpha) Karpuz (Crimson sweet) Başlangıç nemleri belirlenen tohum partileri, 10 farklı nem düzeyinde dengeye getirilmişlerdir. Nem dengesine gelen tohum partileri -20°C’de 1 hafta, ardından 5°C’de 2 gün bekletilmişlerdir. Başlangıç nemi (%) Çıkarılan nem düzeyleri (%) Domates 5.9 7, 10, 13, 15, 17, 19, 21, 24, 28, 32 Kavun 7.4 Karpuz 4.8 Hıyar 5.5 4X50 tekerrür/tohum 25C 14 gün SONUÇ Domateste, %90 ile başlayan canlılık %7 ve 24 nem seviyeleri arasında sabit kalırken, %24’den itibaren hızlı bir düşüş başlamış ve %20’lere kadar inmiştir. Hıyarda, başlangıç canlılığı %7-17 arasında korunurken, %17’den itibaren düşmeye başlamış, %25 nemle düşüş hızlanmış ve tohum ölümü gerçekleşmiştir. Kavunda, %7 ve 19 nem düzeyleri arasında canlılık %90 seviyelerinde iken %22’de başlayan düşüş %28 nem düzeyine gelindiğinde neredeyse sıfırlanmış ve ölüm gerçekleşmiştir. Karpuzda, %7-17 arasında %90 ve civarında olan canlılık %17 seviyesinden sonra düşmeye başlamış ve %24’de canlılığın tamamen kaybolması ile sonlanmıştır. Yapılan çalışmanın ışığı altında;