BİLİM KAVRAMI TANIMI-AMACI-SINIRLARI-ÖZELLİKLERİ

İnsanoğlu var olduğundan beri gereksinimlerini gidermek, çevreyi tanıyabilmek ve evreni anlayabilmek için çaba göstermektedir. Bu çabaların hedefi, hem gerçekleri öğrenmeye yönelik hem de amacı doğrultusunda doğayı kendi denetimi altına alabilmektir. Bu doğrultuda yapılan her türlü faaliyet ise bilim şemsiyesi altında toplanmaktadır.

Bilimi iki açıdan ele almak mümkündür. Birincisi dünyayı anlama ve doğru bilgiye erişmede bir yaklaşım biçimi, bir araştırma tarzı, bir yöntem olarak ele almak, İkincisi böyle bir yaklaşım biçimi, böyle bir araştırma tarzı, böyle bir yöntem sonucunda ortaya çıkan bir sonuç, bir ürün, bilimsel bilgiler bütünü olarak ele almak.

Yaklaşım ve Sonuç

Bilim organize edilmiş bilgiler bütünüdür. Bilim adamları bilimi kendi bakış açıları çerçevesinde tanımlayarak çeşitli biçimlerde formüle etmişlerdir: Bilim organize edilmiş bilgiler bütünüdür. Bilim gerçeği anlama faaliyetidir. Bilim insan hayatını kolaylaştıran teknik buluşlardır. Bilim olayları anlama ve açıklama yoludur. Bilim bilimsel yöntem aracılığıyla toplanmış bilgilerin tümüdür. Bilim aralarında mantıksal ve olgusal ilişkilerin bulunduğu bilgiler bütünüdür.

Bilim dil-din-ırk ve çeşitli toplum özelliklerinden bağımsız bir insan faaliyetidir. Bilim kontrollü gözlem ve gözlem sonuçlarına dayalı mantıksal düşünme yolunda giderek olguları açıklama gücü taşıyan hipotezler bulma ve bunları doğrulama yöntemidir. Bilim gözlem yoluyla ve gözlemlere dayalı akıl yürütme ile önce evrenle ilgili olguları sonra bu olguları birbirine bağlayan yasaları bularak, geleceğin önceden kestirilmesini olanaklı kılma girişimidir.

Tüm bu tanımlar bilimin evren ve yaşam hakkında sistemli bilgiler bütünü olduğu sonucunu ortaya koymaktadır. Kısacası bilimle ilgili tanımların, bilimsel yöntemle toplanmış sistematik bilgiler ortak paydasında birleştirilmesi olanaklı görünmektedir.

Böylece bu tanımlardan her bilgi birikiminin bilim olamayacağı, bilimsel bilgide bilimin ayırıcı özelliklerinin bulunması gerektiği anlaşılmaktadır. Başka bir değişle bilim her hangi bir bilgi olmayıp, bilimsel bilgi üretmeye yönelik bir süreçtir.

Bilginin sınırları iki ölçüt çerçevesinde ele alınabilir. Birinci ölçüt konu, İkinci ölçüt amaçtır.

Bilginin bilimsel bilgi olabilmesi için konusunu oluşturan olay ve nesnelerin gözlemlenebilir, objektif, tekrar edilebilme özellikleri bulunmalıdır. Bilimsel bilgi üretmenin yani bilimin amacı kavramlara, mümkün olan koşullarda yasalara ulaşmaktır. Bilginin konusunu oluşturan olay ve nesnelerin gözlemlenebilir, nesnel ve tekrar edilebilir özelliklerinin yanında kuramlara yada yasalara ulaşma amacıda bulunuyorsa o zaman bilimsel bilgiden yada bilimden söz edilebilir.

Amacı Bilimin amacı, evrenin ve yaşamın kurallarını araştırarak insanın çevresiyle uyumlu bir toplum düzenine kavuşmasını sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda bilim, doğayı ve toplumu anlamak ve onu yönlendirmek işlevini yüklenmiştir. Bilim, amacını gerçekleştirmede birbirine bağlı üç aşamalı yol izler. 1. Konusunu oluşturan olguları gözleme dayalı olarak kavramak ve tanımlamak, DESCRIPTION 2. Olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmak ve gözlem yoluyla bu ilişkileri sınadıktan sonra açıklamak, EXPLICATION 3. Çeşitli derecelerde ortaya çıkan ilişkileri yasalar, kavramlar halinde ifade ederek belirli çıkarımlarda bulunmak yada çıkarımlara ulaşmak. PREDICTION Kısacası tanımlama-açıklama-çıkarım bilimsel bilgiye ulaşmanın aşamalarıdır. Bu noktadan hareketle bilimi, gözlenebilir, deneysel bir konusu olan ve bu çerçevede çıkarımlar yapmayı sağlayan sistemli bilgi bütünü olarak da tanımlayabiliriz.

1. Konusunu oluşturan olguları gözleme dayalı olarak kavramak ve tanımlamak, 2. Olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmak ve gözlem yoluyla bu ilişkileri sınadıktan sonra açıklamak, 3. Çeşitli derecelerde ortaya çıkan ilişkileri yasalar, kavramlar halinde ifade ederek belirli çıkarımlarda bulunmak yada çıkarımlara ulaşmak. Tanımlama- Açıklama- Çıkarım

Özellikleri İlerleyicidir: Bugün her hangi bir bilimin bundan elli yıl önce olduğundan daha ileride olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bir bilim adamı başka bir bilim adamının elde ettiği sonuçları eleştirip düzeltebileceği gibi onlara dayanarak onları daha da ilerletebilir. Birikmiş, artmış olmasıdır: Bugün bir ortaokul öğrencisi fizikte Newton’un kendisinden daha fazla şey bilmektedir. Eski bilgilere yeni bilgilerin eklenmesi onların hacmini arttırmıştır. Bilimsel bilgiler herkese açıktır, toplumsaldır: Bir fizikçinin bilimsel yöntemi kullanarak varmış olduğu bir sonuca, aynı yöntemi kullanan herkesin aynı şekilde ulaşabileceği anlamında toplumsaldır.

Nesneldir: Bilimsel bilgiyi üreten insandır Nesneldir: Bilimsel bilgiyi üreten insandır. Ama bu bilginin özelliği onun insandan bağımsız veya bütün insanlar için ortak, nesnel bir alana ait olmasıdır. Nitekim nesnel olarak doğrulanabilir veya yanlışlanabilir. Dinamiktir: Sürekli değişme, gelişme, ilerleme halindedir. Hiçbir zaman oturmuş, bitmiş, statik değildir. Eğretidir: Bilimsel kuramları sınama, ifadelerini düzeltme ve onları birbiri ile ilişki içine sokma çabasının sonu yoktur. Hiçbir bilimsel bilgi mutlak değildir. Yerini bir başka bilgiye bırakabileceğini kabul eder.

Tutarlıdır: Bilimsel bilgiler birbirleriyle tutarlıdır ve mantıksal bir ilişki içindedirler. Bilim, birbiriyle çelişen iki önermenin aynı şekilde doğru olabileceğini kabul etmez. Ulaştığı sonuçların her türlü çelişkiden uzak ve kendi içlerinde tutarlı olmalarını ister. Öndeyilerde bulunur: Fizikte suya batırılan bir cismin, özgül ağırlığına göre suyun üzerinde mi yüzeceğini yoksa onun içine mi batacağını suya bastırılmadan önce kesin bir şekilde söyleyebiliriz.