TRAKE AKARI (Acarapis woodi) Dr. İbrahim ÇETİN Veteriner Hekim GTHB Bursa İl Müdürlüğü

ETKEN Acarapis woodi, trachea akarı olarak tanınmaktadır. Acarapis türlerinden yalnızca Acarapis woodi zararlıdır.

NE YAPAR? Yetişkin bal arılarının (Apis mellifera) solunum yolu olan trachea’da beslenmekte ve üremektedir. Trachea’nın hasara uğraması ve tıkanması sebebiyle arılar solunum yetmezliğinden ölmektedir.

BİYOLOJİSİ Acarapis woodi konakçı dışında yaşamamaktadır. Genellikle geç yaz döneminde ve sonbaharda artmakta, geç ilkbahar ve yaz döneminde en düşük düzeye inmektedir.

KLİNİK BELİRTİLER Erken ilkbahar döneminde, kovanlarda büyük miktarda bal mevcut olmasına karşın, arıların tümünün ölmekte yada bir avuç dolusu kadar arı kalmaktadır. Arıların büyük kısmında ″K kanat″ pozisyonu görülmektedir. Böyle arıların 2 kanatlarından bir tanesi toraksın üzerinde normalden farklı olarak dışa doğru açılmış haldedir. Yerde çok miktarda sürünen arılar vardır. Sürünen arıların karınları sıklıkla şişkindir.

KLİNİK BELİRTİLER Kovan girişinde dışkı lekeleri bulunmaktadır. Acarapis nedeniyle kışın kovan içinde biraz küçük kış salkımı yapılmaktadır. Bu nedenle arıların hayatta kalma şansları azalmaktadır. Parazitli kolonilerde ölümler şiddetlidir. Kışın koloni kayıpları %30’dan fazladır. Enfekte koloniler artlarında kapalı gözlü yavru gözleri, bal ve ölü işçi arılar bırakarak kovandan kaçmaktadır.

TEŞHİS Teşhis için ölmek üzere olan arılar, kovan önünde sürünen arılar, bal çerçeveleri üzerinden ve kovan girişinden arılar toplanır. Arılar öldürülerek %70’lik etil alkol, metil alkol içine konularak örnekler korunmaktadır.

TEDAVİ En kolay çözüm kimyasal kontroldur. Mentol dumanının miticidal ozelliği vardır. Mentol 15.5 C–35 C arasında uygulanır. Tedavi için 50 gr. Mentol kristali çevre sıcaklığı 26.5 C sıcaklığa kadar peteklerin üst kısmına, 26.5 C’nin üzerindeki sıcaklıkta kovan dip tahtası üstüne konarak 14-28 gün kovan içinde bırakılarak trachae akarıyla mücadele edilir. Mentol uygulaması esnasında kovanda bal olmamalıdır.

FORMİK ASİTLE TEDAVİ Formik asit dumanı erişkin trachea akarını öldürür. Akarapis’in yaşam süresi yaklaşık 2 hafta olduğundan; tekrarlayan formik asit uygulamaları 4 gün yada 1 hafta arayla 2 hafta süreyle kullanılmaktadır.

TEDAVİDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Tedavi suresince arılar arasında karışıklığa ve bal üretiminin azalmasına sebep olur. Problemlerden daha önemlisi, tedavinin uzun sureli sağladığı faydalardır. Tedavi edilmeyen koloniler çoğunlukla soğuk kış döneminde olur. Uygulamalar esnasında duman derimizle temas etmemeli ve solunmamalıdır. Bu hususa dikkat etmelidir.