AYRIMCILIK

Bir kişi yada gruba farklı özelliklerinde dolayı diğerlerine davranıldığından daha farklı veya daha az özenli davranılmasıdır (ILO)

Özellikle ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ve başka görüşler, ulusal veya siyasal köken, servet, doğum veya başka her tür durum temeline dayanan ve insan haklarının temel özgürlüklerinin tümünün herkes için eşit koşullar içinde tanınması , yararlanılması veya kullanılmasını tehlikeye sokma veya ortadan kaldırma sonucu doğuran veya amacı taşıyan her türlü faklılık, dışlama, kısıtlama veya yeğlemedir (İnsan Hakları Komitesi)

İki kişi veya durum arasında bir farklılık olmamasına rağmen farklı davranmak veya kişi veya durumlar arasında ayrım yaratmak veya farklı durumlar söz konusu olmasına rağmen benzer şekilde davranmaktır (AB)

Nedene göre ayrımcılık Doğuştan sahip olunan özellikler nedeni ile ayrımcılık Irk, cinsiyet renk Sonradan kazanılan özelikler nedenli ile ayrımcılık Siyasi düşünce, medeni durum, meslek, hastalık,

Ortaya çıkışına göre ayrımcılık ILO , Doğrudan, dolaylı ve sistematik olarak üçe ayırmaktadır. AB’de ise, Doğrudan ayrımcılık, dolaylı ayrımcılık, taciz, cinsel taciz, emirle ayrımcılığa özendirme, hamilelik ve analığa bağlı ayrımcılıktır.

Doğrudan ayrımcılık Kanunlar, politikalar veya uygulamalarla kişi veya grupların farklı özeliklerinden dolayı açık bir şekilde dışlanmasıdır (ILO) Bir yetkilinin doğrudan veya kanıtlanmaksızın, topluluk hukuk düzeninin yasakladığı bir ölçüte dayanan bir önlem almasıdır (AB)

Dolaylı Ayrımcılık Açık olarak taraflı olduğu anlaşılmayan düzenleme ve uygulamaların , sonuçları itibariyle farklı özellikleri olan gruplara (cinsiyet, dile, din köken) eşitsizlik yaratmasıdır. Toplumsal normlara veya kültürel değerlere göre farklılık taşır

Sistematik Ayrımcılık Belirli gruplara dahil olan dezavantajlı kişilere karşı kurumsallaşmış yapılar, politikalar, uygulamalar ve geleneklerdir. Dezavantajlılara yönelik farklı veya ikinci derece koşullar eğitim, ulaşım ve diğer hizmetlerdeki yetersizliklerdir.

Taciz Bir kişinin onuruna zarar verme ve onu yıldırma, ona karşı düşmanca, aşağılayıcı, küçük düşürücü veya saldırgan bir çevre yaratma amacı taşıyan ve sonucu olan istenmeyen bir davranıştır (AB direktifleri) Fiziksel, sözel veya görsel olabilir.

Cinsel taciz Bireylerin cinsel içerikli fiziksel, sözlü veya görsel olarak küçük düşürücü, aşağılayıcı ve saldırgan davranışlara maruz kalmasıdır.

Emirle Ayrımcılık Bir kişiye bir başka kişinin talimatı ile ayrımcılık uygulamaktır.

Mağduriyet Kaynaklı Ayrımcılık Ayrımcılığa uğramış bir kişinin mağduriyeti resmi olan yargıya taşıması veya yönetime taşıması sonucunda çalıştığı kurumda ayrımcı davranışlara maruz kalmasıdır.

Çoklu Ayrımcılık Birden fazla farklı özelliğe sahip olan kişilere özgü dışlama ve dezavantajlılık durumunu ifade eder. 1. Birden fazla nedenden dolayı farklı zamanlarda farklı ayrımcılığa uğraması 2. Birleşik Ayrımcılık: farklı özelliklerin bir aradalığının neden olduğu ayrımcılıktır. Engelli-kadın-siyah 3. Kesişimsel ayrımcılık: farklı ayrımcılık türlerinin etkileşim halinde olarak, aynı zamanda harekete geçmesidir. Özürlü-kadın

Gebelik ve Analık iznine bağlı Ayrımcılık Kadınların gecelik sürecinde ve doğum izninde iken ayrımcılığa maruz kalmasıdır. İşten çıkarılması, görev yerinin değiştirilmesi gibi.

Ters Yönlü ayrımcılık Toplumdaki genel ve dominant olan grubun maruz kaldığı ayrımcılıktır. pozitif/ olumlu ayrımcılık uygulamaları sonrasında ortaya çıkar

İkinci Kişiler üzerinde ayrımcılık Bireyin kendi özellikleri ile değil de, etrafındaki kişiler nedeni ile ayrımcılığa uğramasıdır. Farklı dine mensup eş, engelli çocuk, bağımlı çocuk gibi.

Pozitif (olumlu) Ayrımcılık Toplumda tarihsel olarak dışlanmış belirli grupların (kadın, özürlü, yaşlı gibi özel gruplar) toplumun geneli ile kıyaslandığında eğitim ve istihdam imkanlarından faydalanmaktaki zorlukları aşmak, siyasal ve toplumsal alandaki görünürlülüklerini artırmak için üretilen ve uygulanan kurumsal ayrımcılık politikalarıdır. Ekonomik dezavantaj ve sosyal dışlamayı azaltmayı hedeflemektedir. Geçici niteliktedir.

Ayrımcılık yapmamanın istisnası Belirli bir iş için nitelik beklentisi Ülke güvenliği Özel koruma ve yardım önlemleri Özel tedbirler: (göçmenlere dil eğitimi verilmesi, görme engellilere özel kitap, bilgisayar verilmesi gibi) Olumlu ayrımcılık: özel gruplara karşı iyileştirici düzenlemelerdir.

İşyerinde Ayrımcılık İstihdam veya meslek alanında fırsat veya işlem eşitliğini ortada kaldırma veya bozma etkisi olan, ırk, renk, cinsiyet, din, siyasal görüş, ulusal veya sosyal köken temeline dayalı her türlü ayrılık gözetme, ayrı tutma veya üstün tutmaktır (ILO 11 sayılı istihdamda meslekte ayrımcılık sözleşmesi )

Sonuçları İstediği işi elde etmede güçlükler Yetenek ve becerileri kullanamama Düşük ücret

ILO Avrupa Konseyi Avrupa sosyal Şartı