İç sular Zoo bentozu 7.Ders Doç. Dr. Utku Güner uguner@trakya.edu.tr

Bu hafta Ekometri nedir Matriks ve indekler Bentik canlılarda ekometrinin uygulaması http://personel.trakya.edu.tr/uguner/#.VOMODEtwuKl

Hatırlatma Unio sp. Tatlısu midyesi (Anadonta sp.) Pisidium sp.

Hatırlatma

Hatırlatma Limnea sp. Planorbis sp.

Astacus leptodactylus (Tatlısu istakozu, kerevit, göl istakozu)

Class:Insecta

Kirlilik indikatörü olarak Bentik canlılar

Ekometriye Giriş Ekometri yeni bir bilim dalıdır. 23.04.2018 Ekometri yeni bir bilim dalıdır. İstatistik ve matematik bilimi ile bağlantılıdır. Enformasyon teorisinin Ekolojide uygulanması ile geliştirilmiştir Ekolojik kavramların sayılar halinde ifade edilmesidir. Matris istatistikte, elemanlar topluluğunun düzenlenmiş biçimidir. İndeks değer arasındaki ilişkidir.

23.04.2018 İndeks ve matrisler Terimlerin sayısal ifadeler haline getirilmesini sağlar. Verilerin sınırlı (limitli) rakamlara dönüştür. Çalışmaların güvenilirliğinin artmasını sağlar. Çalışmaların daha kolay anlaşılmasını sağlar. Çalışmaları standart hale getirir. Kirlilik kaynaklarının, sıcaklık, besleyici madde, girişlerinin belirlemesinde kullanılabilir.

Q matrisler 23.04.2018 Tür listesine karşı lokalite, derinlik, istasyon matrisleridir. (Tür X İstasyon) Q matrislerden Abundans, Dominans, Frekans,Tür Zenginliği, Tür Çeşitliği, Düzenlilik İndekslerin hesaplanır. Örnek Q matris

R matrisler Örnek R matris 23.04.2018 R matrisler Satır ve kolonda aynı tip verilerin bulunduğu matrislerdir. Lokalite X Lokalite ,Tür X Tür, İstasyon X İstasyon Q matrislerden korelasyon matrisleridir, benzerlik katsayıları Jaccar indeksi , Brey-Curtis indeksi hesaplanır. Örnek R matris

Ham veri Binnardi formatı Log(N+1) Trasform 23.04.2018 Ham veri Binnardi formatı Log(N+1) Trasform

23.04.2018 İndeksler İndeksler matematiksel formüllerle elde edilen sayısal sonuçlardır. Bir indeks değeri belirli değerler ile sınırlandırılıyor ise , indeks limitlidir. Limitli (sınırlı) olan indekslerin yorumlanması daha kolay ve güvenilirdir.

Bazı İndekslerin Limitleri 23.04.2018 Bazı İndekslerin Limitleri Dominansi 0-100 arasında limitli Shannon indeksi 0-5 arasında limitli Plielou indeksi 0-1 arasında limitli Simpson indeksi 0-1 arasında limitli Margalef indeksi limitsiz

23.04.2018

Abundans-1 Aaort = Aa /n 23.04.2018 Abundans-1 Aaort = Aa /n Aaort= Ortama abundans Aa = A türünün abundans n = bulunan istasyon sayısı Bir türün ,belirli bir alandaki yada hacimdeki birey adedi yada biomansını ifade eder. Yoğunluğun ölçülmesinde kullanılır. Sayımla Ağırlıkla Ortalama abundans hesaplanabilir.

23.04.2018 Abundans-2 Abundans boy gruplarının veya boy frekansları değişik olan populasyonların karşılaştırılmasında kullanılabilir. Abundans kesikli veridir, bu yüzden güvenilir değildir.

Abundans hesaplanmasında kullanılan scala 23.04.2018 Abundans hesaplanmasında kullanılan scala

Dominans 23.04.2018 Da = Na/İstasyon sayısı Bir türün diğer tüm türlere göre baskın olmasıdır. Türün birey sayısı kullanılır. Dominans yüzdelik olarak ifade edilen bir değerdir. Sürekli verilerdir. Bireylerin birbirlerine göre bolluğunun ifade eder.

Dominansi Örnek Da =3/ 7 Da =%42,85 Da = Na/İstasyon sayısı 23.04.2018 Dominansi Örnek 20 Tür X 7 istasyon Tür 1 dominansi Da = Na/İstasyon sayısı Da =3/ 7 Da =%42,85

Kantitatif Frekans FK = Ai /Aa 23.04.2018 Kantitatif Frekans FK = Ai /Aa Ai: i’inci istasyonun yada lokalitedeki tüm birey sayısı Aa:i’inci istasyonun yada lokalitedeki Atürünün birey sayısı Bir türün istasyon yada lokalitedeki toplam birey sayısına oranıdır. Limitli değildir.

Kantitatif Frekans Örnek 23.04.2018 Kantitatif Frekans Örnek 20 Tür X 7 istasyon Tür 1 Kantitatif frekansı FK = Ai /Aa FK =3/3+5+6 FK =3/14

Frekans Bir türün bulunma sıklığıdır. Tür birey sayıları kullanılmaz. 23.04.2018 S =Toplam birey sayısı Sa=A türünün birey sayısı Bir türün bulunma sıklığıdır. Tür birey sayıları kullanılmaz. Bir türün belli bir yerde olup olmamasıdır. Yüzde ile ifade edilir. Her örnekleme için ayrı ayrı hesaplanır.

Frekans Örnek Fa =3/ 7 (istasyon) Fa =%42,8 20 Tür X 7 istasyon 23.04.2018 Frekans Örnek 20 Tür X 7 istasyon Tür 1 Frekansı üç istasyonda bulunuyor Sa=3 Fa =3/ 7 (istasyon) Fa =%42,8

Prezans Çok türlü çalışmalarda kullanılabilir. Varlık katsayısıdır. 23.04.2018 Prezans Pa=A türünün varlık katsayısı (Prezans) Fa=A türünün frekansı Fb=B türünün frekansı Fn= n'ninci türün frekansı Çok türlü çalışmalarda kullanılabilir. Varlık katsayısıdır. Ortalama frekanstır.

Raman-Margalef indeksi 23.04.2018 Raman-Margalef indeksi Species richness M,Img= Margaref indeksi S =Tür sayısı N =Birey sayısı Limitli değildir. Tür zenginliğini gösterir. Margaref indeksi en büyük olan en yüksek tür zenginliğine sahiptir.(İstasyon, Lokalite vb.) Kirliliğin ortama etkisini göstermek . Margalef R.,1958. Information theory in ecology, Gen. Syst., 3, 36-71.

Raman-Margalef indeksi 23.04.2018 Raman-Margalef indeksi M,Img= Margalef indeksi S =Tür sayısı N =Birey sayısı Bakir alanların tespit edilmesi amacıyla kullanılabilir. Ayrı lokaliteler arasında ancak kommüniteler aynı ise bu indeks karşılaştırılabilir. Kommünitedeki tür sayısı artıkça indeks değeri büyür.

Margalef indeksi Örnek 23.04.2018 Margalef indeksi Örnek 20 Tür X 7 istasyon S1 istasyonda tür zenginliği M=11-1 /ln 33 M=2.86

Shannon-Weaver İndeksi 23.04.2018 Shannon-Weaver İndeksi Species diversity ISH=Shannon Weaver indeksi (d) Ni=a türünün birey sayısı N= Toplam birey 0-5 arasında limitlidir. Tür çeşitliliğini gösterir. 5 yaklaştıkça tür çeşitliği artar. . Shannon C.E., Weaver W.,1949. The Mathematical Theory of Communication, Urbana, University of Illinois Press, 117 pp

Shannon- Weaver İndeksi 23.04.2018 ISH=Shannon Weaver indeksi (d) Ni=a türünün birey sayısı N= Toplam birey 2.5 > ortamda dominansi başlamıştır. Bu indeks yerine (1-Simpson) kullanılabilir. Kirlilik göstermek için kullanılabilir.

Shannon- Weaver İndeksinin Kirletici Kaynakları Göstermesi 23.04.2018 Shannon- Weaver İndeksinin Kirletici Kaynakları Göstermesi Boşaltım Akarsu

Shannon- Weaver Örnek D=1.77 20 Tür X 7 istasyon S1 istasyonda 23.04.2018 Shannon- Weaver Örnek 20 Tür X 7 istasyon S1 istasyonda tür çeşitliliği D=1.77

Simpson İndeksi 0-1 arasında limitlidir. Ortam çeşitliliğini gösterir. 23.04.2018 Simpson İndeksi 0-1 arasında limitlidir. Ortam çeşitliliğini gösterir. Ortam çeşitliliği ile ters orantılıdır. Dominansiyi ortaya çıkarır. Is= Simpson indeksi Ni=a türünün birey sayısı N= Toplam birey Simpson, E. H. 1949. Measurement of diversity. Nature 163:688

Pielou indeksi 0-1 arasında limitlidir. 23.04.2018 Pielou indeksi Ep= Pileau indeksi S= tür sayısı H= Shannon indeksi 0-1 arasında limitlidir. Dominansinin türlere göre dağılımını gösteren bir indekstir. Her tür eşit sayıda birey ile temsil ediliyorsa bu indeks 1’e eşit olur., Pielou, E. C. 1960. A single mechanism to account for regular, random and aggregated populations. J. Ecol. 48:574-584.

R matris indeksleri Sjc=100. a a+b+c Jaccard Assosiyasyon Katsayısı 23.04.2018 R matris indeksleri Jaccard Assosiyasyon Katsayısı Similarity Coefficients Sjc=100. a a+b+c 0-100 arasında limitlidir. İstasyonların ikişer ikişer karşılaştırılmasında kullanılır. Jaccard 1912, The distribution of the flora of the alpine zone, New Phytologist 11:37-50

Jaccard indeks Örnek A=2 B=1 C=2 Sjc=100.a/a+b+c 23.04.2018 A=2 B=1 C=2 Sjc=100.a/a+b+c Sjc= 100 *2/(2 + 1 + 2) = 2/5 = %40

Analyses of SPECIES-STATION-TABLES Institute for Polar Ecology Comm Programı 23.04.2018 COMM Analyses of SPECIES-STATION-TABLES Dieter Piepenburg Institute for Polar Ecology Kiel University D-24148 Kiel Germany Last update: July 28, 1994

Referans: Reference: Piepenburg D, Piatkowski U (1992): 23.04.2018 Referans: Reference: Piepenburg D, Piatkowski U (1992): A program for computer-aided analyses of ecological field data. CABIOS 8: 597-590.

Örnek- 1 23.04.2018 3 zoobentik örneklemesinde elde edilen sonuçlar aşağıdadır. Hangi metrik değerler farklılık gösterir. 1 20 50 96 5 20 1 20 30 1 5 20 20 10 1 B C A Tür sayısı=5 Toplam birey=100 Tür sayısı=5 Toplam birey=100 Tür sayısı=5 Toplam birey=100

23.04.2018 Sonuç-1 Tür sayısı Tür Çeşitliği Tür Zenginliği

Örnek -2 23.04.2018 20 Tür X 7 istasyon 7 istasyon yapılan araştırmada 20 zoobentik türü belirlenmiş buna tür zenginliği ve tür çeşitliği nasıl değişim gösterir.

Sonuç-2 Tür çeşitliliği Tür sayısı Düzenlilik Çeşitlilik 23.04.2018 Sonuç-2 Tür çeşitliliği Tür zenginliği Tür sayısı Düzenlilik Çeşitlilik

Örnek Çalışma-3 23.04.2018

Sonuçlar-3 23.04.2018

Özetle Ekometri nedir Matriksler İndeksler Temel ekolojik değerler İndeks ve matrikslerin hesaplanması Örnekleri İndeks ve matrikslerin değerlendirilmesi