Sağlık Bilimleri Fakültesi DÜNYA’DA EVDE BAKIM HİZMETLERİ(EBH) GELİŞİMİ (2) SKY 413 Evde Bakım Hizmetleri Yönetimi Dersi (SKY 4) Prof. Dr. Ömer R. ÖNDER Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 2017-2018 Güz

EVDE BAKIM HİZMETLERİ(EBH) TARİHÇESİ Sağlık çalışanlarının eve hastaya gitmesi, Roma’da-Evde doğum-Ebe, aletlerini alıp gebenin evine giderdi,

AVRUPA VE ABD’DE EVDE BAKIM HİZMETLERİ TARİHÇESİ Venedik Dukası 1348’de ilk karantina, Seyahatten dönen gezginlere 40 gün(İsa’nın çölde inzivada kaldığı süre) karantina uygulanırdı, 17.yy.da vebada evde tecrit, 18.yy.da hastalar deli,sakat,saralı,şifasız hastalar,yetim ve öksüz,organı kesilecek kişilerin barındığı yerler olması,hastane olumsuz imajı, EBH uygulamalarını artırmış, Kilisenin önderliğinde gönüllü kuruluşlar EBH vermişler, Karantina: Hastalık şüphesi bulunanların, sonuç açığa kavuşana değin sağlamlardan ayrılması ve gözlem altında tutulması, Örn; Veba, SARS, Tecrit: Bazı bulaşıcı hastalıklarda , hasta iyileşene değin ayrı bir odada tutulması ve tedavi edilmesi, Örn; Menengekoksik menenjit, SARS, Filyasyon: Bir bulaşıcı hastalığın kaynağının ve bulaşma yolunun belirlenmesine yönelik yapılan epidemiyolojik araştırma,

İNGİLTERE 1859 da WILLIAM RATHBONE’un EBH’ne katkısı, İngiliz Antropoloğu, Eşine evde hemşire bakımı, Fakir hastalar için gönüllü ziyaretçi hemşire servisi kurdu, Liverpool’da BÖLGE HEMŞİRELİK SİSTEMİ temeli atıldı, MARY ROBINSON,evde hasta bakımı veren ilk hemşire, Evde bakım hizmeti vermiş, Aile bireylerine bakım ve genel hijyen öğretmiş,

İNGİLTERE FLORANCE NIGHTINGALE; EBH’nin en önemli öncüsü, ilk planlayıcısı, Kadınların eğitilmesini önermiş, Bunların hastanelerde ve evlerde ev ziyareti özel hemşiresi olmalarını sağlamış, FN önerisi üzerine 1862’de Liverpool’da evde hasta bakımı konusunda hemşire yetiştirecek ilkokul açılmış, Ziyaretçi hemşirelerin çalışmalarına koruyucu bakım hizmetleri de eklenmiş,

İNGİLTERE 1880’de İngiltere’de akıl hastanelerinden taburcu edilen hastaların evlerine ziyaretçi hemşireler giderek, aile ve çevresine eğitim verilmiştir, Çoğu Kentsel Hemşire Kuruluşu(1910), öğrenci, bebek, anne ve TB’li hastalar için koruyucu programlar başlatmıştır, 1980 ve 1990 yılları arasındaki dünya genelindeki büyük değişimler EBH’ni etkilemiş, hastaneler için kısmen çözüm olmuştur.

DANİMARKA 1937’de ev ziyareti programı başlatılmış,örnek bir model olmuştur, Altı yıllık pilot bir çalışma sonuçlarına göre ev ziyaretleri; Bebek ölüm hızını azaltmış, Hastalanma sıklığı azalmış, EBH sağlayan sivil toplum örgütleri desteklenmiş, Çocuk haklarını savunucu ,Çocuk ve Gençlik Komiteleri(Child and Youth Committees) kurulmuştur.

HOLLANDA EBH’ni sağlık sistemiyle bütünleştirmiş ülkelerden biri, EBH; Kişisel bakım, Sosyal destek, 300’den fazla EB kuruluşu bulunmakta, Yaşlılar için; Geropsikiyatrik, Psikosomatik rahatsızlıklarda hizmet verilmekte,

ABD’DE EVDE BAKIM HİZMETLERİ TARİHÇESİ 18.yy.da ABD’de EBH; Kamusal bakım olarak benimsenmiş, Kurumsal bakımdan uzaklaşılmaya başlanmış, İlk örgütlenme 1796’da BOSTON DİSPANSERİ tarafından gerçekleştirilmiştir.

ABD’DE EBH 19.yy.da çocukların kurumlarda bakımı, EBH’ne kıyasla daha üstün kabul edilmiş; Aileler çocuklarının bakımlarını sağlayamadığında, Çocuklar ihmal ve istismar edildiğinde, Öksüz-yetim kaldıklarında,evlerinden alınarak bakımevlerine yerleştirilmişler, Başta New York olmak üzere pek çok kentte çocuk ve yaşlılar için bakımevleri kurulmuş, Bu yaklaşımın olumsuzlukları üzerine(aileleri bir arada tutmak daha yararlı),19 yy.öncesi gibi evde hizmet sunumuna yeniden yoğunlaşılmıştır.

1890-1918 yıllarında EBH’inde ilerleme kaydedilmiş, ABD’DE EBH 1890-1918 yıllarında EBH’inde ilerleme kaydedilmiş, Hemşireler 1886 yılında Philadelphia ve Boston Eyaletlerinde bölgesel olarak örgütlenmişler,

ABD’DE EBH II.Dünya Savaşı Dönemi II.Dünya Savaşında hastanelerdeki hemşire-sağlık personeli sayısının büyük ölçüde azalması nedeniyle,hastanede tedavi görmesi gerekenler evde tedavi edildiğinden ev hemşireliği gelişmiş, 1942 yılına kadar 500 bin kadına Amerikan Kızılhaç’ı tarafından Ev Hemşireliği kursu verilmiş,

ABD’DE EBH (1963-1995) 1963’de Akıl Sağlığı Merkezleri Kanunu çıkartılmış,amaç hastane yerine evde tedaviye olanak sağlamak, 1965’de Medicare(Sigorta Sistemi) lisanslı EB şirketleri sayısı 1753 den 1993’de 6497 ye ulaşmış, 1990-1996 arasındda EB kuruluşları %31.4 artmış,15000’e ulaşmış, 1994’de 1 889 000 hasta EBK’dan yararlanmış(%72.4’ü 65 yaş ve üzeri), JOINT COMMISSION ON ACREDITATION OF HEALTHCARE ORGANIZATIONS(JCAHO)’NIN EBK SINIFLAMASI; Kişisel Bakım ve Hasta Bakıcılığı Hizmetleri, Evde Tıbbi Malzeme Desteği Hizmetleri, Evde İnfüzyon Desteği Hizmetleri, Hemşirelik Hizmetleri,

DEĞERLENDİRME SORULARI ( )Florance Nightingale dünya’da, EBH’nin en önemli öncüsü ve ilk planlayıcısı sayılır. ( )Florance Nightingale döneminde evde ziyaretçi hemşirelerin çalışmalarına koruyucu bakım hizmetleri de eklenmiştir. ( )İngiltere’de Liverpool’da Hemşire Mary Robinson’un önerisi üzerine 1862’de evde hasta bakımı konusunda ilk hemşire okulu açılmıştır. ( )II. Dünya Savaşı nedeniyle hastanelerdeki hemşire-sağlık personeli sayısı azalmış, hastanede tedavi görmesi gerekenler evde tedavi edildiğinden, ev hemşireliği gelişmiştir. Karantina nedir? Açıklayınız. Karantina uygulanabilecek bir hastalığı örnek veriniz. Tecrit nedir? Açıklayınız. Tecrit uygulanabilecek bir hastalığı örnek veriniz. Karantina ile tecrit arasında en önemli fark nedir? Filyasyon nedir? Açıklayınız. Amerika Birleşik Devletlerinde Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations (JCAHO)’a göre Evde Bakım Hizmetleri kaç sınıfa ayrılır? Adlarını yazınız.

KAYNAKLAR Güçiz Doğan,B., Subaşı,N. (2006) “Evde Bakım”. Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Çağatay Güler; Levent Akın). 1.bs. Ankara : Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Havens, B., (1999). “Home Care Issues at the Approach of the 21st Century from a World Health Organization Perspective”. WHO/HSCL/LTH/99/1:58-68. Çoban, M., (2003). “Evde Bakım Konusunda Görüş Belirleme: Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi Doktorları ve Hemşireleri Üzerine Bir Uygulama”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Pekcan, H., (2000). “Evde Bakım Hizmetleri” Hacettepe Sağlık İdaresi dergisi, Cilt:5, Sayı:3;1-5. Wasik, B.H., Brayant, D.M., Lyons, M.C., (1990). “Home Visiting”. London: Sage Publications. Linden, A.B., Spreeuwenberg, C., Schrijvers, J.P., (2001). “Integration of Care in the Netherlands: Development of Transmural Care Since 1994”. Health Policy. 55:111-120. Sobel, D., (2000). “Galileo’nun Kızı” (Çev: Bahadır Sina Şener), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Erginöz, Ş.G., (2002). “İlk çağlarda Akdeniz Havzasında ve Anadolu’da Doğum ve Doğum Yardımı”. Düşünen Siyaset, 16:148-160. Benjamin, M.R., (1997). “Pain Control in Home Care”. Home Health Care (Edit: Spratt,S.J., Hawley, L.P., Hoye, E.R). Florida:St. Luice Press. 49-82. Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations., (1991). “Acreditation Manuel for Home Care” .Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organizations one Renaissance Boulevard. Ilninois: Oakbrook Terrace. Gallagher, M.B., (1985). “Nursing Role in Home Health Care. Community Health Nursing: Keeping The Public Healthy”. Davis Company, USA. West, A.P.,(1997). “Understanding the National Health Service Reforms. Buckingham: Open University. Brodsky, J., Habib,J., Mızrahi, I., (2000). “Long Term Care Laws in Five Developed Countries a Review”. WHO/NMH/CCL/00.2. Robert, D.E., Heinrıch,J., (1985). “Public Health Nursing Comes of Age”. American Journal of Public Health. World Health Organization., (2000). “Home Based Long-Term Care”. WHO Technical Report Series, 898:1-37. WHO.,(1999). “Home Based andLong Term Care, Home Care Issues”. WHO/HSC/LTH/99/2. Taylor, C., Lillis, C., Lemone,P., (1993). “Fundamentals of Nursing”. Philadelphia: J.B.Lipincott Company. Rossman,I., Schulmerıch, S.C.,1996). “Historical Overview of Community in the United States”. Home Health Care Administration. New York: Delmar Publishers. Aydın, D., (2005). “Evde Bakım Hizmetleri”. Sağlıklı Nesiller Derneği;Sağlık ve Eğitim Yayınları 1. Ankara:Başak Matbaası. Oğlak, S., (2007). “Evde Bakım Hizmetleri ve Bakım Sigortası(Ülke Örnekleri ve Türkiye)”. İskenderun Belediyesi Kültür Yayınları-6. İskenderun: Color Ofset.

SAĞLIKLI GÜNLER