ZEKA

ZEKA GALTON BINET PIAGET WECHSLER SPERMAN THORNDİKE THURSTONE GUILFORD Zekayı tek faktörlü olarak açıklayanlar... Zekayı çok faktörlü olarak açıklayanlar... GALTON BINET PIAGET WECHSLER SPERMAN THORNDİKE THURSTONE GUILFORD CATTELL STERNBERG GARDNER

Francis GALTON (İLKölçülebilirlik...) “öğrenme gücü”, “bir insanın duyu organları ne derece keskin ise zekası o derece iyi işler...” O zamana kadar duyu organları bütün insanlarda aynı şekilde işlediği, insanlar arasında duyum keskinliği açısından fark olmadığı düşünülüyormuş. <kalıtımsal> çevreden etkilenmez. Bireylerin belli uyarıcılara verdiği tepki hızı zekanın belirlenmesini sağlar. Uzaklık –Galton Bar İşitme – Galton düdüğü, serbest çağrışım testleri Bireysel farklılıkların incelenmesinde istatistiği kullanan ilk araştırmacıdır.

Zeka ölçümü ile ilgili dört temel varsayımı: Ölçme bir özelliğin varlığı ya da yokluğundan ziyade ne kadar küçük-büyük/çok-az olduğunu belirlemek old. göre zeka açısından bireysel farklılıklar da sayısal değerlerle ifade edilebilir. Tek doğru cevaplı testlerle ölçülebilecek kadar NESNEL’dir. Zeka toplumda normal dağılır. (Gauss- hatanın normal dağılımı kanunu) Zekanın her bir öğesinin ölçümü için kullanılan nesnel testler birbiri ile istatistiksel olarak ilişkilidir.

BİNET <İLK ZEKA TESTİ (1905-Simon ile birlikte) <Fransız MEB, zihin engeli bireyler ZEKA NEDİR? >anlamak >hüküm vermek >akıl yürütmek >düşünceye belirli bir yön vermek > Düşünceyi arzu edilen amacın gerçekleşmesine uyarlamak > Kendini eleştirmek Zekayı ölçmek demek bireyleri zihin güçleri yönünden sıraya koymak demektir. Bellek alanı, duyum keskinliği, tepki hızı gibi alanlarda bireysel olarak farklılık olduğu açıktır ve bu farklar ölçümlenebilir, doğaldır. Ancak bunlar zekanın güvenilir göstergeleri değildir.

Zekada bireysel farkların tanınması için kullanılan yöntemler: Anatomik ve fizyolojik belirtilere bakarak belirlemeye yarayan yöntem TIBBİ YÖNTEM Okul başarısına bakılarak zekayı belirlemeye çalışan EĞİTSEL YÖNTEM Akıl yürütme, hüküm verme vb. gibi yetenekleri durumlar içerisinde doğrudan gözlemleyerek yapılan PSİKOLOJİK YÖNTEM

PIAGET Zekanın işleyiş ve gelişimi biyolojik modelle açıklanmıştır. Özümleme ve uyma olayları her zihni süreçte bir arada ve aynı zamanda rol oynarlar. Ekmek parçası Alınan besinin organizmayı değiştirmesi Besinin bünyeye uyacak şekilde değiştirilmesi

Bütün amaç DENGEye ulaşmak... Zeka algı, alışılmadık durumlara uyum sağlamak değil, akıl yürütme ve problem çözmeyi gerektiren karmaşık durumlarda kendini daha çok gösterir. ZEKA , insanın çevresine uyumunu sağlayan, özümleme ve uyma süreci ile işleyen tek bir güçtür. Problemin türü İLGİLENMEMİŞTİR Bireysel farklar

David WECHSLER Zeka bireyin amaçlı olarak davranma, mantıklı düşünme, çevresi ile etkili uyum sağlama ve baş edebilsi ile ilgili genel ya da toplam kapasitedir (Zeka karmaşık bir yapıdadır). Sözel kavrama, çalışan bellek, algısal organizasyon, işleme hızı geliştirdiği testin boyutlarıdır.

Zekayı çok faktörlü olarak açıklayanlar...

Sperman “iki faktör kuramı”, “genel zeka kavramı” Faktör analizi....(AFA, DFA) <Öğretmen kanaati ve <Öğrencilerin birbirini değerlendirmelerine dayanarak genel zeka düzeyi belirlemeye çalışmıştır. Böylelikle insanın bütün etkinliklerinde ortak bir yön olduğunu bulmuş. Zihinsel yetenekleri ölçtüğü kabul edilen testler için faktör analizi yapmış ve bu testlerin ölçtüğü birbirinden farklı zihin güçlerinin ortak yanı olduğunu bulmuş.

“s” special (özel faktör) “G” ya da “g” general /(genel faktör) “s” special (özel faktör) Belirli bir zihinsel etkinliğin gösterilebilmesi için “g” dışında gerek duyulan zihin gücü... Farklı zihin yeteneklerini ölçen testler arasındaki korelasyonun tam olmayışını bu “s” faktörü ile açıklamıştır. Her türlü zihin etkinliğinde rol oynayan genel bir zihni enerji... Beynin problem çözmede kullandığı elektrokimyasal bir enerji... Her etkinlik türü için “g” ve “s” farklı” düzeydedir. Müzikte “g”nin “s” ye oranı 1/4 ise; klasik kültürü anlamada 15/1 dir.

Spearman’a göre zekayı ölçmek “g”yi ölçmektir. Kendi yaşantılarını anlamak İki nesne veya kavram arasındaki benzerlik-farklılıkları görmek Benzer ilişkileri bulmak, iki şey arasındaki ilişkiyi bulmak ve bunu başka iki şey arasında da kurabilmek

ZEKA THORNDIKE MEKANİK SOSYAL SOYUT(ABSTRACT) Öğrencilerin duyumları ayırt edebilme derecesi ile öğretmenleri tarafından değerlendirilen zeka düzeyleri arasındaki ilişki zayıf= zeka duyum keskinliğinden öte bir güç Zeka birbirinden bağımsız ve çok sayıda değişik faktörden oluşmuştur. sözcük ve sayı cinsinden sembolleri kullanarak akıl yürütme (sözcük anlamı, aritmetik akıl yürütme, kavrama, ilişkiler görsel algılama) SOYUT(ABSTRACT) ZEKA MEKANİK Çeşitli alet ve makinelerin işleyişini anlama ve kullanabilme SOSYAL İnsanları anlama ve onlarla başarılı ilişkiler kurabilme

Güçlük derecesi aynı fakat içerik yönünden farklı işleri yapabilme HIZ Zekanın düzey, genişlik ve hız olma üzere üç yönü vardır ve bunlardan yalnız biri bilinerek zekanın tanımlanması doğru değildir. DÜZEY Zekanın yapabileceği işlerin zorluk derecesidir. GENİŞLİK Güçlük derecesi aynı fakat içerik yönünden farklı işleri yapabilme HIZ İnsanların belirli güçlük ve genişlikteki işleri yapabilmesi için farklı zamana gereksinim duyması Zeka alanı Zekayı belirlemek demek hız faktörünü göz önünde tutarak zeka alanını saptamak demektir.

THURSTONE “GRUP FAKTÖR” Zihinsel etkinliği gerekli kılan işler gruplanabilir. Sayısal Sözel Uzaysal Sözcük akıcılığı(belirli sürede çok sözcük) Akıl yürütme (tümevarım-tümdengelim) Anlamsız belleme(çabuk belleme) Algısal(şekil farklılık) “Temel Yetenekler Testi” (5-7 / 7-11/ 11-17 yaş)

GUILFORD “ÇOK FAKTÖR, ZİHNİN YAPISI” Zihin birbirinden bağımsız faktörlerden meydana gelir. Birey her zihni etkinlik alanında aynı derecede başarılı olmayabilir. Her zihni etkinlik içerik, işlem ve ürün olmak üzere üç yönlüdür. İÇERİK İŞLEM ÜRÜN Şekilsel Sembolik Anlamsal Davranışsal Biliş Bellek Alışılmamış düşünme Alışılagelmiş düşünme Değerlendirme Birimler Sınıflar ilişkiler Sistemler Dönüşümler Doğurgular

CATTELL “kristal(billurlaşmış) ve akıcı zeka” Zeka göreceli ilişkili iki bileşenden oluşmuştur. Kristalize (Billurlaşmış) Akıcı (akışkan) >>>Bireyin kazandığı ve öğrendiği becerileri ve yetenekleri kapsamaktadır. (öğrenme ve yaşantılar sonucu oluşmuş bilişsel başarımdır. >eğitim ve kültürel yapıya bağlı Temel yetenekler testi (Thurstone) Ayrıştırıcı yetenekler testi (Bennet) >>>Yeni ortamlara uyum sağlama, bunun için algılama, kavrama, kavramları sınıflandırma, ilişkileri bulma ve kullanma, akıl yürütme becerisi Özetle karmaşık ilişkilerin farkına varabilme ve problemleri çözme becerisidir. >Spearman’ın “g” si Kültüre yansız testi (Cattell) İlerlemeli matrisler testi (Raven)

STERNBERG “Üçlü Zeka” Pratik Yaratıcı Zeka Zeka BAŞARILI ZEKA Farklı ortam, bağlam ve uyaranlara uyumu ve uyaranların gereksinimi doğrultusunda değiştirilmesi Bilinenlerden yararlanarak yeni bir ürün ortaya koymak Analitik Zeka Bireylerin hayatta karşılaştıkları benzer problemleri çözebilmeleri için gerekli olan beceriler (bilgi edinme, performans, bilişötesi

STERNBERG

GARDNER “çoklu zeka”

Çoklu zeka kuramı; zekanın tek bir boyutta olmadığını, aksine her bireyin farklı derecelerde, çeşitli zekalara sahip olduğunu öne sürer. Bu kuramın temel ilkelerini yaratıcı biçimde kullanıp, her öğrencinin bireysel farklılıklarına değer veren ve bunları güçlendiren programlar hazırlayabilmeleri için olanak sağlar.