Dr. Tugay MERT AÜTF Acil Tıp AD Şubat 2016 KAN GAZI ANALİZİ Dr. Tugay MERT AÜTF Acil Tıp AD Şubat 2016

Arteryel kan gazı endikasyonları Metabolik ve respiratuar asidoz ve alkalozun tanısı ve takibi Solunum yetmezliğinin tipinin saptanması Verilen tedavinin etkinliğinin saptanması Oksijen tedavisinin endikasyonu ve takibi Ani gelişen ve sebebi açıklanamayan dispne sebebini araştırma

Kan gazı terimleri pH: Hidrojen iyon konsantrasyonunun negatif logaritması. Parsiyel arteriyel oksijen basıncı (PaO2): Arteriyel kandaki oksijenin parsiyel basıncıdır. PaO2: 60-79 mm Hg arasındaysa “ hafif hipoksemi”  PaO2: 40-59 mm Hg arasındaysa “orta hipoksemi”  PaO2: 40 mmHg altındaysa “ağır hipoksemi” Parsiyel arteriyel karbondioksit basıncı (PaCO2): Arteriyel kandaki karbondioksitin parsiyel basıncıdır.Alveolar ventilasyonun göstergesidir

Kan gazı terimleri Oksijen Kontenti (CaO2) (Arteriyel oksijen içeriği): Arteriyel kanda erimiş veya hemoglobine bağlı formlarda taşınan oksijen miktarları toplamı kanın oksijen içeriğidir. Alveolo-arteriyel oksijen gradienti:p(A-a) O2: Alveol ve arteriyel parsiyel oksijen basınçları arasındaki fark olup akciğerlerin gaz alışverişi fonksiyonu hakkında genel bilgi verir. Oksijen Satürasyonu (SaO2 ): Hemoglobinin oksijenle satürasyon (doygunluk) düzeyini yansıtır.

Kan gazı terimleri Baz fazlalığı (BE): Tam oksijenize kanın, 37°C’ de ve 40 mmHg PCO2 de pH’sını 7.40’a getirmek için gerekli asit veya baz miktarıdır. Eğer BE <-2.5 ise metabolik asidoz, BE >+2.5 ise metabolik alkalozdur Anyon Açığı (Anyon Gap-AG): Anyon açığı (AG), ölçülen serum katyonları (pozitif yüklü partiküller) ile anyonları (negatif yüklü partiküller) arasındaki farkı ifade eder. AG = Na - (HCO3+Cl) Normal AG 12±4 mEq/L’dir

Kan gazı terimleri Bikarbonat (HCO3): Bikarbonat iyonunun serum konsantrasyonudur. Kanda önemli bir tampondur, asit-baz dengesinin metabolik komponentini değerlendirmede kullanılır. Standart bikarbonat: Standart koşullarda (37 °C sıcaklık ve 40 mmHg PCO) kanda bulunması gereken bikarbonat değeridir. Normalde 22-26 mEq/L’dir Aktüel bikarbonat: Kanda bulunan gerçek bikarbonat değeridir.

Oksijenizasyonu değerlendirmek:PaO2 Ventilasyonu değerlendirmek:PaCO2 Gaz alış-verişini değerlendirmek:Fio2-PaO2 ilişkisi,PaCO2 Asit-baz dengesi pH: genel değerlendirme PaCO2,HCO3: olay metabolik mi? Solunumsal mı? Kompansasyon var mı?

Arter Kan Gazının Sistematik Yorumlanması pH bak. pH değeri primer asit baz bozukluğunun yönünü gösterir. >7,45 alkalemi primer bozukluk alkaloz <7,35 asidemi primer bozukluk asidoz Hem pH, hem de PaCO2 normal aralık dışında ise, değişme yönleri incelenerek primer asit-baz dengesi bozukluğu tespit edilir.

Arter Kan Gazının Sistematik Yorumlanması pH ya da PaCO2 ’den biri normalse, mikst asit-baz dengesi bozukluğu mevcuttur. pH normal ise, PaCO2’nin değişme yönü respiratuvar bozukluğu tanımlar; PaCO2 normal ise, pH’nin değişme yönü metabolik bozukluğu tanımlar. Primer asit-baz dengesi bozukluklarında, genellikle kompansatuvar değişiklik pH’yı tamamen normalize edecek kadar kuvvetli değildir. pH’nın normal olduğu bozukluklarda sıklıkla mikst asit-baz dengesi bozukluğu mevcuttur.

Arter Kan Gazının Sistematik Yorumlanması Eğer primer bozukluk metabolik aisdoz/alkakoz olarak tespit edilmişse beklenen PaCO2 hesaplanır. Metabolik Asidoz Beklenen PaCO2=1,5xHCO3+8 Ölçülen değer beklenen değerden düşükse eşlik eden solunumsal alkaloz mevcuttur. Ölçülen değer beklenen değerden yüksekse eşlik eden solunumsal asidoz mevcuttur.

Arter Kan Gazının Sistematik Yorumlanması Metabolik Alkaloz Beklenen PaCO2=0,9xHCO3+16 Ölçülen değer beklenen değerden düşükse eşlik eden solunumsal alkaloz mevcuttur. Ölçülen değer beklenen değerden yüksekse eşlik eden solunumsal asidoz mevcuttur.

Arter Kan Gazının Sistematik Yorumlanması Solunumsal Asidoz/Alkaloz Akut primer solunumsal asidoz PaCO2’de her 10 mmHg fark için HCO3 1 mEq/l artar. Kronik primer solunumsal asidoz PaCO2’de her 10 mmHg fark için HCO3 4 mEq/l artar. Akut primer solunumsal alkaloz PaCO2’de her 10 mmHg fark için HCO3 2 mEq/l azalır. Kronik primer solunumsal alkaloz PaCO2’de her 10 mmHg fark için HCO3 5 mEq/l azalır. Beklenenden daha düşük HCO3 eşlik eden metabolik asidozu, daha yüksek HCO3 eşlik eden metabolik alkalozu gösterir.

Özet olarak Genel değerlendirme için pH bakılır. PaCO2 ve HCO3 incelenerek solunumsal ve metabolik durum saptanır. Primer asit-baz bozukluğunun ayırıcı tanısı yapılır. Kompanse olup olmadığı değerlendirilir.

kaynaklar Tintinnalli emergency medicine(7th) toraksdergisi.org