DERS: TÜRKÇE İSİM

KÜRESEL SORUNLAR Çevre kirliliğinin son yıllarda baş döndürücü bir hızla artması ve sınır tanımaz özellikte oluşu, onu küresel bir sorun haline getirmiştir. Bu sorunun tam ortasındaki faktör de insandır. Öyleyse yapılacak ilk iş, bilgili ve bilinçli insan yetiştirmek olmalıdır. Bu ise ancak surekli, kaliteli ve planlı bir eğitim sistemiyle sağlanabilir. Dünya’nın düzelmesinin insan unsurunun düzelmesine bağlı olduğunu küçük bir öyküyle anlatalım. Bir baba, Dünya resmini yapboz haline getirmiş, parçalarnı ayırmış ve sonra çocuğuna vermiş. Bütün bunları yaparken çocuğun parçaları kolay kolay birleştiremeyeceğini düşünüyormuş. Çocuktan yapbozu birleştirmesini istemiş ve odadan çıkmış. Birkaç dakika sonra odaya geri döndüğünde gözlerine inanamamış. Çünkü çocuğun Dünya resmini eksiksiz olarak birleştirdiğini görmüş. Şaşkınlıkla ona bunu nasıl yaptığını sormuş. Çocuk cevap vermiş: “Dünya resminin içindeki insan resmini düzeltince Dünya kendiliğinden düzeldi!”

“Bir baba, Dünya resmini yapboz hâline getirmiş, parçalarını ayırmış ve sonra çocuğuna vermiş.’’ Fiil: ayırmış, getirmiş, vermiş İsim: baba, dünya, yapboz

İsim (Ad) Varlıkların, duyguların, düşüncelerin, kavramların ve çeşitli durumların karşılığı olarak kullanılan sözcüklere isim (ad) denir.   İsimler, 3 ana başlıkta incelenir:

1. Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler 1.1Özel İsimler   Tek olan, diğer varlıklara benzemeyen varlıkları karşılayan adlardır. Bu isimler, varlıklara sonradan verilir. Verilen bu isim, özel ismin verildiği kişi veya varlık tanındıktan sonra söz konusu kişi veya varlığı zihnimizde canlandırır ve onunla özdeşleşir.

Özel isimler şu şekilde sınıflandırılabilir:   Kişi (şahıs) adları ve soyadları: Mustafa Kemal Atatürk, Cem Yılmaz, Tarkan, Arda Turan… Kıta, devlet, ülke, millet isimleri: Avrupa, Türkiye, Almanya, Türk, Yunan…

Bölge, şehir, köy, semt, cadde ve yer adları: İç Anadolu Bölgesi, İstanbul, Kadıköy, Ortaköy, Vatan Caddesi… Dil, din ve mezhep adları: Türkçe, İngilizce, İslamiyet, Hristiyanlık, Sünni…

Eser (kitap, dergi, gazete) isimleri: Safahat, Bilim Çocuk, Milliyet… Kurum, dernek, işletme isimleri: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Yeşilay Derneği, Atatürk Çapa Fen Lisesi, Güven Bakkaliyesi

1.2. Cins İsimler (Tür İsimleri) Aynı türden olan varlıkların ve kavramların ortak isimleridir. » ev, anne, sevgi, dergi, su, ceket, saat, mavi, daire, edebiyat… NOT: Bazı cins isimler özel isim olarak kullanılabilmektedir.

2. Varlıkların Sayılarına Göre İsimler Tekil İsimler Aynı türden varlığın bir tanesini karşılayan isimlerdir. » ağaç, öğrenci, asker, elma, pencere, insan, kuş…

2.2 Çoğul İsimler   Aynı türden olan birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Türkçede isimlere çoğul anlam “-lar / -ler” çoğul ekiyle kazandırılır. Bu eki alan isimler çoğul isimlerdir. » ağaçlar, öğrenciler, askerler, elmalar, insanlar, kuşlar…

2.3 Topluluk İsimleri   Çoğul ekini almadığı halde birden çok varlıktan oluşan bir grubu karşılayan isimlerdir. » orman, ordu, sınıf, millet, küme, deste, komisyon… Tekil : Ağaç, Asker… Çoğul: Ağaçlar, Askerler… Topluluk : Orman, Ordu…

3. Varlıkların Oluşuna Göre İsimler 3.1 Somut İsimler Beş duyu organımızdan en az biriyle algılayabildiğimiz; yani görebildiğimiz, duyabildiğimiz, dokunabildiğimiz, tadabildiğimiz veya koklayabildiğimiz varlıklara verilen isimlerdir. Rüzgâr, yağmur, soğuk, sıcak, ekşi, acı (tat), çiçek, gürültü, aydınlık, karanlık, mavi, koku, uzun, deniz…

Soyut İsimler   Beş duyu organımızdan herhangi biriyle algılayamadığımız kavramları ifade eden sözcüklerdir. Kin, iyilik, kötülük, nefret, kıskançlık, ayrılık, özlem, aşk, sevgi, acı (üzüntü), mutluluk, vicdan, umut, sevinç, keder…

ÖLÇME DEĞERLENDİRME Bireysel Öğrenme Etkinliklerine Yönelik Ölçme Değerlendirme "Arılar, çiçekten çiçeğe gezip duruyordu. "Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi kullanılmamıştır?   A. Özel isim B. Somut isim C. Çoğul isim D. Cins isim Cevap: A

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cins isim, özel isim olarak kullanılmıştır?   A. Gül, güzel bir öykü yazmış. B. Hediyesini, ona ben vereceğim. C. Sınıfında sevilen bir öğrenciydi. D. Ali, çantasını okulda unutmuş. Cevap: A

3.Aşağıdaki metinde isimleri tespit ederek türlerini yazınız.   Dünyanın varlığını tehdit eden küresel sorunlar birer kıyamet senaryosu gibi insanlığın tepesindeki “Democles’ in kılıcı” gibi bekliyor. Aslında dini kaynaklarda var olan ve dünyanın sonunu tayin edecek olan kıyamet ilgili çeşitli senaryolar bulunmakta. Bu senaryoların gerçekleşme sürecini meydana gelecek büyük küresel düzeydeki doğal afetlerle özdeşleştirenler var.

4.Çoğul ekini almadığı halde birden çok varlıktan oluşan isimler …………………………. ismi olarak adlandırılır. Noktalı yeri uygun bir şekilde tamamlayınız. Cevap: Topluluk

5. Aşağıdaki tabloyu uygun bir şekilde doldurunuz.

Grupla Öğrenme Etkinliklerine Yönelik Ölçme ve Değerlendirme 1.Aşağıdaki tabloyu uygun şekilde doldurunuz.

2. İçerisinde özel, cins, somut, soyut, tekil, çoğul ve topluluk isimlerinin geçtiği bir paragraflık metin yazınız.

3.Aşağıdaki kutucukların içindeki kelimelerden somut olanları maviye, soyut olanları sarıya boyayınız. SU AHLAK İP KALEM ŞİŞE ÖZLEM YUMURTA ATEŞ KAŞIK HAVA MAKAS EKMEK GÜZEL BÖCEK ÖFKE TUTKAL KİN TİMSAH SEVGİ BİLGİ

4. Aşağıdaki özel adlarla bir cümle kurup yazınız.   Ömer :........................................................................... Akdeniz:....................................................................... Minnoş:........................................................................ Adana:.........................................................................

5. Aşağıdaki kavramları uygun bir şekilde eşleştiriniz. Kelimeler Telefon Üzüntü Ordu Çiçek Ahmet İsim Türleri Özel Soyut Cins Topluluk Somut

Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrenciler ve İleri Düzeyde Öğrenme hızında Olan Öğrenciler İçin Ek Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri     1. Aşağıdakilerden hangisi özel isimdir? A. Kitap B. Çiçek C. Kalemler D. Osman E. Telefon Cevap: D

2. ‘’Ali yürüyor’’ cümlesindeki ismi ve türünü bulunuz.   3. Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir isimdir ? A. Ev B. Araba C. Çanta D. Vazo E. Kitaplar Cevap: E

4. Aşağıdaki verilen bulmacada topluluk isimleri saklanmıştır 4. Aşağıdaki verilen bulmacada topluluk isimleri saklanmıştır. Onları bulalım. D A L Y E K R O Ş M S Ü İ T B U

5.Aşağıdaki isimleri özelliklerine göre gruplayınız.