ÇOCUĞUN SOYBAĞI SOYBAĞI KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ ÇOCUK İLE ANA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI EVLİLİĞİN YOKLUĞU VE İPTALİ DURUMUNDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI

Soybağı Kavramı ve Çeşitleri Çocuğun soy bağının belirlenmesi ve ana babası ile ilişkileri Medeni Kanun’un “Aile Hukuku” kitabında “Hısımlık” başlığı altında düzenlenmiştir. (TMK madde 282) Soy bağı Çocuk Hukuku’nun temel kavramlarındandır. Bu kavram çocuğun ana babası ile olan hısımlık ilişkisini belirler.

Soybağı Kavramı ve Çeşitleri Çocuğun hangi soydan geldiği, hısımlarının kimler olduğu gibi sorular soybağı kavramı ile açıklanır. Soybağı -Geniş anlamda, kan hısımlığıdır. Geniş aile bağlamına denk gelir. -Dar anlamda, çocuk ile anne ve baba arasındaki hukuksal bağdır.

Soybağı Kavramı ve Çeşitleri Çocukla anne babası arasındaki soybağı, meydana geliş şekline göre çeşitli türlere ayrılır: 1.Doğal Soybağı: Doğum olayına bağlıdır. 2.Yapay Soybağı: Hukuksal işleme bağlıdır. Örneğin: Evlatlık.

ÇOCUK İLE ANA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI TMK m. 282’ye göre çocuk ile ana arasında soybağı doğumla kurulur. Çocuğu doğuran ana doğumla kurulan soybağını reddedemez. Annenin bilinememesi, çocuğun terk edildiği ya da hastanede çocukların karıştırıldığı istisnai hallerde söz konusu olur. Bu durumda ananın belirlenmesi için hukuki yararı olan herkes dava açabilir. Çocuğun, doğuran anadan başka bir kadın üzerine nüfusa kaydedilmesi halinde, yanlış kaydedilen soybağı ilişkisinin kaldırılması için ilgililerin nüfus kaydının düzeltilmesi davası açması gerekir.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI Çocuk ile baba arasında soybağının kurulması kanunda belirtilen şu üç yoldan biriyle kurulur: 1.Ana İle Evlilik: Bu husus çocuğun doğumu sırasında anne ve babanın evli olması ile çocuğun doğumundan sonra evli olması halleri ayrı değerlendirilir. a.Doğum Sırasında Evli Olma: Çocuğun doğduğu veya ana rahmine düştüğü tarihte, babanın ana ile evli olması demektir. TMK’nın kocanın babalığı hakkında yer verdiği bu karineye babalık karinesi denilir.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI -Çocuğun Evlilik Devam Ederken Doğması: Evlilik devam ederken doğan çocuğun babası ile soybağı doğum anında kurulur. Doğum evlenmenin yapılmasından kısa bir süre sonra gerçekleşmiş olsa bile çocuğun babası koca sayılır. -Çocuğun Evlilik İçinde Ana Rahmine Düşmesi: Medeni Kanun çocuğun evlilik içinde ana rahmine düşmesi, evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün içinde doğması durumunda da babanın, ananın kocası olduğunu kabul etmektedir

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI b.Yapay Döllemede Çocuğun Soybağı: Yapay döllenme “Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği”nde düzenlenmiştir. Birbiri ile evli çiftlerin üreme hücreleri kullanılacaktır. Evli eşler dışındaki kişilere ait üreme hücrelerinin kullanımı Türk Hukuku’nda yasaktır. (ilgili yönetmelik madde 1, 4, 17) Yönetmelikte taşıyıcı analık da yasaktır. Bu nedenle bu usulde doğmuş çocuklar da evlilik içinde doğmuş çocukla aynı statüye sahiptir. Yabancı bir erkeğin spermi ile gerçekleşen yapay döllenmede sorun oldukça karışıktır. Bu konuda yeni düzenleme gereklidir.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI c. Ana Babanın Doğumdan Sonra Evlenmesi: Eşler evlilik dışında doğmuş ortak çocuklarını evlenme sırasında veya evlenmeden sonra yerleşim yerindeki ya da evlenmenin yapıldığı yerdeki nüfus memuruna birlikte bildirmek zorundadırlar.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI 2.Soybağının Reddi: Kocanın çocuğun kendisinden olmadığını ileri sürerek dava açması halidir. Bu durumun kanıtlanmasında çocuğun evlilik içinde doğması ile evlilik dışı doğuma ilişkin kanıtlama prosedürleri farklılık arz eder. a.Soybağının Reddi Davasında Kanıt Yükümlülüğü: Çocuğun ana rahmine evlilik birliği içinde düşüp düşmemesine göre değişmektedir.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI -Çocuğun Evlilik İçinde Ana Rahmine Düşmesi: Medeni Kanun’a göre çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüşse davacı koca, çocuğun babası olmadığını kanıtlamak zorundadır. Şu usuller bu kanıtlamada kullanılabilir; -Maddi imkansızlığın kanıtlanması -Nedensellik bağı yokluğunun kanıtlanması -Kan tahlili ve bilimsel incelemeler

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI -Çocuğun Evlilik Öncesi veya Ayrılık Sırasında Ana Rahmine Düşmesi: Medeni Kanun’a göre çocuk evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında ana rahmine düşmüşse, kocanın, çocuğun soybağını reddetmesi için başka kanıt gerekmez.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI b.Davacı ve Davalılar, Hak Düşümü Süreleri ve Yetkili ve Görevli Mahkeme -Davacı ve Davalılar: Soybağına ilişkin davayı koca, çocuk ve diğer ilgililer açabilir. İlgililer kocanın altsoyu ve ana babasıdır. Soybağının reddi davası ana ve çocuk aleyhine açılır. (TMK madde 286) -Hak Düşümü Süreleri: Koca soybağının reddi davasını, doğumu ve baba olmadığını veya annenin gebe kaldığı sırada başka bir erkekle cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl ve her halde doğumdan başlayarak 5 yıl içinde açmak zorundadır. Ancak bu 5 yıllık sınır Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir.

ÇOCUK İLE BABA ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI -Yetkili ve Görevli Mahkeme: Yetkili mahkeme taraflardan birinin dava veya doğum sırasındaki yerleşim mahkemesi (TMK madde 283), görevli mahkeme ise Aile Mahkemesi’dir. c.Soybağının Reddinin Sonuçları: Soybağının reddi için karar kesinleştiğinde çocuk ile koca arasındaki soybağı ortadan kalkar. Çocuğun anaya karşı soybağında değişiklik olmaz. Kesinleşen soybağının reddi hükümleriyle babasız kalan çocuk, genetik öz babası tarafından tanınabilir, tanınmazsa babalık davası açabilir.

EVLİLİĞİN YOKLUĞU VE İPTALİ DURUMUNDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI Evliliğin Yokluğu ve İptali Durumunda Soybağı Evliliğin Yokluğu Durumunda: Kurucu unsurlar yoksa evlenme de yoktur (Örn. İmam Nikahı) Babayla soybağı yoktur. Mutlak Butlan: Mahkeme kararıyla evlilik sona erdirilebilir. Çocuk evlilik içinde doğmuş sayılır. Nisbî Butlan: Mahkeme kararıyla evlilik sona erdirilebilir. Çocuk evlilik içinde doğmuş sayılır. Evlenmenin İptali Durumunda

EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI ÇOCUKLA BABASI ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI TANIMA SOYBAĞININ DAVA YOLUYLA KURULMASI

EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI a.Tanıma: Evlilik dışında doğan çocuk babasının tanımasıyla, ona soybağı ile bağlanır. Tanıma, babanın çocuğun kendisinden olduğunu kanunun aradığı şekil ve koşullara uygun biçimde açıklamasıdır. -Tanımanın Hükümleri -Tanıma geçmişe etkili sonuçlar doğurur. -Tanıma koşula bağlanamaz. -İradeyi sakatlayan nedenler olmazsa geri alınamaz. -Tanımanın niteliği gereği, anası ile soybağı tespit edilmiş çocuk tanınabilir. Anası belli olmayan bulunmuş çocuk tanınamaz.

EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI -Tanımanın Koşulları ESASA İLİŞKİN KOŞULLAR -Evlilik dışında doğmuş olsa bile babalık davası ile bir soy bağı ilişkisi kurulan çocuk tanınamaz. -Tanıma işlemi için ana veya çocuğun rızası gerekmez. Çocuğa İlişkin Koşullar Babaya İlişkin Koşullar -Tanıma hakkı sadece biyolojik babaya aittir. -Süre sınırı yoktur. -Zina ve fücur ürünü çocuk da tanınabilir. -Baba ayırt etme gücüne sahip olmalıdır. ŞEKLE İLİŞKİN KOŞULLAR -Nüfus memuru, mahkeme, noter aracılığı ile, resmi senet, vasiyetname aracılığıyla yapılır. -Yerleşim yerindeki aile mahkemesine başvuru ile yapılır. -Nüfus memuru tanımayı çocuğa, anasına, varsa vesayet makamına haber verir.

EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI -Tanımanın Hükümsüzlüğü Tanımanın Kesin Hükümsüzlüğü: Tanımanın esasa veya şekle ilişkin koşullarından herhangi birinin eksik olması, tanımanın kesin hükümsüzlüğü sonucunu doğurur. Örneğin tanıyanın ayırt etme gücünden yoksun olması, tanınan çocuğun halen başka bir babayla soybağının bulunması, tanımanın kanunda öngörülen yollardan biri ile yapılmamış olması hallerinde tanıma işlemi kesin hükümsüzdür.

EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI -Tanımanın İptali: Tanıyanın iradesi bazı nedenlerden; yanılma, aldatma, korkutulma hallerinden biriyle sakatlandığı durumda işlemin iptalini dava yoluyla isteyebilir. Ayrıca ana, çocuk, çocuğun ölümü halinde alt soyu tanımanın iptali davası açabilirler. Bunlara savcı, hazine ve diğer ilgililer de eklenir. (TMK madde 297, 298)

EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN ÇOCUĞUN SOYBAĞI -Davalılar, Davacılar ve Hak Düşüm Süreleri: Diğer ilgililer ise, tanıyanın alt soyu, ana ve babası, mirasçıları, tanınan çocuğun gerçek babası, çocuğu daha önce tanımış olan kimse, tanımanın iptalinde maddi ve manevi yararı olan kimselerdir. Olayı öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl, olayın üstünden 5 yıl geçmiş ise dava açılmaz, bu hak düşüm süresidir.