Danışman Neşet DEMİRCİ IŞIK VE MADDE IŞIK KAYNAKLARI TC BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ NECATİBEY EĞİTİM FAKÜLTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ NİHAL DEMİR IŞIK VE MADDE IŞIK KAYNAKLARI Danışman Neşet DEMİRCİ

MENÜ KONU ANLATIMI ÖRNEKLER DEĞERLENDİRME KAYNAKLAR ÇIKIŞ

1. IŞIK VE MADDE 1) Işığı geçiren ve geçirmeyen maddeler 2) Işığın geçişine madde kalınlığının etkisi 3) Işığın maddeye etkileri

1. Işığı Geçiren Maddeler Işığı iyi geçiren maddelere saydam maddeler denir. Hava, su, cam, mika gibi.

Deney: Camın ışığı geçirmesi Araç ve gereçler Temiz ve düzgün cam parçası Mum Kibrit Altlık

Deneyin yapılışı Deneyi karanlık odada yapınız. Mumu yakarak masanı bir ucuna yerleştiriniz.Camı masanın ortasına altlık yardımıyla dik olarak yerleştiriniz.Siz masanın diğer ucuna geçiniz.Yanan mumu camdan görebiliyor musunuz?

Demek ki,cam ve benzeri gibi bazı maddeler,ışığın büyük bir bölümünü geçirirler.Siz de aynı deneyi cam yerine diğer saydam maddeleri kullanarak yapınız. Odanızdaki pencerelere düz cam yerine buzlu cam takıldığını düşününüz.Odanızın içi eskisi kadar aydınlık olur mu? Yağlı kağıt ve buzlu cam gibi maddeler ışığın bir kısmını geçirirler.

2. Işığı Geçirmeyen Maddeler Işığı hiç geçirmeyen maddelere saydam olmayan (opak) maddeler denir. Tahta, metal vb.

Deney: Mukavvanın ışığı geçirmeyişi Araç ve gereçler Düzgün bir mukavva parçası Mum Kibrit Altlık

Deneyin yapılışı Deneyi karanlık odada yapınız. Bir önceki deneyde olduğu gibi mumu yakarak masanın ucuna yerleştiriniz.Mukavvayı masanın ortasına destek yardımıyla dik olarak yerleştiriniz.siz de masanın diğer ucundan yanan mumu görmeye çalışınız.Yanan mumu mukavvadan görebiliyor musunuz?

Sınıfınızın ve odanızın hiç camı olmasaydı içerideki cisimleri görebilir miydiniz?Camı olmayan bodrum katları ne ile aydınlanır? Işığı geçirmeyen maddeden yapılmış kapalı bir kutunun içinde karanlık olur.bu özellikten yararlanılarak fotoğraf makineleri yapılmıştır.Fotoğraf makinelerinde kullanılan filmler de ışığı geçirmeyen özel kutularda saklanır.Çünkü bu filmler ışık aldığı zaman bozulur.bu nedenle filmlerin fotoğraf makinelerine takılıp çıkarılması da karanlık odalarda yapılır.

Işığın bir kısmını geçirip bir kısmını geçirmeyen maddelere yarı saydam maddeler denir. Buzlu cam, yağlı kağıt gibi.

Işığın Geçişine Madde Kalınlığının etkisi Deney : Işığın geçişi ile madde kalınlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi Araç ve gereçler Temiz ve düzgün cam Mum Altlık Kibrit

Deneyin yapılışı Deneye önce bir cam parçası ile başlayınız.Cam levhayı altlık yardımıyla masanın üzerine dik olarak yerleştiriniz. Mum yakarak cam levhanın arkasından muma bakınız.sonra 2,3,4,5… tane cam levhayı art arda koyup,yanan muma tekrar bakınız.Cam tabakalarının sayısı arttıkça yanan mumun netliği değişiyor mu?

Yaptığınız deneyden çıkan sonuç şudur : Saydam maddelerin kalınlığı arttıkça,yarı saydam veya saydam olmayan maddeler elde edilir. O halde madde kalınlığının ışığın geçişine etkisi vardır. Maddelerin kalınlığı arttıkça ,ışığın geçişi azalır.

Işığın Maddeye Etkileri Işık,maddelerden geçerken onlara etki eder.Bu etki,maddenin özelliğine göre değişik olur.Bazı maddelerin rengi,bazıların tadı,bazılarının da kokusu değişir.

a. Renk Solması Güneş,ışığı altında kalan bazı maddelerin renkleri soldurur.Özellikle koyu renkli kumaş,halı,perde ve kağıt gibi maddeler,güneş ışığından çok etkilenir.Bu eşyaların yazın güneşten etkilememesi için,güneş perdeleri ve panjurlar kullanılır.

Bitkilerde güneş ışığından etkilenirler. Örnegin domates,patlıcan,elma,şeftali,kayısı gibi sebze ve meyvelerin güneş alan kısımlarının rengi,diğer kısımlara göre farklıdır.

b. Tat değişimi Işığın etkisiyle maddelerin tadı ve kokusu da değişir.Güneş ışığı altında kalan bazı besinler,bir süre sonra bozulup kötü kokmaya başlar.Bu bozulma nedeniyle,besinlerin tadı da değişir.

Deney: Işığın etkisiyle haşlanmış yumurtanın bozulması Araç ve gereçler Haşlanmış yumurta Tabak Bıçak

Deneyin yapılışı Haşlanmış yumurtayı ortadan ikiye bölünüz.Her parçayı ayrı tabaklara koyunuz.Bu tabaklardan birini sürekli güneş alan bir yere,diğerini gölgeye koyunuz.Bir süre bekleyiniz.hangi tabaktaki yumurtanın daha önce kokmaya ve bozulmaya başladığını tespit ediniz.

Işığın besinler üzerindeki olumsuz etkisini önlemek mümkündür Işığın besinler üzerindeki olumsuz etkisini önlemek mümkündür.Bunun için bazı besinler,soğuk hava depoları ve buz dolaplarında saklanır.ayrıca ilaçlar da ışığı geçirmeyen özel kaplar içinde muhafaza edilir.

Güneşin insan üzerindeki olumsuz etkilerinden kurtulmak için ondan bilinçli bir şekilde yararlanmalıyız.Gerektiğinde güneşe karşı birtakım önlemler almalıyız.

IŞIK KAYNAKLARI

Akşam karanlığında çevrenizdeki cisimleri göremezsiniz Akşam karanlığında çevrenizdeki cisimleri göremezsiniz.Onları görebilmeniz için kibrit,mum veya elektrik ampulü yakmanız gerekir. Çevremizdeki cisimlerin çoğu kendiliğinden ışık vermez.Bunları ışıklı olan cisimler yardımıyla görürüz. Işık vererek çevresini aydınlatan cisimlere ışık kaynağı denir.

Işık kaynakları 3’e ayrılır. Doğal ışık kaynakları Yapay ışık kaynakları Eskiden kullanılan ışık kaynakları

1. Doğal Işık Kaynakları Güneş, Yıldızlar ve. Ateş böceği.

2. Yapay Işık Kaynakları Mum, Petrol lambası, Elektrik lambası, Bütan gazı lambası.

3. Eskiden Kullanılan Işık Kaynakları Çıra, Odun, Mum, Kandil ve Gaz lambası. MENÜ

ÖRNEKLER IŞIĞI GEÇİREN MADDELER HAVA SU NAYLON CAM MİKA

IŞIĞI GEÇİRMEYEN MADDELER MUKAVVA TAHTA METAL LEVHA

IŞIK KAYNAKLARI GÜNEŞ MUM GAZ LAMBASI LÜKS LAMBASI MENÜ

DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdakilerden hangisi ışık kaynağıdır? Ayna Ateş böceği Metaller Ay

2. Aşağıdakilerden hangisi aydınlatılmış cisimdir? Yıldız Yanan mum Güneş Ay

3. Aşağıdakilerden hangisi ışığı geçirir? Tahta Duvar Mukavva Su

4. Aşağıdakilerden hangisi ışığın madde üzerindeki etkisi değildir? Saydamlığını değiştirir. Rengini değiştirir. Tadını değiştirir. Kokusunu değiştirir.

5. Aşağıdakilerden hangisi ışı geçirmez? Cam Mukavva Naylon Mika MENÜ

KAYNAKLAR 4. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabı Nebahat Suzan – Mehmet Suzan Tahsin Yücel – Naciye Aytaç Kılıç MENÜ

ÜZGÜNÜM BİR DAHA DENE