MİTOZ BÖLÜNME

Bütün hücreler bölünerek kendine benzer hücreler meydana getirir.

PROKARYOT HÜCRELER Amitoz Bölünme(ikiye bölünme) ÖKARYOT HÜCRELER Mitoz Bölünme Mayoz Bölünme

MİTOZ BÖLÜNME NEDEN YAPILIR ?

Bir hücre sınırsız olarak büyüyebilir mi Bir hücre sınırsız olarak büyüyebilir mi ? Ya da belirli bir büyüme sınırı var mıdır ?

Hücre büyüdükçe yüzey alanı hacimden daha az büyür. Belirli büyümeden sonra yüzey alanı, hücrenin hacmi için yetersiz hale gelir. Bu durumda hücre bölünerek hacmini küçültmek zorundadır.

TEK HÜCRELİ ÖKARYOT CANLILAR EŞEYSİZ ÜREMEK AMACIYLA MİTOZ BÖLÜNME YAPARLAR.

ÇOK HÜCRELİ ÖKARYOT CANLILAR BÜYÜME,GELİŞME VE ONARIM AMACIYLA MİTOZ BÖLÜNME YAPARLAR.

Çok hücreli canlılar, hücre sayısını arttırarak büyürler.

Bilinmesi Gereken Kavramlar Kromatin İpliği Kromozom kromatit Kardeş kromatitler Sentrozom Kinetokor

Kromatin İpliği

Kromatin İpliği: Kromatin = DNA + çekirdek proteinleri DNA ile özel histon proteinlerinin birleşiminden oluşmuş ipliksi yapıdır. Kromatin yapısı ile DNA korunaklı bir şekilde tutulur.

Kromozomlar Bölünme sırasında kromatin ipliklerinin kısalıp kalınlaşarak oluşturduğu yapılardır. Sadece bölünme sırasında gözlenirler. Bölünme sonrası tekrar kromozomlar kromatin ipliğine dönüşür.

Homolog kromozomlar Karşılıklı genler

Homolog kromozomlar Her kromozom yapısal olarak kendine benzeyen bir eşe sahiptir. Bu kromozom çiftleri, karşılıklı genler taşırlar. Bu kromozom çiftlerine “homolog kromozomlar” denir.

HAPLOİT VE DİPLOİT HÜCRE Eğer bir hücre homolog kromozomların her bir çiftine sahip ise Diploit, Homolog kromozomların sadece birine sahip ise haploit, durumdadır.

Diploit Hücre 2n=4 Haploit Hücre n=4 2

Bir Kromozom(eşlenmiş) Bir Kromozom(eşlenmemiş) Bir kromatit Onun kardeş kromatit’i Bir Kromozom(eşlenmiş)

Kromatit Bir kromozomdaki her bir uzun parçaya kromatit denir. Kromozomdaki kromatit sayısı bize DNA kopya sayısını verir. Bir kromozom 1 veya 2 kromatitli olabilir.

Kardeş kromatitler İki kromatitli bir kromozom olarak da adlandırılır. Sentromer İki kromatitli bir kromozom Kardeş kromatitler olarak da adlandırılır.

Kromatit Kromatit Sentromer Kinetokor

Sentromer: Kinetokor: Kromozomların en merkezi noktasıdır. İki kromatit’in birbirlerine en yakın olduğu bölgedir. Kinetokor: İğ ipliklerinin tutunduğu özel bölgedir.

Kinetokor Kinetokor

Kardeş kromatitler sentromer bölgesinden birbirlerine Bağlıdır. Çekirdek telomer sentromer Kardeş kromatitler sentromer bölgesinden birbirlerine Bağlıdır. telomer

Sentrozom ve Sentriyol

HÜCRE DÖNGÜSÜ

İNTERFAZ

HÜCRE DÖNGÜSÜ İki temel evreden oluşur. İNTERFAZ ( ARA EVRE) MİTOTİK( BÖLÜNME EVRESİ)

G1,S VE G2 ALT EVRELERİNDEN OLUŞUR. İNTERFAZ SAFHASI G1,S VE G2 ALT EVRELERİNDEN OLUŞUR. s G1 G2

G1 Evresi Bölünme sonrası küçülmüş olan hücre eski büyüklüğüne geri döner.

s Evresi DNA kendini eşler ve DNA miktarı iki katına çıkar. 2C  4C

G2 Evresi Hücre daha da büyür, Metabolizması hızlanır, Bölünmek için gerekli olan yapılar hazırlanır.

İNTERFAZ s G1 G2 MİTOTİK M

M (mitotik bölünme) G2 G1 S

G0 evresi Sinir hücreleri,kalp kası hücreleri gibi hücreler olgunlaştıktan sonra tekrar bölünmezler. Bu hücreler olgunlaştığında G1 evresinden G0 evresine geçerler. Ölene kadar G0 evresinde kalırlar.

MİTOTİK EVRE

MİTOTİK EVRE 2 alt evreden oluşur. MİTOZ (ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ) SİTOKİNEZ (SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ)

MİTOZ BÖLÜNMEYE GENEL BAKIŞ

MİTOZ BÖLÜNME (ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ) 4 alt evreden oluşur. PROFAZ METAFAZ ANAFAZ TELOFAZ

Profaz Profaz evresi ile hücre bölünmeye başlar. 1. Kromatin ipliği kısalıp kalınlaşmaya başlar. 2. Çekirdek zarı,çekirdekçik ve E.R. Kaybolur. 3. Sentriyol çiftleri hücrenin kutuplarına doğru hareket etmeye başlar. 4. İğ iplikleri oluşmaya başlar.

Profaz Bitki hücresi Hayvan Hücresi İğ İplikçikleri

Metafaz En kısa evredir. Kromozomlar ekvator düzleminde dizilir. Sentrozomlar, kutuplara gelmiş olur. İğ iplikleri kardeş kromatitlerdeki kinetokorlara tutunmuş ve bölünmek için her şey hazır hale gelmiştir.

Metafaz Bitki hücresi Hayvan Hücresi

Anafaz Anafaz evresinde kardeş kromatitler birbirinden ayrılır.Ayrılan her bir kardeş kromatit, bağımsız kromozom’a dönüşür. Ayrılan kromozomlar,zıt kutuplara doğru çekilirler.

Anafaz Evresinde Kardeş kromatitler Birbirlerinden Ayrılır !

Anafaz Bitki hücresi Hayvan Hücresi

centromere Sentromer Kinetokor Kinetokor

Telofaz Krozomlar kutuplara çekilmiş durumdadır.. İğ iplikleri kaybolmaya başlar. Yeni kromozom grupları çevresinde yeniden çekirdek zarı oluşmaya başlar. Kromozomlar,tekrar kromatin ipliğine dönüşmeye başlar.

Telofaz Bitki hücresi Hayvan Hücresi

SİTOKİNEZ (SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ) Organeller (Kromozomların aksine) iki yavru hücreye pasif olarak dağılırlar. Hangi tarafta kalırlarsa o hücreye ait olurlar.

Bitki hücreleri ve Hayvan hücreleri farklı şekilde sitokinez’e uğrar.

Bitki Hücrelerinde Sitokinez Bitki hücrelerinde önce bir ara lamel oluşur. Daha sonra bu ara lamelin üstüne birincil hücre duvarı yapılır.

Hayvan Hücrelerinde Sitokinez Hayvan hücrelerinde hücrenin ortasından itibaren bir boğumlanma meydana gelir. Boğum gittikçe daralır ve sonunda iki çekirdek ayrı sitoplazmalara ayrılır. .

Çekirdek Mikrofilamentten oluşmuş boğucu halka

Önemli Not: Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmaz. Bitki hücrelerinde iğ ipliklerini özel protein kümeleri meydana getirir.

Mitoz Bölünme Mitoz Bölünme sonucu kromozom sayısı değişmez. Mitoz Bölünme sonucu oluşan yavru hücreler birbirinin genetik kopyasıdır.

Mitoz Bölünme Sonucu Kromozom sayısı sabit kalır Fakat DNA miktarı yarıya düşer. 4C  2C

MİTOZ PROFAZ METAFAZ ANAFAZ TELOFAZ

TEK HÜCRELİ ÖKARYOT CANLILAR EŞEYSİZ ÜREMEK AMACIYLA MİTOZ BÖLÜNME YAPARLAR.

ÇOK HÜCRELİ ÖKARYOT CANLILAR BÜYÜME,GELİŞME VE ONARIM AMACIYLA MİTOZ BÖLÜNME YAPARLAR.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Hangi Mitoz evresi olduğunu belirtin.

Endomitoz Mitoz Bölünmeden sonra sitokinez’in gerçeklememesi durumudur. Bu durumda bir hücrede aynı kalıtım bilgisine sahip iki çekirdek bulunmuş olur.

HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ

HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ G2 ve M noktalarında kontrol edilir.

G1 NOKTASINDA KONTROL Hücre yeterince büyüdü mü ? Evet Yeterince besin maddesi var mı ? DNA’da herhangi bir hasar var mı? Hayır DEVAM ET…

G2 NOKTASINDA KONTROL Hücre bölünmek için yeterince büyük mü ? Evet DNA’da herhangi bir hasar var mı? Hayır DEVAM ET…

M NOKTASINDA KONTROL İğ İpliklerinin hepsi Kinetokorlara tutundu mu ? Evet. DEVAM ET ve Bölünmeyi TAMAMLA !

KANSER

KONTROLSÜZ HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmeleri bir kısım özel genler ile kontrol edilmektedir. Bölünmeyi kontrol eden genlerde meydana gelen değişiklikler, hücrelerin sınırsız bir şekilde bölünmelerine sebep olur.

KANSER Kontrolsüz hücre bölünmeleri sonucu oluşan istenmeyen hücre kütlelerine TÜMÖR ve bu hücre kütlelerinin yayılmasına KANSER adı verilir.

KANSER HÜCRELERİNDE, HÜCRE DÖNGÜSÜ KONTROLÜ BOZULMUŞTUR KANSER HÜCRELERİNDE, HÜCRE DÖNGÜSÜ KONTROLÜ BOZULMUŞTUR. BU YÜZDEN HÜCRELER SINIR TANIMADAN ÇOĞALIRLAR.

KANSER SEBEPLERİ Yüksek enerjili ışınlar Radyasyon Çeşitli kimyasallar Virüsler DNA tamir mekanizmalarındaki hatalar Yüksek Ateş Kalıtım ile aktarılmış genetik bozukluklar

TÜMÖR Kontrolsüz hücre bölünmeleri sonucu oluşan kütlelerdir. İki Çeşittirler; İYİ HUYLU(SELİM ) TÜMÖR KÖTÜ HUYLU (HABİS ) TÜMÖR

Metastaz: Kanserli hücrelerin, bulundukları organdan başka organlara doğru yayılmasıdır. Kanser hastalığının ileri evresidir.

He La Hücreleri Henrietta Lacks

Kanser Hücreleri Teorik olarak sonsuza kadar bölünebilir Kanser Hücreleri Teorik olarak sonsuza kadar bölünebilir. Normal Durumdaki Vücut hücreleri ise belirli bir bölünmeden sonra daha fazla bölünemezler. (50 – 60) ** Hayflick Sınırı **