TEMEL MAKROEKONOMİ SORUNLARI VE POLİTİKA ARAÇLARI

EKONOMİK BÜYÜME SORUNU Ekonomik büyüme= daha fazla mal ve hizmet üretilmesi Üretim faktörlerindeki artışlar, teknoloji ilerlemesiyle olur. Daha fazla sermaye →istihdam↑ →gelir↑ tasarruf↑ →girişimcilere ihtiyaç↑ Nitelikli emek gücü de önemli İnsan kaynaklarına yatırım önemli Ör: G. Kore ve Japonya

Ekonomik Büyümenin Ölçülmesi: Reel GSYH (Y) veya reel GSMH deki yüzde artış oranı gt= ∆𝒀 𝒀 = 𝒀 𝒕 − 𝒀 𝒕−𝟏 𝒀 𝒕−𝟏 x100

Aşağıdaki tabloya göre 1981 yılındaki büyüme oranını hesaplayınız. 𝑔 1981 = 𝑌 1981− 𝑌 1980 𝑌 1980 x100= 52.739−50.296 50.296 x100= % 4,86 Yıl Reel GSYH Büyüme oranı 1980 50.296 - 1981 52.739 %4,86

2001 krizi Yıl Reel GSYH Büyüme oranı 2000 118.789 - 2001 110.013 -%7,39

Kişi başı düşen GSYH büyüme oranı Yıl Reel GSYH Nufus (bin) 1980 50.296 44.438 1981 52.739 45.540

Kişi başı GYSH büyüme oranı 𝑔 𝑁 = %2,48 Kişi başı GYSH büyüme oranı≈ 𝑔 𝑌 - 𝑔 𝑁 = 4,86-2,48 =%2,38

Yıllık ortalama büyüme oranı 𝒀 𝒏 = 𝒀 𝟎 (1+g) 𝒏 n: sene sayısı Or.: Yıllık ortalama %10 ile büyüyen bir ekonomide, Y0 = 50TL ise, 7 sene sonra ne olur? 𝒀 𝒏 =𝟓𝟎 (1+0.1) 𝟕 =50x2.14 ≈ 100 TL

Ekonomik (Konjonktürel) Dalgalanmalar Zamanla üretim ve istihdamda düzenli olmayan devri dalgalanmalar (artışlar ve azalışlar) İki safha: genişleme ve daralma İki dönüm nokta: zirve ve dip Reel GSYH uzun dönem gelişme trendi bulunur.

Ekonomik (Konjonktürel) Dalgalanmalar

1981-2001 dönemi ekonomik dalgalanmalar Uzun dönem ortalama büyüme trendi %4,28

ENFLASYON SORUNU Önemli hedef: Fiyat istikrarı Enflasyon= fiyatlar genel seviyesindeki artış Olumsuz etkiler: adil gelir dağılımı ve etkinliği güçleştirir. Hiperenflasyon= %50 den büyük enflasyon

Enflasyonun Ölçülmesi Bütün mal ve hizmet fiyatlarının ağırlıklı ortalaması=Fiyatlar Genel Düzeyi= Fiyat Düzeyi Fiyat endeksleri : TÜFE Tüketici fiyat endeksi ÜFE : Üretici Fiyat endeksi GSYH Deflatörü

TÜFE Tüketici fiyat endeksi Perakende (satış) fiyatlara göre hesaplanır Tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlerden oluşan bir enflasyon sepeti oluşturulur. Sepetteki mal ve hizmetlere orta sınıf bir vatandaşın bütçesinden ayırdığı paraya göre ağırlık verilir.

Türkiye'de Enflasyon Sepeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), enflasyon sepeti bu yıl, 444 ürünü ve bin 169 ürün çeşidini kapsayacak. Enflasyon sepetinde, 27 bin 500 iş yeri ve 4 bin 176 konuttan her ay yaklaşık 375 bin fiyat derlenecek. TÜİK'in internet sitesinde yer alan duyuruya göre, 2012 yılı Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) hesaplamalarında, 2011 yılı Aralık ayı temel alınarak, Avrupa Birliği ve Birleşmiş tarafından geliştirilen Amaca Yönelik Bireysel Tüketim Sınıflaması'na (COICOP) göre grup ve madde ağırlıkları güncellendi. Bu yıl, 444 ürün, bin 169 ürün çeşidi kapsanacak, 27 bin 500 işyeri ve 4 bin 176 konuttan her ay yaklaşık 375 bin fiyat derlenecek.

Enflasyon sepetine 12 ürün girdi Türkiye İstatistik Kurumunca (TÜİK) güncellenen enflasyon sepetine 12 ürün girdi, 9 ürün sepetten çıkarıldı. Sepete giren ürünler arasında ayran, duş jeli, araba yıkama ücreti, uçak ücreti, katı meyve sıkacağı ve cep telefonu görüşme ücreti bulunuyor. Sepetten çıkarılan ürünler arasında ise üzüm yaprağı, ampul, çamaşır deterjanı, VCD, internet aylık ücreti gibi ürünler yer alıyor.

Örnek=2013 tüketimini temel alarak sepetin maliyetini hesaplayalım. Yıl Domates Tüketim kilo Peynir Ekmek adet 2013 2 TL 100 10 TL 50 0,5 300 2014 3 TL 75 20 TL 30 1

TÜFE hesaplaması Sepet Maliyeti 2013 (baz Temel yıl 2013): 2x100+10X50+0,5x300=850 TL sepet Sepet Maliyeti 2014= 3x100+20X50+ 1x300=1600TL TÜFE yi hesaplayalım TÜFE 2013 = 850 850 x100=100 temel yıl TÜFE 2014 1600 850 x100=100=188 Enflasyon oranı=%88 100 kilo domates 50 kilo peynir 300 ekmek

Aylık enflasyon: Şubat 2015 -% 0.2 Yıllık enflasyon: 2015 %10

ÜFE : Üretici Fiyat endeksi Üreticilerin üretip sattığı hammadde, ara mal ve nihai malların fiyatlarının ağırlıklı ortalaması

Enflasyonun ölçülmesinin ekonomideki önemi: Makroekonomik sorun Ev halkı geliri artışı, fiyatlardaki artıştan az ise reel olarak ev halkının geliri azalacaktır. Daha fazla gelir, daha az mal ve hizmet Toplu sözleşme, işçiler, zam talebi

Örnek Bir ülkede enflasyon oranı %60 ve memur maaşlarındaki artışın da %40 olduğunu varsayalım. Bu durumda memurların reel maaşındaki değişme ne orandadır? 𝑔 𝑌𝑟 = 1+ 𝑔 𝑌𝑛 1+ 𝑔 𝑝 -1 𝑔 𝑌𝑟 =reel gelirin artış oranı 𝑔 𝑌𝑛 =nominal gelirin artış oranı 𝑔 𝑝=enflasyon oranı

𝑔 𝑌𝑟 = 1+0,40 1+0.60 -1= - 0.125= -%12,5 Bir sene öncesine göre memurların reel geliri %12,5 azalmıştır.

𝑔 𝑌𝑛> 𝑔 𝑝 → 𝑔 𝑌𝑟 >0 reel gelir arttı 𝑔 𝑌𝑛= 𝑔 𝑝 → 𝑔 𝑌𝑟 =0 reel gelir aynı kaldı. 𝑔 𝑌𝑛< 𝑔 𝑝 → 𝑔 𝑌𝑟 <0 reel gelir azaldı

Enflasyon ve faiz 𝑖 𝑅 = 1+ 𝑖 𝑁 1+ 𝑔 𝑝 -1 Nominal faiz ( 𝑖 𝑁 ): Bankadaki mevduatımıza ödenen faiz. Reel faiz ( 𝑖 𝑅 ): Enflasyondan arındırılmış faiz. 𝑖 𝑅 = 1+ 𝑖 𝑁 1+ 𝑔 𝑝 -1

Örnek: Bir bankaya 1 yıl vade ile 10.000 TL yatırdığımızı varsayalım. Yıllık faiz %50 olsun. Bu bir yıl içinde enflasyon oranının da %60 olarak gerçekleştiğini varsayalım. Reel faizi hesaplayınız. 𝑖 𝑅 = 1+0.5 1+0.6 -1= -%6,25 Dönem sonunda 15.000 TL ile alacağımız mal ve hizmetlerin miktarı %6,25 daha azdır.

𝑖 𝑁> 𝑔 𝑝 → 𝑖 𝑅 >0 artı reel faiz arttı 𝑖 𝑁< 𝑔 𝑝 → 𝑖 𝑅 <0 eksi reel faiz

Reel Faiz= Nominal faiz- enflasyon Oranlar %10 dan küçükse 𝑖 𝑅 ≈ 𝑖 𝑁 - 𝑔 𝑝 Reel Faiz= Nominal faiz- enflasyon

İç ve Dış Borçlar Sorunu

Makroekonomi Politikasının Temel Araçları