VENÖZ ÜLSER TEDAVİSİNDE HİPERBARİK OKSİJEN TEDAVİSİNİN YERİ Doç. Dr. Alptekin YASIM Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD

Hiperbarik Oksijen (HBO) Tedavisi Hiperbarik Oksijen Tedavisi bir basınç odasına alınan hastaya, 1 atmosferden daha yüksek basınçta, aralıklı olarak %100 oksijen solutulması şeklinde uygulanan tıbbi bir tedavi şeklidir. Hasta oksijeni basınç odasının türüne ve hastalığın durumuna göre, maskeden, başlıktan, ortamdan ya da endotrakeal tüpten alabilir.

HBO Tedavisinin Etki Mekanizması Artan basıncın direkt etkisi: Boyle-Mariotte yasasına göre, basınç artışı sonucu dolaşım ve dokulardaki gazların hacimleri ile gaz kabarcıklarının çapları küçülür. Bu etkisinden dekompresyon hastalığı ile arteriyel gaz embolisi durumlarında yararlanılır.

HBO Tedavisinin Etki Mekanizması Artan oksijen parsiyel basıncının etkisi: Henry yasası uyarınca; sabit sıcaklıkta bir sıvı içinde çözünen gaz miktarı, o gazın parsiyel basıncı ile doğru orantılıdır. Hiperbarik koşullarda solunan oksijenin parsiyel basıncı artacağı için, plazmada çözünmüş durumda bulunan oksijen miktarı da artar. Sonuçta 1 atmosfer basınçta hava solunurken kanın 100 ml.sinde 0.3 ml. olan çözünmüş oksijen miktarı, 3 atmosfer basınçta %100 oksijen solunduğunda 6.8 ml.ye kadar yükselir

HBO Tedavisinin Etki Mekanizması Hiperbarik oksijen, normal atmosfer basıncının (1 ATA = 760 mmHg) üzerinde 2, 2.5, 3 ATA'ya kadar yükseltilen basınç altında, kapalı silindirik bir oda içinde, konforlu bir ortamda hastaların %100 oksijen solumaları yoluyla gerçekleştirilir.

HBO Tedavisinin Etki Mekanizması Normal atmosferik basınçta, parsiyel arteriyel oksijen basıncı (PO2) 95-97 mmHg'dır. Bir kişiye 3 ATA basınç altında %100 oksijen solutulduğu zaman PO2 2100-2200 mmHg' ya yükselir. Doku PO2'si de buna yakın değerlere çıkar. Arttırılan PO2'nin etkisi ile normal fonksiyone kapillerlerden, hipoperfüze ve hipoksik yara bölgelerine artan düzeyde oksijen diffüzyonu oluşur. Bunun sonucunda hipoksik bölgede oksijen basıncı yükselir.

HBO Tedavisinin Etki Mekanizması HBO Tedavisi ile; a- Kapiller proliferasyon için destek sağlayan kollajen üretiminde ve fibroblast bölünmesinde artış sağlanır. Dokuda zengin vasküler yatak oluşumu hızlanır. Vasküler zenginleşme ve doku PO2 artışı ile bölgesel perfüzyon düzeltilir. b- Hipoksik ve enfekte dokuda tam fonksiyone olmayan lökositlerin fagositoz yeteneklerinde artma olduğu gibi, fagositlerin içine aldıkları bakterileri öldürme hızlarında da artış meydana gelmektedir.

HBO Tedavisinin Etki Mekanizması Plazmada artan çözünmüş oksijenin etkileri ile; Ödem azalır, Yara iyileşmesi hızlanır, Bakterilerce üretilen toksinler engellenir (antitoksik etki), Bakteriler öldürülür (antibakteriyel etki), Antibiyotiklerin etkileri artırılır.

HBO Tedavisinin Endikasyonları 1 Ağustos 2001 tarihinde TC. Sağlık Bakanlığı’nın resmi gazetede yayımlanarak uygulamaya giren Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) ile ilgili yönetmeliğe göre endikasyonlar: Dekompresyon hastalığı Karbon monoksit, siyanid zehirlenmesi, akut duman inhalasyonu Gazlı gangren Yumuşak dokunun nekrotizan enfeksiyonları (derialtı - kas - fasya) Yara iyileşmesinin geciktiği durumlar (Diyabetik ve non diyabetik durumlar). Hava ve gaz embolisi Kronik refrakter osteomyelit Kafa kemikleri, sternum ve vertebraların akut osteomyelitleri Retinal arter oklüzyonu Ani işitme kaybı Crush yaralanmaları, kompartman sendromu ve diğer akut travmatik iskemiler Tutması şüpheli deri greft ve flepleri Radyasyon nekrozları Beyin absesi Anoksik ensefalopati Termal yanıklar Aşırı kan kayıpları

This pilot study represents experience in the management of 15 cases, who had clinically diagnosed leg or foot ulcer, treated throughout the period between 2007 and 2008 (Only 4 patients with venous ulcer). We also support many recommendations that the role of HBOT and Ozone Therapy should be redefined by good randomized controlled studies to improve the level of evidence supporting their use in the management of venous ulcers and the cost effectiveness of its use.

Sonuç olarak venöz ülser tedavisinde hiperbarik oksijen yardımcı bir tedavi yöntemi olarak kullanılabilir. Ancak etkinliğinin değerlendirilebilmesi için ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

SUALTI HEKİMLİĞİ VE HİPERBARİK TIP ANABİLİM DALI" - ÜLKEMİZDEKİ DURUM Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Anabilim Dalı; 1984 yılında İstanbul Tıp Fakültesi’nde Bilim Dalı olarak kurulmuş, 1989 yılından bu yana Anabilim Dalı olarak hizmet vermektedir. Halen İstanbul Tıp Fakültesi ve Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) İstanbul ve Ankara Hastanelerinde anabilim dalı kurulu olup, uzmanlık eğitimi vermektedir. Sağlık Bakanlığı’na bağlı Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Bodrum Devlet Hastanesi’nde Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Uzmanı hekimler görev yapmakta olup tedaviler gerçekleşmektedir. Ülkemiz çapında yaklaşık 15 kadar özel hiperbarik oksijen tedavi merkezi hizmet vermektedir.