2017 OCAK-MAYIS AYLARI TÜRKİYE VE MALATYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Doç. Dr. Ahmet UĞUR Malatya Ticaret Borsası Akademik Danışmanı

GSYH Büyümesi

GSYH Büyümesi 2017 yılı Ocak-Mart döneminde GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2016 yılının aynı dönemine oranla %5 artarak beklentilerin üzerinde bir performans sergiledi. Endeks takvim etkisinden arındırıldığında %4,7, mevsim ve takvim etkisinden arındırıldığında ise %1,4’lük bir artış gösterdi. Cari fiyatlarla bakıldığında büyümenin %14,3 seviyesinde olduğu ve 641,6 milyar TL olarak gerçekleştiği görülmektedir.

Harcama Yöntemiyle GSYH Büyümesi   Hanehalkı nihai tüketimi Devletin nihai tüketimi Gayri safi sabit sermaye oluşumu Mal ve hizmet ihracatı Mal ve hizmet ithalatı (eksi) 2016 I 0,9 10,5 6,6 1,4 2,7 II 4,1 14,4 3,8 (-)1,9 7,2 III (-)1,7 5,6 0,5 (-)9,3 2,1 IV 5,7 0,8 2,0 2,3 3,3 2017 5,1 9,4 2,2 10,6

Harcama Yöntemiyle GSYH Büyümesi Ana harcama gruplarında GSYH hesaplarına zincirleme hacim endeksi bazında bakıldığında 2017 yılı ilk çeyreğinde en yüksek büyümenin %10,6 ile mal-hizmet ihracatında olduğu, onu %9,4 ile devletin nihai tüketim harcamasının takip ettiği görülmektedir. Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları ise %5,1’lik büyüme ile takip etmiş, bu kalem 3,1 puan ile büyümeye harcamalar yönünden en büyük katkıyı yapmıştır. En hızlı büyüyen mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 2,4 puan olurken; devletin nihai tüketim harcamaları (1,3 puan), gayrisafi sabit sermaye oluşumu (0,7 puan) takip etmiştir.

Dış Ticaret Verileri (Milyon Dolar)

Dış Ticaret Verileri (Milyon Dolar) 2017 yılı Mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre; - İhracat, % 9,49 artarak 13 milyar 224 milyon dolar, - İthalat, % 21,39 artarak 20 milyar 878 milyon dolar, Dış ticaret hacmi, % 16,48 artarak 34 milyar 101 milyon dolar, Dış ticaret açığı, % 49,47 artarak 7 milyar 654 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2016 yılı Mayıs ayında % 70,2 iken, 2017 yılı Mayıs ayında % 63,3 olarak gerçekleşmiştir.

Ülkelere Göre İhracat (Milyon Dolar)

Ülkelere Göre İthalat (Milyon Dolar)

Kurulan ve Kapanan Firma Sayısı

Kurulan ve Kapanan Şirket Verileri İLAN TÜRÜ ŞİRKET TÜRÜ MAYIS 2017 NİSAN 2017 Bir Önceki Aya Göre Değişim (%) MAYIS 2016 Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) OCAK- MAYIS (5 Aylık) 2016 2017 Değişim (%) Kurulan* Şirket 6.158 6.353 -3,07 5.349 15,12 31.296 30.347 -3,03 Kooperatif 92 94 -2,13 73 26,03 360 388 7,78 Ger.Kişi Tic.İşl. 4.030 4.510 -10,64 3.312 21,68 19.944 22.321 11,92 Tasfiye 713 694 2,74 914 -21,99 5.334 4.421 -17,12 76 72 5,56 133 -42,86 480 294 -38,75 Kapanan** 792 732 8,20 505 56,83 4.526 4.882 7,87 69 78 -11,54 -9,21 571 466 -18,39 1.257 1.144 9,88 1.070 17,48 8.655 8.293 -4,18

İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) ve Mevsimsel Etkilerden Arındırılmış KKO (%)

Sanayi Üretim Endeksi (Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış, 2010=100)

Sanayi Üretim Endeksi 2017 Nisan ayında sanayi üretimi bir önceki aya göre %2,3 arttı. 2017 Nisan ayında sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %6,7 arttı. Nisan (2017) ayındaki artışta bir önceki aya göre imalat sanayindeki %2,6’lık, madencilik ve taşocakçılığı sektöründeki %1,8’lik ve elektrik, gaz buharı ve iklimlendirme üretimi ve dağımı sektöründeki %0,4’lük artışın etkili olduğu görülmektedir. Nisan (2017) ayında önceki yıla göre ana sanayi sektörleri itibariyle en yüksek artış %7,3 ile imalat sanayi sektöründe yaşanırken, bunu %4,8’lik artışla elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı ve %1,3’lük artışla madencilik ve taşocakçılığı sektörleri takip etti.

İşgücü İstatistikleri, Mart 2017 [15+ yaş]   (Bin kişi ) Yıllar- Years İşgücüne katılma (%) İşsizlik oranı (%) Tarım dışı işsizlik oranı (%) İstihdam oranı (%) 2005 Yıllık - Annual 44,9 9,5 12,0 40,6 2006 44,5 9,0 11,1 40,5 2007 44,3 9,2 11,2 40,3 2008 10,0 12,3 40,4 2009 45,7 13,1 16,0 39,8 2010 46,5 13,7 41,3 2011 47,4 9,1 11,3 43,1 2012 47,6 8,4 10,3 43,6 2013 48,3 10,9 43,9 2014 50,5 9,9 45,5 2015 51,3 12,4 46,0 2016 Mart - March 10,1 11,9 46,1 Nisan - April 52,0 9,3 11,0 47,2 Mayıs - May 52,5 9,4 47,5 Haziran - June 52,4 10,2 12,2 47,1 Temmuz - July 52,7 10,7 13,0 47,0 Ağustos - August 52,6 46,7 Eylül - September 52,8 46,8 Ekim - October 11,8 14,1 46,2 Kasım - November 52,1 12,1 14,3 45,8 Aralık - December 51,6 12,7 14,9 45,1 46,3 2017 Ocak - January 51,5 15,2 44,8 Şubat - February 51,8 12,6 14,8 45,3 52,2 11,7

İşgücü İstatistikleri, Mart 2017 Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2017 yılı Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 619 bin kişi artarak 3 milyon 642 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 1,6 puanlık artış ile  %11,7 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 1,8 puanlık artış ile %13,7 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 4,4 puanlık artış ile %21,4 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 1,7 puanlık artış ile %12 olarak gerçekleşti.  

Enflasyon Oranları

Enflasyon Oranları TÜFE Mayıs’ ta bir önceki aya göre %0,45 ile piyasa beklentilerinin bir miktar üzerinde artmıştır. TÜFE’nin Mayıs’ta aylık bazda %0,35 oranında yükseleceği tahmin edilmekteydi. Yurt İçi ÜFE’de (Yİ-ÜFE) aylık yükseliş ise %0,52 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2017 yılı başından bu yana yükselerek Nisan ayında tepe noktasına ulaşan enflasyonda yıllık artış Mayıs’ta %11,72’ye gerilemiştir. Benzer şekilde son dönemde hızlı yükseliş kaydeden Yİ-ÜFE’deki yıllık artış da %15,26 düzeyine inmiştir.

2017 NİSAN KISA VADELİ DIŞ BORÇ İSTATİSTİKLERİ

2017 NİSAN KISA VADELİ DIŞ BORÇ İSTATİSTİKLERİ

2017 NİSAN KISA VADELİ DIŞ BORÇ İSTATİSTİKLERİ Kısa vadeli dış borç stoku Nisan 2017 itibarıyla 2016 yıl sonuna göre 7,3 milyar ABD doları artmış ve yaklaşık 105,3 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 4 milyar ABD doları artarak 61,5 milyar ABD dolarına, diğer sektörler kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku da 3,2 milyar ABD doları artarak 43,7 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Kısa vadeli dış borç stokunun %58’i bankalar kaynaklı borçlardan oluşmaktadır. Bankalar kaynaklı borçların %23,9’u ise krediler oluşturmaktadır.

2017 NİSAN KISA VADELİ DIŞ BORÇ İSTATİSTİKLERİ Kısa vadeli dış borç stokunun borçlu bazında dağılımı incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün borcunun Nisan 2017 itibarıyla, 2016 yılsonuna göre %3,4 oranında arttığı ve 16,8 milyar ABD dolarına ulaştığı görülmektedir. Kısa vadeli dış borç stokunun %83,9’unu oluşturan özel sektörün kısa vadeli dış borç stoku ise 2017 yılı Nisan sonunda, 2016 yılsonuna göre %8,3 oranında artmış ve 88,4 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. 2017 yılı Nisan sonu itibarıyla, kısa vadeli dış borç stokunun %50,4’ü ABD Doları, %29,7’si Euro, %17,2’si TL ve %2,7’si de diğer döviz cinslerinden oluşmaktadır. 2017 yılı Nisan sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış kısa vadeli dış borç stokunun 168,2 milyar ABD Doları olduğu görülmektedir.

2017 NİSAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ

2017 NİSAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ 2017 yılı Nisan sonu itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2016 yılsonuna göre %1,1 (~2,2milyar dolar) artarak yaklaşık 205 milyar ABD doları olmuştur. Aynı dönemde kısa vadeli kredi borcu ise %8,7’lik bir artışla 15,6 milyar ABD doları seviyesine yükselmiştir. Böylelikle toplam kredi borcu yaklaşık 3,5milyar ABD doları artarak 220,5milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu

Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun borçluya göre dağılımı incelendiğinde, finansal kesimin kredi borcunun (%52,1), finansal olmayan kesimin kredi borcundan (%47,9) daha fazla olduğu görülmektedir. Finansal kesimin payının yükselmesinin temelinde, bankaların kredi borcunda gerçekleşen artış yatmaktadır. Finansal olmayan kuruluşların borcu ise 2016 yılsonuna göre 1,7 milyar ABD doları artmış ve 98 milyar ABD doları olmuştur.

Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE)

Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) Haziran ayında Reel Kesim Güven Endeksi bir önceki aya göre %2,9 oranında artmıştır. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre ise %4,4 oranında artmıştır. Mevsimlikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA) ise bir önceki aya göre %3,8 oranında artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %4,5 oranında artmıştır.

TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE)

TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE) Nisan ayında son 99 ayın en düşük seviyesini gören perakende güveni, Mayıs ayında da bu seviyesini korudu. Bir önceki aya göre sınırlı bir artış (0,5 puan) sergileyen endeks, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 6,8 puanlık bir düşüş kaydetti. Bu düşüşte geçtiğimiz 3 ayda işlerin gelişimi ve önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentilerindeki düşüş etkili oldu. “Elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyonlar” sektörü Mayıs ayında perakende güveninde en fazla artış gösteren sektör oldu. AB-28 ve Euro Bölgesi ile karşılaştırıldığında ise Türkiye’nin performansı geçen yıla göre kötüleşirken, geçen aya göre iyileşti.

MALATYA EKONOMİSİ

İhracat (Bin Dolar) 1 OCAK - 31 MAYIS SEKTÖR 2016 2017 DEĞİŞİM (%) Çelik 1.151,81 158,03 -86,28 Çimento Cam Seramik ve Toprak Ürünleri 8,32 82,36 889,67 Demir ve Demir Dışı Metaller 222,46 816,59 267,08 Deri ve Deri Mamulleri 76,74 3,66 -95,23 Diğer Sanayi Ürünleri 0,00 0,67 Elektrik Elektronik ve Hizmet 1.825,95 1.657,08 -9,25 Fındık ve Mamulleri 1.429,88 2.057,08 43,86 Halı 41,29 17,68 -57,18 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 38.458,80 51.879,20 34,90 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 7.534,98 5.578,35 -25,97 İklimlendirme Sanayii 680,05 457,86 -32,67 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 1.868,01 987,25 -47,15 Kuru Meyve ve Mamulleri 64.083,61 63.188,07 -1,40 Madencilik Ürünleri 1.778,35 811,40 -54,37 Makine ve Aksamları 1.962,07 2.023,11 3,11 Meyve Sebze Mamulleri 1.166,55 1.465,14 25,60 Mobilya,Kağıt ve Orman Ürünleri 617,12 775,03 25,59 Otomotiv Endüstrisi 187,14 27,65 -85,22 Savunma ve Havacılık Sanayii 382,57 -100,00 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 8.302,86 7.689,29 -7,39 Tekstil ve Hammaddeleri 7.603,23 9.827,16 29,25 Yaş Meyve ve Sebze 496,61 1.596,35 221,45 TOPLAM 139.878,40 151.099,03 8,02

Yatırım Teşvik Verileri Yıllar Belge Adedi Yatırım Tutarı (milyon TL) İstihdam 2013 Ocak-Mayıs 21 1.733 1.190 2014 Ocak-Mayıs 16 320 420 2015 Ocak-Mayıs 15 134 487 2016 Ocak-Mayıs 26 154 215 2017 Ocak-Mayıs 40 596 1.983

Kurulan Kapanan Şirket Sayısı 2017 OCAK-MAYIS (BEŞ AYLIK) 2016 OCAK-MAYIS (BEŞ AYLIK) KURULAN TASFİYE KAPANAN ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. 150 3 122 15 19 1 38 186 135 12 60

Protestolu Senet (Bin TL) Aylar 2015 2016   2017 Ocak 3.001 2.554 4.162 Şubat 3.119 4.290 3.340 Mart 2.582 2.739 4.396 Nisan 2.487 2.402 3.882 Mayıs 2.908 2.830 4.291 Haziran 3.522 3.953 Temmuz 4.091 3.892 Ağustos 3.291 3.814 Eylül 3.722 4.578 Ekim 4.299 3.683 Kasım 4.284 4.462 Aralık 4.132 4.465 TOPLAM 41.439 43.662

Karşılıksız Çek (Bin TL) Aylar 2015 2016   2017 Ocak 4.097 14.231 8.865 Şubat 3.861 17.605 7.358 Mart 7.132 12.571 6.984 Nisan 5.988 7.679 2.382 Mayıs 4.177 13.551 6.894 Haziran 10.984 8.928 Temmuz 15.496 6.932 Ağustos 14.695 15.918 Eylül 17.434 9.943 Ekim 14.104 9.446 Kasım 24.520 10.041 Aralık 22.584 12.230 TOPLAM 145.072 139.077

Konut Satışları 2016 2017 Aylar İlk Satış İkinci El Satış Toplam Ocak 323 397 720 350 481 831 Şubat 364 445 809 519 842 Mart 416 544 960 501 629 1.130 Nisan 458 572 1.030 369 551 920 Mayıs 419 547 966 348 616 964 Haziran 460 459 919 Temmuz 356 438 794 Ağustos 507 615 1.122 Eylül 633 605 1.238 Ekim 568 734 1.302 Kasım 673 1.220 Aralık 625 693 1.318 5.676 6.722 12.398