Dil Edinimi (06005015) Sunum 2 01 Aralık 2015 Dilbilim Bölümü Dil Ve Tarih Coğrafya Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Ankara, Türkiye Dil Edinimi (06005015) Sunum 2 01 Aralık 2015 Profesör Doktor Seda GÖKMEN Profesör, Dilbilim Bölümü Dil Ve Tarih Coğrafya Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Ahmed ALDUAIS Doktora öğrencisi, Dilbilim Bölümü Öğrenci No.: 14920610, E-posta: ibnalduais@gmail.com Cep telefonu: 05 39 29 5 01 01

Erken sözcük gelişme Clark, E. V. (1995). Early lexical development. In E. V. Clark, The Lexicon in Acquisition (pp. 21-42). Cambridge: Cambridge University Press.

Erken sözler: Yaş 1 Birçok duraklama Sert çabaları Tanımaz Yetişkin telaffuz k. çocuk telaffuz

Erken sözler: Yaş 2 Yeni söz ekleme: haftalık Söz yapısı Farklı anlamlar

Erken sözler: Yaş 2 örnek

Tek-söz konuşma k. çokluk-söz konuşma: Önceki çalışmaları Keren İlk dil (ana dili): İbranice Tek-söz düzeyinde: 0y.10a-1-6 Haftaki sözlerin oranı: 0-45 32 hafta içinde edinilen sözler: 337 Yeni edinilen sözler şekli (s. 23) Kümülatif sözler şekli (s. 23)

Tek-söz konuşma k. çokluk-söz konuşma: Keren: Yeni edinilen sözler şekli Yaş: 0.10.12-1.5.23 32 (hafta): 337 Söz oranı: 0-45

Tek-söz konuşma k. çokluk-söz konuşma: Önceki çalışmaları Damon İlk dil (ana dili): İngilizce Yavaş bir başlangıç Haftaki sözlerin oranı: 25 42 hafta içinde edinilen sözler: 337 Yeni edinilen sözler şekli (p. 24) Kümülatif sözler şekli (p. 25)

Tek-söz konuşma k. çokluk-söz konuşma: Damon: Yeni edinilen sözler şekli

Tek-söz konuşma k. çokluk-söz konuşma: Damon: Kümülatif sözler şekli

Tek-söz konuşma k. çokluk-söz konuşma: Önceki çalışmaları Keren k. Damon: karşılaştırma Keren Damon’den daha erken ve iyi edinimi göstermiştir Karen Damon’den daha fazla söz edinmiştir Karen 32 hafta boyunca 337 söz edinmiştir, oysa Damon 42 hafta boyunca aynı sayası edinmiştir Karen: söz hamlesi/sözcük dağarcığı (vocabulary spurt) Haftalık: 2-7/8 Eklemleme beceri artış

Anlamsal alanları: Motor gelişimi Tek-sözlük faktörü Bilişsel dilbilim aşama Motor becerisi: sözcük dağarcığı (vocabulary spurt) Simgesel sistemi Çocuklar etrafında her şey için sözler var…

Anlamsal alanları: Çocuklar (sınırlı içerik) k Anlamsal alanları: Çocuklar (sınırlı içerik) k. yetişkin (ayrıntılı içerik) Aynı sözler sayası ama yeni anlamlar gösterilir Anlamsal alanları (domaın): İnsanlar Hayvanlar Gide Vücut parçaları Giyim Araçlar Oyuncaklar Ev eşyaları Uzay ve hareket Rutin erken terimler

Anlamsal alanları: İnsanlar: (özel adlar içerir) Yaş Söz sayısı Örnekler 2 18 Bebek adam Anne Erkek Kız İnsanlar

Anlamsal alanları: Hayvanlar Yaş Söz sayısı Örnekler 2 25 Kedi Köpek Tavşan Ördek Fare Zebra Hayvan

Anlamsal alanları: Yiyecekler Yaş Söz sayısı Örnekler 2 31 Süt Meyve suyu Peynir Fındık Yumurta Havuç Yemek Tahıl

Anlamsal alanları: Yiyecek eşyaları Söz sayısı Örnekler 2 11 Şişe Bardak Kaşık Tabak

Anlamsal alanları: Vücut parçaları Yaş Söz sayısı Örnekler 2 14 Burun Göz Baş Parmak El Diz

Anlamsal alanları: Giyim Yaş Söz sayısı Örnekler 2 14 Bebek bezi Çorap Ceket Gömlek Düğme

Anlamsal alanları: Araçlar Yaş Söz sayısı Örnekler 2 18 Araba Kamyon Tren Bisiklet

Anlamsal alanları: Oyuncaklar Yaş Söz sayısı Örnekler 2 35 Blok (block) Top Paylaço (doll) Otobüs Daracık Oyuncak

Anlamsal alanları: Mobilya Söz sayısı Örnekler 2 12 Sandalye Yastık Masa Halı Yatak Banyo

Anlamsal alanları: Ev eşyaları Söz sayısı Örnekler 2 39 Telefon Işık Su ısıtıcısı Fiş Saat Merdiven

Anlamsal alanları: Uzay ve hareket Yaş Söz sayısı Örnekler 2 birkaç Kapalı (off) yukarı

Anlamsal alanları: Rutin erken terimler Yaş Söz sayısı Örnekler 2 birkaç Güle güle (işaret ile)

Anlamsal alanları: Faaliyetleri, durumlar ve sosyal rutinleri Söz sayısı Örnekler 2 birkaç Gone/allgone Gone/down There/did it Uh-oh/ oh dear/ no More/ again

Anlamsal alanları: Eylemler (actions) Yaş Söz sayısı Örnekler 2 74 do make get go

Anlamsal alanları: ÖZET

Damon deneyi: Anlamsal alan genişletme Yaklaşım Katılımcılar Araş. evr. Sonuçlar Gözlemsel Okul öncesi Çocuklar Daha fazla söz edinirler Bir anlamsal alanı genişletilir Yaş: 1-2 Hayvan kategorisinde Yaş Eklenen söz 1.1.15 Köpek 1 hafta sonra Ayı, kuş (sırasıyla) 3 hafta sonra Ördek, fare (sırasıyla) Yaş 2: iyi bir başarı anlamsal alan (477 söz) 2 hafta sonra Kedi Birkaç hafta sonra Tavuk, at, kaplumbağa, balık, inek, tavşan, kaz, hayvan, domuz, maymun, karınca, böcek havlayan, uğur böceği (bir seferde)

Damon deneyi: Anlamsal alan genişletme

Anlamsal alanları: Anlamsal alan genişletme Daha fazla anlamlar edinilir Hava durumu Renk Boyutluluk Boyutlu terimler kullanımı: olumlu ya da olumsuz ilk? adıllar: özne, nesne, vb.

Anlamsal alanları: İlk anlamlar Durum-bağlı kullanım (situation-bound uses) Bir söz birçok durum Köpek: gerçek, oyuncak, resim, ses

Anlamsal alanları: İlk anlamlar Özelleştirme k. aşırı genelleme Yaş 1 ve yaş 2 1/3 üretilen sözler Birkaç şeyleri çocuklara daha ilginç Anlama ve üretim: paralel İkisi de aynı anda yapılabilir (Öz: köpek sadece büyük), AG: bütün aynı boyda hayvanlar) Sadece yeni edinilen sözler etkilenir Tablo (s. 36) İki kategori var: Over-inclusions: dada (father and mother), apple (apples and oranges) Analogical-extensions [bilişsel], ball (onions), doorknobs (moon)

Anlamsal alanları: Özelleştirme k. aşırı genelleme

Anlamsal alanları: İlk anlamlar Uyumsuzluk (mismatches) Bloom ve değerleri çalışması Tek-sözlük döneminde Araba Gerçek araba √ oyuncak araba ×

Anlamsal alanları: İlk anlamlar Yetişkin kullanımı Yetişkin gibi anlamlar

Anlamsal alanları: İlk anlamlar Çokluk-söz ifadeler Başlangıç: 1y.6a ve 2y.0a İkilik-söz aşama; ikilik-söz ifadeler

Anlamsal alanları: İlk anlamlar Söz türleri ve söz yapısı Dilbilgisi kullanırken anlaşılabilir Griffiths ve Atkinson çalışması 1978 Örnekler Door (N)→ (V) Broom (N) → (V) Woodstock (N)→ (V) Rain (N)→ (-er)

Erken sözcük gelişme: Son İlk sözler: yaş 1 Daha fazla söz: yaş 2 Basit sözler: yaş 1 Karmaşık sözler: yaş 2 Sınırlı içerik: yaş 1 Ayrıntılı içerik: yaş 2