Nebülizatör, ses dalgalarıyla veya basınçlı hava ile sıvı haldeki ilaçları buhar haline getirip solunum yoluyla alınmasını sağlayan cihazdır.

Küçük çocuklara, ölçülü doz verilmeyen hastalara ve ağır astımı olan hastalara ilaçların etkili bir şekilde verilmesini sağlar. Nebülizatör ile kullanılmak üzere hazırlanmış özel ilaç formlarına nebül denir. Nebülizatör kullanırken hasta, oturur pozisyonda olmalıdır. Hasta hızla soluk alıp vermemeli, normal hızda solunum yapmalıdır. Nebülizasyon süresi cihaza giren hava akımına ve ilacın özelliklerine göre değişir. Nebülizatör kullanıldıktan sonra cihazda kalan su boşaltılmalıdır. Yoksa ilaç kristalize olur ve kanalları tıkayarak cihazın verimini düşürür.

Kompresörlü nebülizatör Ultrasonik nebülizatör

Her hastanın kendisine özel nebülizatörü olmalıdır. Nebülizatör günde en az 1 kez ılık deterjanlı su ile yıkanmalıdır. Yıkanacağı zaman tüm parçaları ayrılmalıdır. Yıkama işleminden sonra parçalar spotan kurumaya bırakılmalıdır. Tekrar kullanmadan önce eller yıkanarak birleştirilip 1-2 saniye boş çalıştırılmalıdır. Eğer antibiyotik vermek için kullanılıyorsa her kullanımdan sonra yıkanmalı ve her 30 kullanımdan sonra 5-10 dakika kaynatılmalıdır.

Hastaların solunumunun rahatlatılmasında en önemli tedavilerden birisi medikal oksijen tedavisidir. Medikal oksijen tedavisi gerektiren başlıca durumlar; Akciğer hastalığı Solunum yetmezliği Amfizem Kronik bronşit Ağır seyreden astım

Medikal oksijen tedavisi, medikal oksijen tüpü, oksijen terapi cihazı ve nazal kanül ile yapılmaktadır. Oksijen cihazları değişik kapasitelerde üretilmiştir. Taşınabilen oksijen tüpleri ambulansta ve acil bakım ünitesinde rahatlıkla kullanılır.

Basınç düzenleyiciler (Regülatör): Oksijen tüpündeki basınç hastaya oksijen vermek için çok yüksektir. Bu nedenle basıncı düzenlemek üzere kullanılır. Regülatör tüpe tam oturtulmalıdır. Gevşek yerleştirilirse, tüpü öldürücü füzeye dönüştürebilir. Tek yönlü ve iki yönlü olmak üzere iki çeşidi vardır. Akımölçer (flowmetreler): Oksijenin litre olarak dakikadaki akış hızını ayarlayan bölümdür.

Nemlendiriciler : Akımölçerlere bağlı olarak kullanılırlar ve tüpten kuru olarak gelen oksijeni nemlendirirler. Kuru oksijen, uzun süreli kullanımlarda solunum yolu ve akciğerlerdeki mukoz membranların kuruyarak tahriş olmasına neden olur. Nemlendirici, genellikle kırılmaz cinsten bir kap ve üzerine yerleştirilmiş akımölçerden oluşur.

Oksijen, kabın içindeki sudan baloncuklar oluşturarak geçer. Bu su kabı temiz tutulmazsa, yosun bağlayarak çeşitli bakterilerin üremesine yol açar. Bu mikroorganizmalar hastanın akciğerlerine yerleşir. Bu nedenle, her kullanım sonrası kabın yıkanarak temiz su ile doldurulmalıdır. Hemen kullanılmayacak ise boş ve kuru tutulmalıdır.

Nazal kanül: Düşük yoğunluklu (%24-44) oksijen vermek için kullanılır. İki burun deliği çıkıntısı olan ince bir hortum şeklindedir. Çıkıntılar buruna yerleştirildikten sonra hortum kısmı kulak arkasından geçirilerek çenede birleştirilir. Verilen oksijen dakikada 4-6 litreden fazla olmamalıdır.

Basit maske: Yumuşak şeffaf ve plastik maskedir. Orta yoğunlukta (%35-60) oksijen vermek için kulanılır. Kısmi geri dönüşümlü maske: Bir basit maske ve ona bağlı şeffaf torbadan oluşur. Maske ile torba arasında iki yönlü hava geçiren bağlantı tüpü vardır. Bu maske hastanın yüzüne yerleştirildiğinde işe yarar.

Geri dönüşümsüz maske: Bir maske ve şeffaf torbadan oluşur. Maske ile torba arasındaki tüpü tek yönlüdür, torbadan hastaya geçiş vardır. Maske hastanın yüzüne yerleştirilmeden önce torbası oksijenle doldurulmalıdır. Venturi maske: Düşük yoğunlukta (%24-5o) oksijen vermek üzere özel olarak geliştirilmiş maskedir. Basit maske ve oksijeni aktarmak üzere değişik oranlarda oksijen geçişine izin veren değişik renkli adaptörlerden oluşur. Adaptörler, hastanın verdiği soluğun bir kısmının dışarı çıkmasını sağlarken, diğer kısmının tüpten gelen oksijenle karışarak hastaya verilmesini sağlar.

Cep maske: Bu maske hastanın ağzını ve burnunu kapatacak şekilde yerleştirilir. Yukarı doğru çıkıntı olan delikten soluk verilir. Birçoğunda oksijen vermek için bağlantı yerleri vardır.

Balon maske: Solunumu durmuş olan hastaya kuvvetli hava vermek için kullanılır. Bir maske ve bağlantıda olduğu balon şeklindeki torbadan oluşur. Oksijen vermek için bağlantı yerleri vardır.