Osmanlı Devleti'nde Madencilik Sude Yörük 7/F Sosyal Bilgiler / Güneş Yürekli

Osmanlı Devleti'nde Maden İşletmeciliği İlk kez Osman Bey döneminde, Bilecik'te demir madenlerinde, Osmanlılar maden işletmeye başlamışlardı. Maden işçiliği süs eşyası, gündelik eşyalar ve silahlar alanlarında gelişmişti. Osmanlı'da madenler iltizam olarak dağıtılır; madenleri işletenler çıkardıkları madenin beşte birini devlete verirdi. Çıkarılan madenler genellikle ülke içinde işlenmezdi. Bu yüzden dışarıya satılırdı.

19. Yüzyıl Özellikle 19. yüzyıl sonlarında çıkarılan madenler genelde İngiltere'ye, madenlerin bir kısmı da Almanya'ya ihraç ediliyordu. Başlıca ihraç edilen madenler; linyit, krom, zımpara, manganez, kurşun, altın, arsenik, boraks gibi madenlerdi.

Ocaklar Osmanlı fermanlarına göre en kaliteli gümüş, bakır, demir ocakları; Keban, Ergani, İnegöl, Bilecik, Kiğı, Gümüşhane, Espiye'deydi. Güherçile (potasyum nitrat) ocakları ise; Maraş, Kayseri, Malatya, Akdağ, Van, Niğde, Erciş, İçel, Karaman gibi yerlerdeydi.

Zonguldak Maden Yatağından Bir Görüntü

Maden Bulunması Eğer bir mahalde maden bulunursa hemen devlete haber verilir, madenin cevherinden numune götürülürdü. Darphanede incelenen cevher, işletilmeye müsaitse işletme açılması emredilirdi. Madenleri sık sık eşkıya bastığından bölgede iskan ettirilen aşiretler madenlerin güvenliğini sağlardı.. Madenler genelde çıkarıldıkları yerlerde değerlendirilirdi. Gümüşün çıktığı yerlerin çoğunda darphane açılırdı. Kalıp para kesen hilekarlara karşı önlem alınır; kadılar uyarılırdı.

Tanzimat Döneminde Madencilik Osmanlılarda özellikle Tanzimat Dönemi'nden itibaren maden işletmeciliği hız kazandı. İlk ''Osmanlı Maden Kanunu'' (Maadin Nizamnamesi)bu dönemde, 1861'de çıkarıldı. Böylece Osmanlı'nın son dönemlerinde madencilik gelişmeye başladı. Ancak Osmanlılar madenciliğin sanayi için önemini kavrayasıya kadar, büyük payı yine yabancılar kaptı. Yabancı şirketler ile Osmanlı'da yaşayan azınlıklar bu madenlere sahip olmaya başladılar.

Başlıca İşletme Bölgeleri Ve Madenler Ergani = Bakır, demir Zonguldak-Ereğli = Taşkömürü Bakü = Zift Kuyuları Halep = Tuz Niğde-Amasya = Gümüş

→ Gediz = Şap Konya = Altın Gümüşhane = Bakır İspir = Firuze Selanik = Gümüş

Ereğli Ve Hopa Madenleri

Madenciliğin Önemi Osmanlı Döneminde madenciliğin önemi büyüktür. Madenin bolca çıkarılması ülkeye kazanç sağlıyordu. Çıkarılan bakır, demir, altın gibi maddelerden el yapımı kap, kacak, kılıç, tombak yapılıp satılıyordu. Böylece ekonomi artmıştır. Bunların hepsi de Osmanlı üzerinde olumlu etki bırakmıştır.

-Sorular- 1) İlk kez kim döneminde ve nerede maden işlenmeye başlanmıştır? 2) Madenler nerelere ihraç ediliyordu? 3) Başlıca hangi madenler ihraç ediliyordu? 4) Darphaneler nerelerde açılırdı?

-Cevaplar- 1) Osman Bey döneminde, Bilecik'te. 2) Çoğunluğu İngiltere'ye, bir kısmı da Almanya 'ya. 3) Linyit, krom, zımpara vb. 4) Gümüş çıkarılan yerlerde.